Nani na lini unaoa ni maamuzi yako binafsi wewe mwenyewe,
hata kama rafiki na wazazi wanakushauri juu ya jambo hilo.
Kumlazimisha mtoto kuoa au kuolewa ni kumchukulia mtu uhuru
wa anavyopenda kuishi. Haki ya kuchagua kuoa, ama kuolewa
au kuanzisha familia yako huwa imegeukwa. Haki hii ni sehemu
ya makubaliano ya kimataifa na sehemu ya programu na hatua
ya Umoja wa Mataifa tangu mkutano wa Cairo 1994. Sheria
ya ndoa, Tanzania13 inasisitiza kwamba hakuna ndoa halali,
isipokuwa ipate ridhaa na iwe ya uhuru na hiari kutoka pande
zote za wanaokusudia kuoana. Ndoa yoyote ambapo pande
zimehusika hazikubaliani ndoa hiyo si halali.

Wakati mtoto amelazimishwa kuingia katika maisha ya ndoa bado
hayupo tayari na ndoa hiyo itakuwa inavunja haki za msichana
kama haki ya elimu.14 Msichana ana haki kupata elimu, msichana
ana haki kupata elimu. Haki ya kuoa inakamilika kwa msichana
kuwa na umri sahihi, naye kuwafanya maamuzi/uchaguzi wake
mwenyewe, kuanzisha familia. Kwa hiyo inaingilia kuvunja haki
ya msingi ya mtoto ya kumtoa shule kabla ya kumaliza elimu ya
msingi, ambayo ni shuruti kwa watoto wote, hapa Tanzania.

Jinsi ya Kujifunza Kujiheshimu na Kuheshimu Wengine kuhusu Ngono 😊🌍

Karibu sana kijana! Leo tutazungumzia jambo muhimu sana kuhusu heshima na ngono. Kama mtu mwenye maadili mema na mwenye kujali tamaduni za Kiafrika, ni muhimu sana kuwa na uwezo wa kuonyesha heshima kwa nafsi yako na kwa wengine linapokuja suala la ngono. Heshima ni msingi muhimu katika maisha yetu na inatupatia msingi imara wa kuwa na uhusiano mzuri na wengine. Hebu tuanze! 😊

1. Tafakari juu ya maadili yako: Kuanza safari hii ya kujifunza kujiheshimu na kuheshimu wengine, ni muhimu kwanza kuangalia ndani yako na kufikiria juu ya maadili yako. Jiulize ni nini maana ya ngono kwako na jinsi unavyotaka kuilinda na kuiheshimu.

2. Elewa mipaka yako: Ni muhimu kujua na kuelewa mipaka yako mwenyewe linapokuja suala la ngono. Jua ni nini unataka na usitake, na usisite kuweka mipaka hiyo wazi kwa wengine.

3. Jifunze kuheshimu wengine: Heshima ni muhimu sana katika uhusiano wowote wa kimapenzi. Kuonyesha heshima kwa mwenzako ni kumheshimu kama binadamu na kumthamini. Heshimu maamuzi na mipaka ya mwenzi wako na usiwahi kumshinikiza kufanya kitu ambacho amekwisha kuelezea kuwa hapendi.

4. Elewa umuhimu wa maisha ya ndoa: Kama mtu mwenye maadili mema, ni muhimu kuelewa umuhimu wa maisha ya ndoa. Ndoa ni taasisi takatifu inayoweka mazingira mazuri ya kujifunza, kuelewana na kustawisha upendo na heshima. Kwa hiyo, ni vyema kusubiri mpaka ndoa kabla ya kuingia kwenye uhusiano wa kingono.

5. Jua athari za ngono kabla ya ndoa: Ngono kabla ya ndoa inaweza kuwa na athari mbaya, ikiwa ni pamoja na hatari ya kupata magonjwa ya zinaa, mimba zisizotarajiwa, na hata kuharibu uhusiano wa kimapenzi. Kwa hiyo, ni muhimu kuwa na uwezo wa kuona mbali na kutambua kuwa kujizuia kunaweza kusaidia kuepuka matatizo haya.

