Ndiyo, mtu yoyote anayelazimishwa
kujamiina atakuwa
amebakwa, haijalishi kama
mtu huyu ni mwanamke/
msichana, mwanaume au
mvulana.

Wavulana na wanaume
wanaweza kubakwa na
wanaume wenzao au wanaweza
kulazimishwa na mwanamke
kujihusisha na tendo la
kujamiiana. Wanaume wanaweza
kulazimisha wavulana
kujamiiana kwa njia ya mdomo
au njia ya haja kubwa. Kisheria hapa Tanzania tukio kama
hili linajulikana kama kulawiti.
Matatizo/matokeo ya kulawiti kwa wavulana ni sawa na yale
yanayopatikana kwa wasichana. Wavulana wanaweza kuumizwa
vibaya zaidi wakati wa kujamiiana na pia kuchanganyikiwa,
kiwewe, na kwa wavulana wanapata madhara zaidi.
Sheria hapa Tanzania12 haziko wazi juu ya ubakaji kwa wavulana
hata hivyo wanatambua mahusiano ya ushoga/ubasha kuwa ni
kosa la jinai.

Kwa mwanaume, dalili ya kufikia mshindo ni uume kusimama halafu kumwaga manii . Manii kutotoka wakati wa kujamii ana inaweza kusababishwa na mambo mengi. Kutoa manii kunatumia nguvu nyingi za mwili.

Kwa hiyo chochote kile kinachompunguzia mwanaume nguvu za mwili kama vile maradhi mbalimbali, ulevi wa pombe au dawa za kulevya, njaa au lishe duni kunasababisha mwanaume ashindwe kutoa manii . Sababu nyingine muhimu ni kutokuwa tayari kimawazo au kutokuwa na huruma katika tendo la kujamii ana. Kama ulevi ni sababu ya shida yako, jitahidi kuyaacha mambo haya. Jaribu kutulia na kuongeza muda wa kutayarishana kimapenzi mpaka mtakapoona mko tayari.
Kwa mwanamke, kutofikia mshindo pia kuna sababu mbalimbali. Lakini mara nyingi i i inasababishwa na kutokuwa na subira katika maandalizi ya kujamii ana, kutokuwa tayari kimawazo au kuogopa matokeo ya kufanya mapenzi. Mwanamke akiwa tayari kimawazo kwa kujamii ana na mwanaume akijitahidi kumstarehesha vizuri, mwanamke atafikia mshindo bila shida. Pia kuwa wazi juu ya unachokipenda na usichokipenda i inasaidia sana katika kuwa na ngono ya kuridhisha kwenu wote wawili.

Hapana, mbu na wadudu wengine hawawezi i kukuambukiza virusi vya UKIMWI kutokana na mfumo wa mii li yao. Virusi vya UKIMWI haviwezi kuishi kwenye mii li yao, kwa sababu siyo mazingira vinavyoyapenda. Virusi vya UKIMWI vinajilisha na kuzaliana katika chembechembe nyeupe za damu, lakini chembechembe za aina hii hazipo katika mwili wa mbu. Kwa hiyo, virusi vya UKIMWI vinakufa mara baada ya mbu kufyonza damu na aking‘ata mtu mwingine baadaye hakuna hatari ya kuambukizwa.
Thibitisho jingine la ukweli huu ni kwamba sisi sote tungekuwa tumebeba virusi vya UKIMWI kama mbu angelikuwa anaambukiza kwa sababu sisi sote tunaishi katika mazingira yenye mbu na karibu na watu wengine.

Ukitaka kuelewa jinsi mimba i inavyopatikana, lazima uelewe mzunguko wa hedhi wa mwanamke. Baada ya kuvunja ungo (yaani kupata hedhi kwa mara ya kwanza) msichana hupata hedhi mara moja kila mwezi. Kwa wanawake wengi ni kila baada ya siku 28, hata hivyo wengine huweza kupata hedhi chini au zaidi ya siku hizo.
Siku ya kwanza ya hedhi huhesabiwa kama siku ya kwanza ya mzunguko. Baada ya damu kutoka, yai moja linaanza kukua ndani ya kokwa. Na vilevile utando ndani ya mfuko wa uzazi huanza kujengeka i ili ukaribishe mimba. Kati ya siku 11 au 14 yai hupevuka ndani ya kokwa na halafu husafiri kwenye mrija

wa kupitisha mayai hadi mfuko wa uzazi. Mwanamke anapata mimba kama yai litaungana na mbegu ya kiume ndani ya mrija wa kupitisha mayai. Ina maana kwamba endapo atajamii ana kipindi cha siku chache kabla ya yai kupevuka au siku yai linapopevuka na kutoka kwenye kokwa, linarutubishwa wakati linaelekea kwenye mji wa mimba, na linapofika hapo kwenye mji wa mimba linatulia kwenye utando wa mji wa mimba. Mtoto anahifadhiwa na kukua ndani ya mji wa uzazi mpaka siku ya kuzaliwa. Kama yai halikurutubishwa, basi yai hufa na hutoka pamoja na utando wa mfuko wa uzazi na hutoka nje ya mwili wa mwanamke kama damu ya hedhi. Yaani, mwanamke atapata hedhi kama kawaida na atafahamu kwamba hajashika mimba.