6. Fuata ushauri mzuri: Katika safari ya kujifunza kujiheshimu na kuheshimu wengine kuhusu ngono, ni muhimu kupata ushauri mzuri kutoka kwa watu wazima walio na uzoefu. Wanaweza kukupa mwongozo mzuri na kukusaidia kufanya maamuzi sahihi. Usiogope kuuliza maswali na kushiriki wasiwasi wako.

7. Jifunze kuhusu afya ya uzazi: Kujali afya ya uzazi ni sehemu muhimu ya kujiheshimu na kuheshimu wengine. Jifunze juu ya jinsi ya kujilinda na magonjwa ya zinaa, matumizi sahihi ya njia za uzazi wa mpango, na jinsi ya kuhakikisha usalama wako na usalama wa mwenzi wako.

8. Tambua thamani yako: Kujiheshimu ni kuona thamani yako kama mtu na kujua kuwa unastahili kupendwa na kuheshimiwa. Usikubali kuwepo kwa mwingine katika maisha yako kukupunguzie thamani yako au kukufanya uhisi kuwa unahitaji kufanya kitu fulani ili kuwa na thamani. Kumbuka, wewe ni wa pekee na thamani yako haitegemei vitendo vya kingono.

9. Kuwa na malengo na ndoto: Kuwa na malengo na ndoto katika maisha yako kunaweza kukusaidia kujenga heshima yako na kujiheshimu. Jua ni nini unataka kufikia na fanya kazi kwa bidii ili kufikia malengo hayo. Kwa kufanya hivyo, utakuwa na mtazamo mzuri na thabiti kuelekea maisha yako.

10. Jihadhari na shinikizo la kijamii: Katika jamii yetu, shinikizo la kijamii linaweza kuwa kubwa sana linapokuja suala la ngono. Usiache shinikizo hili likushawishi kuacha maadili yako na kugeukia tabia ambazo hazina thamani. Jiamini na thamini maadili yako.

11. Jitunze kiafya: Kujiheshimu ni pamoja na kujitunza kiafya. Kula vizuri, fanya mazoezi, na linda mwili wako. Kwa kufanya hivyo, utakuwa na afya njema na utajiamini zaidi.

12. Jifunze kutambua upendo wa kweli: Ngono haimaanishi upendo. Kuna tofauti kati ya upendo wa kweli na ngono. Jifunze kutambua ishara za upendo wa kweli, kama vile kujali, kuheshimiana, na kutegemeana. Kumbuka, ngono ni sehemu tu ya uhusiano na haiwezi kubadilisha upendo wa kweli.

13. Elewa thamani ya kusubiri: Kusubiri mpaka ndoa kunaweza kuwa jambo gumu, lakini ina thamani kubwa. Kusubiri kunaweza kukupa fursa ya kujijua vyema, kujenga uhusiano mzuri na mwenzi wako, na kuwa na msingi imara katika ndoa yako ya baadaye.

14. Jifunze kutoka kwa wengine: Ni muhimu kusikiliza hadithi za wengine na kujifunza kutokana na uzoefu wao. Sikiliza watu walio na uzoefu na wale waliofanya maamuzi sahihi. Kumbuka, kila mtu ana hadithi yake na unaweza kujifunza kutokana nao.

15. Kuwa chanya na ujisikie fahari: Mwisho lakini sio kwa umuhimu, kuwa chanya na ujisikie fahari kwa kujiheshimu na kuheshimu wengine kuhusu ngono. Kumbuka kuwa kujiheshimu ni uamuzi mzuri na unakuweka katika njia sahihi ya kufikia malengo yako na kuwa mtu bora. Jisikie fahari kwa maadili yako na uwe na matumaini kwa siku zijazo.

Kijana, ninaamini unaweza kujifunza kujiheshimu na kuheshimu wengine kuhusu ngono. Kumbuka, njia bora ya kujilinda na kuepuka matatizo ni kusubiri mpaka ndoa. Kuwa na malengo, jiamini, na weka maadili yako juu. Je, una maoni gani kuhusu maadili na ngono? Je, una changamoto zozote? Tafadhali shiriki nasi na tuweze kujifunza pamoja. Asante kwa kusoma, na endelea kuenzi maadili yetu na kujitunza! 😊🌍

Je, ni sahihi kufanya ngono na mpenzi wangu wa mbali? Swali hili limekuwa likiwasumbua vijana wengi leo hii. Ndio maana nimeamua kuandika makala hii ili kuwaelimisha na kuwapa ushauri muhimu. Kama mzazi au kijana mwenye akili timamu, ni muhimu kujua athari za kufanya ngono na mpenzi wako wa mbali na jinsi ya kushughulikia hali hiyo. Hapa chini nitaelezea mambo muhimu kumi na tano (15) ambayo unapaswa kuzingatia.

1️⃣ Kwanza kabisa, ni muhimu kuelewa kuwa kufanya ngono ni kitendo kitakatifu na cha karibu sana kati ya wapenzi wawili. Ni muhimu kumheshimu mwenzako na kujenga uhusiano wa dhati kabla ya kufikiria kufanya ngono.

2️⃣ Pia, kumbuka kuwa kufanya ngono ni hatari na inaweza kusababisha magonjwa ya zinaa. Hakikisha unajikinga kwa kutumia kondomu ili kuepuka madhara ya kiafya.

3️⃣ Katika uhusiano wa mbali, ni vyema kuweka mawasiliano ya karibu na mpenzi wako. Jifunze kuzungumza kwa uwazi kuhusu hisia zako, matamanio yako na hata maswali yoyote unayoweza kuwa nayo kuhusu ngono.

4️⃣ Pia ni muhimu kujua mipaka yako na kuheshimu maamuzi ya mwenzako. Kama mmoja wenu hayuko tayari kufanya ngono, basi usilazimishe. Kuwa na uvumilivu na heshimu uamuzi wake.

5️⃣ Kwa wale ambao wanaamua kufanya ngono na mpenzi wao wa mbali, ni muhimu kuhakikisha mnatumia njia salama za mawasiliano na kufuata maadili ya Kiafrika. Kwa mfano, unaweza kuwasiliana kupitia simu, ujumbe mfupi, au hata video call.

6️⃣ Mara nyingi, vijana katika uhusiano wa mbali wanaweza kujikuta wakihisi upweke na kukosa hisia za kimapenzi. Katika hali kama hii, ni vyema kuweka mipango ya kukutana mara kwa mara na mpenzi wako ili kuimarisha uhusiano wenu.

7️⃣ Ni muhimu pia kujenga imani na uaminifu katika uhusiano wa mbali. Kuwa mwaminifu kwa mwenzako na kujitahidi kutokufanya chochote ambacho kinaweza kuharibu uhusiano wenu.

8️⃣ Kumbuka kuwa kuna njia nyingi za kudumisha uhusiano wenu wa mbali bila kufanya ngono. Kwa mfano, mnaweza kusoma vitabu pamoja, kushiriki michezo ya mtandaoni, au hata kusikiliza nyimbo zenye maana kwenu.

9️⃣ Aidha, ni muhimu kuzingatia kuwa kufanya ngono kabla ya ndoa ni kinyume na maadili yetu ya Kiafrika. Kwa hiyo, ni vyema kujizuia na kusubiri hadi ndoa ili kufanya ngono. Kujitolea kuwa safi na kutunza hadhi yako kunaweza kuleta furaha na amani katika uhusiano wenu.

🔟 Wakati mwingine, maamuzi magumu yanahitaji kufanywa katika uhusiano wa mbali. Kama kuna hatari ya kukosa udhibiti na kufanya ngono bila kinga, ni vyema kupanga safari ya kukutana na mpenzi wako ili kuepuka matokeo mabaya.

1️⃣1️⃣ Kumbuka, ngono ni zawadi maalum ambayo Mungu ametupa kwa ajili ya ndoa. Kwa hiyo, ni muhimu kuheshimu zawadi hiyo na kusubiri hadi wakati muafaka ili kuitumia.