Wakati mwingine kuwa na muonekano tofauti na watu wengine
huvuta udadisi. Na hasa tukikumbuka kwamba uvumi uliopo
unasema kuwa Albino wako tofauti katika kujamiiana jambo
ambalo linaimarisha udadisi huu. Kwa maana hiyo basi, chukua
muda wa kutafakari. Kama vile tunavyofanya katika urafiki
mwingine ni lazima uchukue muda, ujaribu kujenga mazingira
ya kusikilizana na kuelewana. Mnaweza kufanya shughuli nyingi
pamoja na baada ya muda utaweza kugundua kama urafiki wenu
ni wa kweli kwa maana anakupenda wewe kama ulivyo na siyo
kwa kitu kingine. Baada ya hapo ndipo unaweza kuingia katika
uhusiano wa karibu bila kuogopa kuachwa.

Jinsi ya Kukabiliana na Hisia za Kufadhaika na Utendaji wa Ngono 💆🌡️

Karibu kijana! Leo, tutajadili jinsi ya kukabiliana na hisia za kufadhaika na utendaji wa ngono. Ni muhimu sana kuelewa kwamba tunapozungumzia juu ya suala hili, tunazingatia maadili ya Kiafrika ambayo yanasisitiza umuhimu wa kusubiri hadi ndoa kabla ya kuanza mahusiano ya kingono. Hebu tuanze!

1️⃣ Kujijua: Ni muhimu sana kujifahamu wewe mwenyewe na kuelewa hisia na maadili yako. Jitafakari na jiulize maswali kama vile "Ninataka nini katika maisha yangu?" na "Je! Mimi napendelea kusubiri hadi ndoa kabla ya kuanza mahusiano ya kingono?" Kwa kufanya hivi, utakuwa na msingi thabiti wa kujiamini na kufanya maamuzi sahihi.

2️⃣ Kuweka mipaka: Weka mipaka na uwaeleze wengine kwa wazi na kwa ukarimu. Jua ni nini unataka na kile usichotaka katika mahusiano yako ya kingono. Kwa mfano, unaweza kufanya maamuzi ya kusubiri hadi ndoa ili kuhakikisha kuwa unajiheshimu na unafuata maadili yako.

3️⃣ Kujihusisha katika shughuli nyingine: Wakati unapokuwa na hisia za kufadhaika, ni muhimu kuwa na shughuli zingine za kufanya ili kupunguza mawazo yako. Unaweza kujihusisha katika michezo, kusoma vitabu, au hata kujifunza ujuzi mpya. Hii itakusaidia kubaki busy na kuimarisha akili yako.

4️⃣ Kuelewa thamani yako: Tambua kuwa thamani yako haijafungamana na tendo la ngono. Kujiheshimu na kuweka thamani yako juu sana ni muhimu. Jua kwamba hata bila ngono, wewe ni mtu mzuri na unayo mengi ya kutoa duniani.

5️⃣ Kuwasiliana na mtu wako wa kuaminika: Unapokuwa na hisia za kufadhaika, ni muhimu kuwa na mtu wa kuaminika wa kuzungumza naye. Anaweza kuwa rafiki au mtu mzima ambaye unamwamini. Kuzungumza na mtu kuhusu hisia zako kunaweza kukusaidia kupata mwongozo na msaada.

6️⃣ Kufanya mazoezi: Mazoezi ni njia nzuri ya kupunguza mawazo na kuondoa hisia za kufadhaika. Unaweza kufanya yoga, kukimbia, au hata kucheza muziki. Mazoezi husaidia kutoa kemikali za furaha katika ubongo wako na kukusaidia kuhisi vizuri zaidi.

7️⃣ Kuwa na malengo: Kujitengea malengo katika maisha yako kunaweza kukusaidia kuwa na lengo na kuepuka kufikiria sana juu ya ngono. Zingatia malengo yako ya kielimu, kazi, au hata kujitolea katika jamii. Hii itakusaidia kuwa na mwelekeo na kujisikia kuridhika.