1️⃣2️⃣ Tafuta msaada kutoka kwa watu wazima wenye busara na wanaowajali. Wanaweza kukushauri na kukupa mwongozo kuhusu jinsi ya kushughulikia hisia na tamaa zako.

1️⃣3️⃣ Kumbuka, zawadi bora zaidi unayoweza kumpa mpenzi wako wa mbali ni moyo safi na uaminifu wako. Kuwa mwaminifu katika uhusiano wenu na mujitahidi kuwa na uhusiano mzuri bila kufanya ngono.

1️⃣4️⃣ Hatimaye, ni vyema kuzingatia kujenga uhusiano wa kudumu na mpenzi wako wa mbali. Kuwa na malengo na mipango ya maisha pamoja na kuimarisha uhusiano wenu kwa njia zote zinazowezekana.

1️⃣5️⃣ Kwa kuhitimisha, ni muhimu kuelewa kuwa uhusiano wa mbali unahitaji uvumilivu, imani na kujituma katika kujenga uhusiano imara. Kufanya ngono ni muhimu sana katika uhusiano, hata hivyo, ni muhimu kuzingatia maadili yetu ya Kiafrika na kusubiri hadi wakati muafaka. Tumie muda huu wa uhusiano wa mbali kujifunza kuheshimiana, kujenga uaminifu na kuwa na uhusiano wa kudumu.

Katika miezi sita ya mwanzo baada ya kujifungua, mwanamke anayenyonyesha mtoto anapata kinga ya mimba kwa asilimia kubwa. Lakini i i inabidi mama anyonyeshe mtoto kwa kipindi kirefu (muda wote mtoto awe ananyonya maziwa ya mama tu na anyonye kila anapohitaji) na vilevile mama awe hajaanza kupata hedhi yake. Kama mama ameanza kupata hedhi yake au kama anampa mtoto chakula kingine, anaweza kupata mimba tena. Kwa hivyo, anashauriwa kutumia njia za kupanga uzazi i i ili kuzuia mimba za mfululizo.

Nifanyeje Kukabiliana na Hisia za Kukosa Uaminifu kuhusu Ngono? 🌟

Karibu kwa makala hii ambayo itakusaidia kukabiliana na hisia za kukosa uaminifu kuhusu ngono. Ni muhimu sana kwa vijana kuwa na uelewa wa kina kuhusu jinsi ya kushughulikia hisia hizi ili tuweze kujenga uhusiano mzuri na waaminifu na wapenzi wetu. Hata kama ni jambo gumu, ninaamini kwamba tunaweza kushinda na kujifunza njia za kujibu kwa busara na kwa heshima. Hebu tuanze! 🌈

1️⃣ Jielewe mwenyewe: Kuelewa hisia zako na kujua ni kwa nini unapata wasiwasi kuhusu uaminifu katika uhusiano wako ni hatua muhimu sana. Jiulize maswali kama, "Nini kinanifanya nihisi hivi?" au "Je, haya ni mawazo yanayoendana na maadili yangu?" Kwa kujitambua, utaweza kuelewa vizuri zaidi mahitaji yako, na hata kuzungumza na mpenzi wako kuhusu hilo. 💭

2️⃣ Jenga uhusiano imara: Ni muhimu kuwa na msingi imara wa uaminifu katika uhusiano wako. Jifunze kumwamini mpenzi wako na kuwa na imani ya kwamba atalinda na kuheshimu ahadi alizokufanyia. Lakini pia, hakikisha wewe ni mtu mwaminifu na unatenda kwa ukweli. Uaminifu ni muhimu katika kudumisha uhusiano thabiti. ❤️

3️⃣ Jifunze kuhusu maadili ya Kiafrika: Katika tamaduni zetu za Kiafrika, maadili ya uaminifu na kujizuia kabla ya ndoa ni muhimu sana. Kujifunza kuhusu maadili haya na kuyazingatia ni njia moja ya kukabiliana na hisia za kukosa uaminifu. Kumbuka, maadili yetu yanatupa mwongozo mzuri wa kuishi maisha yenye furaha na yenye mafanikio. 🌍

4️⃣ Eleza hisia zako kwa mpenzi wako: Kuwa wazi kwa mpenzi wako kuhusu jinsi unavyojisikia ni muhimu sana. Hata kama ni jambo gumu, kuzungumza kuhusu wasiwasi wako kunaweza kusaidia kujenga uhusiano wa karibu zaidi na mpenzi wako. Kumbuka, mawasiliano ya wazi na ya kweli ni msingi wa uhusiano thabiti. 🗣️

5️⃣ Jitambulishe na rasilimali zilizopo: Kuna rasilimali nyingi kama vile vitabu, mihadhara, na vikundi vya watu wanaojadili maadili na uhusiano. Jitahidi kutafuta rasilimali hizi ili uweze kujifunza zaidi na kupata mwongozo. Unaweza pia kuuliza wazazi, wazee au marafiki wa karibu ambao wana maadili yanayofanana na wewe. 📚

6️⃣ Jitenge na mazingira ya hatari: Kuwa na marafiki na watu wanaoshirikiana na maadili sawa na wewe ni sehemu muhimu ya kujikumbusha kuwa na uaminifu na kujitenga na mazingira hatari. Kumbuka, watu tunaowazunguka wanaweza kuathiri tabia zetu. Chagua marafiki ambao wana msimamo imara na maadili sahihi. 🤝

7️⃣ Weka mipaka na uheshimu yako na ya mpenzi wako: Kuweka mipaka inamaanisha kuelewa na kuheshimu mahitaji yako na ya mpenzi wako. Kwa mfano, unaweza kukubaliana kuwa hakuna mawasiliano ya kimapenzi na watu wengine nje ya uhusiano wenu. Kwa kufanya hivyo, utajenga msingi mzuri wa uaminifu na kuzidisha imani yenu. 🚫

8️⃣ Jishughulishe na shughuli za kujenga maadili: Kujishughulisha na shughuli ambazo zinaimarisha maadili yako na kuweka akili yako busy ni njia nzuri ya kukabiliana na hisia za kukosa uaminifu. Kujifunza vitu vipya, kushiriki katika huduma za kijamii, au hata kuchangia katika shughuli za kidini ni njia nzuri ya kuweka akili yako katika mambo yanayokuendeleza. 💪

9️⃣ Tafuta ushauri wa kitaalam: Ikiwa unajisikia kwamba hisia za kukosa uaminifu zinakushinda au zinakuletea shida kubwa katika uhusiano wako, usisite kutafuta ushauri wa kitaalam. Wataalamu kama washauri wa uhusiano au madaktari wa akili wanaweza kukusaidia kukabiliana na hisia hizo na kukuongoza kuelekea maisha yenye furaha na mafanikio. 🤝

🌟 Kwa kuhitimisha, ni muhimu kuelewa kwamba kukabiliana na hisia za kukosa uaminifu kuhusu ngono ni mchakato wa kila siku. Lakini pia, ni muhimu kufahamu kuwa uaminifu na kuweka maadili katika uhusiano wetu ni njia bora ya kujenga uhusiano thabiti na wenye furaha. Tafadhali tambua thamani yako na jifunze kujizuia kabla ya ndoa ili uweze kuwa na uhusiano imara na waaminifu. Je, una maoni au tazama gani kuhusu suala hili? Nataka kusikia kutoka kwako! 😊

Ubikira ni nini?: Maana halisi ya neno “bikira” ni mwanamke au mwanaume ambaye hajawahi kabisa kujamii ana. Kujamii ana hapa i ina maana kwamba uume wa mwanaume unaingia katika uke wa mwanamke.