8️⃣ Kusoma kuhusu maadili ya Kiafrika: Kujifunza kuhusu maadili ya Kiafrika na mafundisho yake inaweza kukusaidia kuelewa umuhimu wa kusubiri hadi ndoa kabla ya kuanza mahusiano ya kingono. Kujua kwamba kuna jamii nyingine ambazo zinathamini maadili hayo kunaweza kukupa nguvu na kujiamini.

9️⃣ Kusudi la maisha: Jiulize, "Je! Kuna kitu ambacho nataka kuachia dunia hii?" Jua kwamba maisha yako yana kusudi na unayo jukumu la kufanya dunia kuwa mahali pazuri. Kwa kufanya kazi kuelekea kusudi hilo, utaona kuna mambo mengine muhimu kuliko utendaji wa ngono.

🔟 Kuepuka mazingira yanayohamasisha: Epuka kujiweka katika mazingira ambayo yanahamasisha hisia za kufadhaika na utendaji wa ngono. Kwa mfano, kuepuka kutazama picha au video zinazohamasisha hisia hizo au kuepuka kusikiliza mazungumzo yanayohusiana na ngono. Badala yake, jiongezee na watu ambao wana maadili sawa na yako.

1️⃣1️⃣ Kuwa na muda wa pekee: Jenga muda wa kuwa pekee na kujiweka mbali na msukumo wa ngono. Unaweza kufanya hivyo kwa kufanya shughuli zingine ambazo zinakufanya uhisi furaha na kuridhika. Kwa mfano, unaweza kuwa na muda wa kujipam pam, kusoma vitabu, au kufanya mazoezi ya kupumzika.

1️⃣2️⃣ Kuwa na malengo ya baadaye: Jua kwamba kuna maisha baada ya ndoa na ngono. Kuwa na malengo ya baadaye kama kujenga kazi yako, kuanzisha familia, au hata kusaidia jamii itakusaidia kuwa na mtazamo mpana na kujua kuwa kuna mambo mengi ya kufurahia katika maisha yako.

1️⃣3️⃣ Kutafakari na meditate: Kutafakari na kufanya mazoezi ya kumakinika kunaweza kukusaidia kujenga amani ndani ya nafsi yako na kupunguza hisia za kufadhaika. Fanya mazoezi ya kuzingatia pumzi yako na kuwa na wakati wa amani na utulivu. Hii itakusaidia kujenga nguvu ya ndani na kutuliza hisia zako.

1️⃣4️⃣ Kujiwekea mipango ya muda mrefu: Kujiwekea mipango ya muda mrefu katika maisha yako inaweza kuwa msukumo mkubwa wa kuepuka kufikiria sana juu ya ngono. Kwa mfano, unaweza kuwa na ndoto ya kusoma nje ya nchi au hata kuanzisha biashara yako mwenyewe. Kuwa na mipango ya muda mrefu kunaweza kukusaidia kusonga mbele na kuepuka kupoteza muda na mawazo yasiyo na maana.

1️⃣5️⃣ Kuwa na marafiki wanaofuata maadili sawa: Kuwa na marafiki ambao wanaheshimu maadili ya Kiafrika na kusimama pamoja nawe ni muhimu. Hawatasukuma hisia zako za kufadhaika na utendaji wa ngono, bali watakusaidia kuwa na nguvu na kujiamini katika maamuzi yako. Kuwa na marafiki wanaofuata maadili sawa kutakuchochea kuwa mwaminifu kwa maadili yako.

Kwa kufuata vidokezo hivi, utaweza kukabiliana na hisia za kufadhaika na utendaji wa ngono. Kumbuka, kusubiri hadi ndoa kabla ya kuanza mahusiano ya kingono ni muhimu katika kudumisha maadili yetu ya Kiafrika na kuheshimu thamani yetu kama vijana. Je! Una mawazo gani kuhusu kujaribu vidokezo hivi? Je! Unajihusisha vipi na afya ya akili katika kipindi hiki? Tungependa kusikia