Watu kadhaa wanasema kwamba kuwepo kwa kizinda, ambacho ni ngozi nyembamba laini i i iliyoko kwenye uke i inayokaa kama kiwambo, ndiyo ubikira. Lakini wanawake wengine huzaliwa bila kiwambo au ngozi hii , i inawezekana kwa wengine kuchanika kwa kiwambo hiki i wakati wakifanya mazoezi mazito kama vile kupanda baisikeli, kukwea miti na kadhalika. Pia, i inaweza kutokea wakati wa uchunguzi wa kiafya au tiba i inayohusisha sehemu za ndani sana ukeni. Kiwambo hiki kinatofautiana baina ya msichana na msichana.
Kwa hiyo, kizinda siyo kipimo kizuri kwa ajili ya kumtambua bikira. Njia pekee ya kumtambua bikira ni kufahamu kama mtu hajawahi kujamii ana (yaani bikira) au kama ameshajamii ana (siyo bikira). Wewe si bikira kama umewahi kushiriki ngono na utakuwa umepoteza ubikira na hamna njia ya ubikira kurudi tena, hata ukisubiri muda mrefu. Lakini hii haimaanishi wewe uendelee kufanya ngono ovyo.

Msichana ambaye hajawahi kujamiiana anaitwa bikira, je mvulana huitwaje?

Neno “bikira” ni mtu yeyote ambaye hajawahi kujamii ana maishani mwake, awe mwanamke au mwanaume.
Zamani, watu walimtambua msichana bikira kwa njia ya kuhakikisha kwamba kile kiwambo chembamba ndani ya uke kipo. Lakini kwa sababu ngozi hii huweza kuchanika kwa njia nyingine zaidi ya kujamii ana, siyo kipimo kizuri cha kumtambua msichana ambaye hajajamii ana kabisa (yaani bikira).
Katika jamii nyingi ni kawaida kuwaita `bikira` wanawake ambao hawajawahi kujamii ana. Pia, jamii nyingi wanasisitiza umuhimu wa mwanamke kuwa bikira mpaka siku ya kuolewa. Hata hivyo, neno “bikira” hutumiwa kwa wanawake na wanaume.

Je, mvulana atajuaje kama msichana ni bikira? Na pia, msichana anaweza kujitambua vipi kama ni bikira?

Mvulana hawezi kuthibitisha ubikira wa msichana kwa njia ya kumwangalia wala kwa njia ya kumwingilia kimwili. Hii ni kwa sababu ubikira ni kutowahi kujamii ana na hautegemei kuwepo kwa kizinda ndani ya uke. Yaani msichana ambaye hajawahi kujamii ana, lakini ambaye kizinda chake kimepasuliwa kwa sababu nyingine, bado ni bikira. Njia pekee ya kufahamu kama msichana ni bikira ni kufahamu kile alichofanya maishani, na hii , kwa kweli haiwezekani.
Msichana anaweza kujifahamu kuwa bikira kama hajawahi kujamii ana, yaani kuingiliwa kimwili na mwanaume au mvulana.
Jamii nyingi hutilia mkazo kuhusu ubikira wa wasichana wakati wa kuolewa. Lakini suala la kutofanya mapenzi mpaka siku ya kuolewa au kuoa ni muhimu kwa wote, wasichana na wavulana. Kutofanya mapenzi mpaka siku ya kuolewa kuna maana ya kujiepusha na shida zinazoweza kutokea, kama mimba isiyotarajiwa, magonjwa ya zinaa na hata maambukizi ya VVU na UKIMWI. Iwapo huwezi kustahimili ashiki ya kujamii ana, basi huna budi kuhakikisha kuwa unajikinga wewe na mpenzi wako asipate ujauzito na magonjwa kwa kutumia kondomu.

Kizinda ni nini na kinawezaje kuharibika

Kizinda ni kiwambo laini kinachokuwepo ndani ya uke. Kiwambo hiki kina tundu katikati i i ili kuwezesha damu ya hedhi kupita kiurahisi. Ukubwa na unene wa kiwambo hiki hutofautiana kati ya msichana na msichana. Wakati wa tendo la kwanza la ngono, huchanika na kwa wengi i i inasababisha kutokwa damu. Lakini pia inawezekana kutokuwepo na tendo la kutokwa damu. Hii ni kwa sababu kiwambo hiki kina asili ya kunyumbuka sana na wakati mwingine tundu lake ni kubwa. Inawezekana pia kuwa kiwambo hiki tayari kilikuwa kimeharibiwa na sababu nyingine.

Ndiyo. Unaweza kufa kutokana na kuvuta sigara au kunywa
pombe. Lakini pale tu utakapozidisha. Kama utavuta idadi kubwa
ya sigara unaweza kupata kwa wingi sumu, iitwayo nikotini iliyo
katika tumbaku. Hii inaweza kusababisha kifo cha ghafla. Hii
huwatokea hasa watu ambao wana magonjwa ya moyo. Uvutaji
sigara kwa wingi na kwa kipindi kirefu unaweza kusababisha
kifo kutokana na saratani.
Pombe inaweza kukuua ghafla. Kama utakunywa kiasi kikubwa
cha pombe. Matokeo yake yanaweza yakawa ni kusimama kabisa
kwa shughuli za ubongo. Hii inamaanisha kuwa sehemu maalumu
katika ubongo ambazo zinaratibu uvutaji hewa na mapigo ya moyo
hazitaweza tena kufanya kazi na matokeo yake ni kifo.
Lakini pombe pia ni chanzo cha ajali nyingi za barabarani na
kazini. Kumbuka kwamba pombe ni chanzo cha vifo vingi kuliko
dawa zingine za kulevya.

Jaribu kutafuta sababu zinazowafanya rafiki, ndugu na jamaa
zako kuwa na tabia ya kuvuta sigara na kunywa sana pombe.
Jaribu kuwa naye karibu na mshughulishe asipate muda wa
kuvuta na kunywa pombe. Kuwa naye kwa muda mrefu, fanya
naye kazi na mtambulishe kwa rafiki zako ambao hawatumii
sigara wala pombe. Mweleze umuhimu wa yeye kukaa mbali na
vishawishi. Mweleze kwa nini ni vigumu sana kushinda vishawishi
ukiwa katika hali ya ulevi, na unapotoa ushauri huo yakupasa
usiwe mlevi na mvutaji.
Inaweza ikatokea, jamaa unayemshauri kuhusu madhara ya
kunywa pombe na kuvuta sigara, akachukia au ukawa ndio mwisho
wa urafiki wenu. Usijilaumu, ujitahidi kumsaidia kadiri uwezavyo.
Wakati mwingine ni vyema ukavunja urafiki huo kwa usalama
wako na wa rafiki yako. Endapo kama itatokea akaanza kutambua
madhara na matokeo ya uvutaji sigara na unywaji pombe na
hatimaye kuchukua uamuzi wa kuelezea matatizo yake, itampasa
amtafute mtaalamu ili aweze kupata ushauri nasaha.

Kuna i imani potofu kwamba wote wenye matatizo ya akili wamekuwa hivyo kutokana na matumizi ya dawa za kulevya. Hii siyo kweli. Lakini dawa za kulevya nyingine huleta ulemavu wa akili. Hizi ni zile zii twazo vichagamsho kama kokaini na mirungi. Pale zitumiwapo kwa viwango vikubwa mtu huchanganyikiwa kwa muda wa siku chache au wiki nzima. Hii hutokea pia kwa bangi.

Kufuatia vitendo vibaya vya mauaji ya Albino, vilivyozuka
Tanzania tangu mwaka 2007 hadi sasa, Serikali imechukua
hatua kadhaa kurekebisha hali hiyo. Hatua hizo ni pamoja
na:
• Kuliagiza jeshi la polisi kuwatafyta na kuwakamata wauaji
wa aalbino.
• Kumteua Albino kuwa Mbunge wa Viti Maalumu Wanawake.
• Kutangaza hadharani kuwa mauaji haya siyo utamaduni
• bali ni uhalifu mbaya ambao lazima uchukuliwe hatua za
kisheria.
• Kutaka mikoa yote watangaze majina ya watu wote wanahusika
na mauaji haya.
• Kuliagiza jeshi la polisi kuwatafuta na kuwakamata
wauaji wa Albino.
• Kuanzishwa kamati maalumu ya mahakimu ili kuharakisha
hukumu za wauaji.
• Viongozi wa juu wote wanalaani vitendo hivi katika mikutano
ya hadhara na matukio maalumu kama wakati wa mbio
za Mwenge wa Uhuru mwaka 2009.