Tunatofautisha dawa za kulevya katika makundi mawili. Zile zinazokubalika na zile zisizokubalika kisheria. Tanzania, dawa za kulevya zinazokubalika kisheria ni pamoja na tumbaku na pombe, pia dawa zilizothibitishwa kwa maandishi na daktari. Dawa zinazotolewa kwa udhibitisho wa madaktari ni zile dawa za kutibu. Pale zinapotolewa kwa sababu nyingine mbali na matibabu au maelezo ya daktari zinakuwa dawa za kulevya. Miongoni mwa dawa zinazotumika vibaya hapa Tanzania ni valium, asprin na panado. Vimiminika kama petroli pia hutumiwa kama dawa za kulevya. Vitu hivi hutumiwa kwa njia ya kuvuta hewa yake kwa pua au mdomo.
Pia kuna vileo visivyoruhusiwa ambavyo hutengenezwa kienyeji kama vile gongo. Dawa za kulevya ambazo hutumika sana Tanzania ni pamoja na bangi, mirungi, mandrax, heroini na kokaini. Kokaini ambayo hupatikana katika hali ya ungaunga ulio mweupe, hutumiwa kwa njia ya kuvuta kwa pua au kuchanganywa na maji na baadaye kujidunga mwilini kwa kutumia sindano. Heroini pia hupatikana kama unga mweupe. Unaweza kuvuta heroini kama sigara au kuvuta hewa yake kwa ndani na pia kwa kujidunga sindano. Katika hali i i isiyo ya kawaida heroini vilevile inaweza kupatikana katika vipande vidogovidogo vya kahawia vijulikanavyo kama “sukari ya kahawia”.
Njia nyingine ya kuzungumzia dawa za kulevya ni kutokana na madhara yake. Yapo madawa ambayo hupagawisha au yanayozubaisha au kupoozesha kama vile kileo, nikotini, dawa za usingizi, kwa mfano valium na heroini. Dawa hizo zinamfanya mtumiaji kujisikia shwari, lakini pia huhuzunisha. Dawa zinazochamngamsha ni i kama mirungi, kokaini na zile za kuvuta, kwa mfano petroli, zina madhara ya kukufanya uhamasike na kujisikia kuwa na nguvu. Dawa zinazopagawisha zinaleta hisia, sauti, taswira, harufu kwa mtu japokuwa vyote hivyo havipo kweli. Bangi ni mojawapo ya dawa hizi.

Si kweli.
Pombe haiongezi damu, vitamini wala nguvu. Ukweli ni kwamba unywaji pombe kupita kiasi huvuruga ufyonzaji wa vitamini na madini kutoka kwenye chakula kuingia mwilini.

Vitamini ni muhimu kwa kuimarisha kinga ya mwili ambayo inasaidia kujikinga na magonjwa, pamoja na maradhi kama UKIMWI. Kwa hivyo, unatakiwa uhakikishe unakula matunda na mboga za majani kwa sababu vinakuongezea vitamini.

Siyo haki kwa mtoa huduma wa afya kukataa kumtibu.
Kama kijana, una haki sawa ya kutibiwa kama vile mtu yoyote.
Iwapo mtoa huduma anakataa kukutibu wewe, jaribu kuzungumza
naye kuhusu jambo hilo na umuulize sababu za kukataa kukutibu.
Iwapo yeye anashikilia uamuzi wa kutokutibu basi amua ama
unatafuta mhudumu mwingine au zungumza na mkubwa wake
kuhusu tatizo lako. Ni jambo la maana kuzungumza na rafiki
yako au mwone mtu unayemwamini akusaidie kutatua tatizo
lako.

Vituo vingi vya Umma na vya binafsi vya huduma za afya
vinajitahidi kutoa huduma rafiki kwa vijana. Tafuta kituo cha
karibu au shirika linalotoa huduma za afya ya uzazi. Kumbuka,
haki ya afya ambayo pia inabeba haki ya huduma ya afya ya
uzazi, Kimataifa inatambuliwa kupitia ICESCR4 na pia imetiwa
saini na kuridhiwa hapa Tanzania. Hivyo usisite kuulizia huduma
kama hii.

Hakuna mwenye kosa, kwa sababu jinsia ya mtoto i inategemea na bahati na hamna uwezekano wa kupanga kuzaa aina fulani ya mtoto. Tulivyoona juu ni mwanaume ndiye aliye na aina mbili za mbegu. Aina moja husababisha kutokea mtoto wa kike na aina nyingine mtoto wa kiume. Mwanaume hana uwezo wa kuhakikisha achangie aina ya mbegu gani. Kwa hiyo, hata kama ni mwanaume anayeyakinisha jinsia ya mtoto, hana kosa, kwa sababu hana uwezo wa kuamua achangie mbegu ya aina gani.

Wanawake wajawazito ambao hunywa pombe au kuvuta sigara
wanahatarisha afya na maisha ya mtoto aliye tumboni. Mtoto aliye
tumboni hurutubishwa kupitia damu ya mama. Kama mama atavuta
sigara au kunywa pombe, sumu illiyopo katika sigara au pombe
inapoingia kwenye damu yake itamfikia mtoto pia. Pombe hushambulia
moyo uendeleao kukua na ubongo wa mtoto aliye tumboni.
Akina mama wanaokunywa kupita kiasi wakiwa wajawazito
wanaweza kupata watoto wenye magonjwa ya moyo au mtindio
wa akili, kwa sababu chembechembe za ubongo hazikui vizuri.
Mara nyingi watoto huzaliwa na upungufu katika mwonekano
wa sura. Kwa mtoto pombe ni sumu kali, hata kama ni kwa kiasi
kidogo, itamdhuru.

Mama anaekunywa pombe anaweza kuwa hajali au kusahau
kujilinda mwili wake na mtoto anayekua.
Kama akipata maambukizo ya VVU na mtoto pia anaweza
akapata virusi vya UKIMWI.
Wanawake wanaovuta sigara wakiwa wajawazito wana
uwezekano mkubwa wa kuzaa watoto ambao hufariki ghafla bila
sababu ya kueleweka katika mwaka wao wa kwanza wa maisha.
Watoto wa akina mama wanaovuta sigara mara nyingi huzaliwa
na umbo dogo kuliko wengine kwa sababu watoto walipata
chakula kidogo walipokuwa bado tumboni mwa mama zao.
Ujumbe upo wazi: Wanawake wanaotaka watoto wenye afya
wasivute kabisa sigara wala kunywa pombe wakiwa wajawazito.

Asimilia kumi hadi i i ishirini ya mimba huharibika. Mimba nyingi zinaharibika katika kipindi cha wiki 12 za mwanzo wa ujauzito. Sababu kuu hutokana na kuharibika kwa yai lililotungwa mimba. Iwapo yai lingeendelea kukua katika hali hii matokeo ni mtoto kuzaliwa na kasoro mwilini au kiakili. Kwa hiyo mimba kuharibika inaweza kuwa ni njia ya asili ya mwili kukabiliana na matatizo hayo ya kimaumbile.
Vilevile kuharibika kwa mimba huweza kutokea kama mama ana magonjwa kama malaria au kaswende, kama ameanguka chini kwa nguvu au kama ana matatizo kwenye via vya uzazi. Dalili za mimba kuharibika ni damu kutoka ukeni na maumivu makali ya tumbo kwa chini.

Kama umeamua kutojamiiana kabla ya ndoa, huo ni uamuzi mzuri na ni haki yako. Kutojamiiana kabla ya ndoa ni uamuzi wako binafsi kama ambavyo watu wengine walivyo na haki ya kuamua kuhusu maisha yao.

Hakuna haja ya kujisikia vibaya unaposikia vijana wenzako wanapoelezea jinsi wanavyojamiiana na raha wanayoipata. Unayo haki ya kujisifu kwamba mpaka sasa hivi umeweza kuvumilia kutojamiiana.

Kumbuka kwamba vijana wengi wanaozungumzia kujamiiana wanatia chumvi tu. Iwapo marafiki zako watazidi kukunyanyasa, jaribu kuwaeleza kwa nini umeamua kutojamiiana kabla ya ndoa. Wape ufafanuzi kuhusu madhara ya kujamiiana katika umri mdogo. Kama wataendelea basi hatua sahihi za kuchukua ni kutafuta marafiki wengine mtakaoelewana nao vizuri.

Ndiyo, lakini ni mwanzo tu na kwa muda mfupi; hii ni kwa
sababu mwanzoni nikotini iliyomo katika sigara inasababisha
damu kumiminika kwa wingi kupita kwenye ubongo wako. Hivyo,
husababisha msisimko na kukufanya ujisikie raha. Nikotini
pia inasababisha misuli mwilini kujichua na hivyo kukufanya
ujisikie mchangamfu.

Baada ya muda utajisikia kinyume na ulivyojisikia mwanzoni.
Kama utavuta zaidi na zaidi damu na oksijeni kidogo vitatiririka
mwilini na kwenye ubongo. Hii itakufanya ujisikie mchovu na
mwenye huzuni.

Kwa bahati mbaya baadhi ya matangazo ya biashara au
marafiki watakushawishi kwamba, uvutaji wa sigara ni safi, poa
na hukufanya kujisikia mkubwa. Lakini hawaongelei madhara
mabaya kiafya yatokanayo na uvutaji wa sigara na ugumu wa
kuacha uvutaji huo pale utakapoizoea.

Nikotini mara nyingi
huitwa kianzisho. Hii inamaanisha kwamba wakati mwingine
vijana wanaanza kuvuta sigara na kisha kuhamia kwenye
utumiaji wa dawa za kulevya. Hata hivyo uvutaji ni gharama.