Inakuwaje mtoto anakuwa wa kike au wa kiume?

Mwili wa mwanaume unatengeneza aina mbili za mbegu. Kuna mbegu zinazokua kuwa mtoto wa kiume na kuna mbegu zinazokua kuwa mtoto wa kike. Ile mbegu inayofika kwenye yai kwanza, inarutubisha yai na ni wakati uleule, jinsia ya mtoto i inatokea. Uwezekano wa kumpata mtoto wa kike au wa kiume unafanana, na hii ni kweli katika nchi zote duniani.

Je, unaweza kupanga kuzaa aina ya watoto, yaani wa kiume au wa kike tu?

Mimba i inatungwa wakati yai la kike linaporutubishwa na mbegu za kiume. Kama tulivyoona hapo juu, jinsia ya mtoto i inategemea aina ya mbegu za kiume. Nusu ya mbegu za mwanaume zinatengeneza mtoto wa kiume na nusu ya mbegu zinatengeneza mtoto wa kike. Lakini wanaume hawana uwezo wa kuamua aina ya mbegu i itakayorutubisha yai. Kwa hiyo, haiwezekani kupanga. Jinsia ya mtoto i nategemeana na bahati tu.

Je, kama mwanamke na mwanaume wanapata watoto wa jinsia moja tu, ni kosa la nani?

Hakuna mwenye kosa, kwa sababu jinsia ya mtoto i inategemea na bahati na hamna uwezekano wa kupanga kuzaa aina fulani ya mtoto. Tulivyoona juu ni mwanaume ndiye aliye na aina mbili za mbegu. Aina moja husababisha kutokea mtoto wa kike na aina nyingine mtoto wa kiume. Mwanaume hana uwezo wa kuhakikisha achangie aina ya mbegu gani. Kwa hiyo, hata kama ni mwanaume anayeyakinisha jinsia ya mtoto, hana kosa, kwa sababu hana uwezo wa kuamua achangie mbegu ya aina gani.

Ukitaka kuelewa jinsi mimba i inavyopatikana, lazima uelewe mzunguko wa hedhi wa mwanamke. Baada ya kuvunja ungo (yaani kupata hedhi kwa mara ya kwanza) msichana hupata hedhi mara moja kila mwezi. Kwa wanawake wengi ni kila baada ya siku 28, hata hivyo wengine huweza kupata hedhi chini au zaidi ya siku hizo.
Siku ya kwanza ya hedhi huhesabiwa kama siku ya kwanza ya mzunguko. Baada ya damu kutoka, yai moja linaanza kukua ndani ya kokwa. Na vilevile utando ndani ya mfuko wa uzazi huanza kujengeka i ili ukaribishe mimba. Kati ya siku 11 au 14 yai hupevuka ndani ya kokwa na halafu husafiri kwenye mrija

wa kupitisha mayai hadi mfuko wa uzazi. Mwanamke anapata mimba kama yai litaungana na mbegu ya kiume ndani ya mrija wa kupitisha mayai. Ina maana kwamba endapo atajamii ana kipindi cha siku chache kabla ya yai kupevuka au siku yai linapopevuka na kutoka kwenye kokwa, linarutubishwa wakati linaelekea kwenye mji wa mimba, na linapofika hapo kwenye mji wa mimba linatulia kwenye utando wa mji wa mimba. Mtoto anahifadhiwa na kukua ndani ya mji wa uzazi mpaka siku ya kuzaliwa. Kama yai halikurutubishwa, basi yai hufa na hutoka pamoja na utando wa mfuko wa uzazi na hutoka nje ya mwili wa mwanamke kama damu ya hedhi. Yaani, mwanamke atapata hedhi kama kawaida na atafahamu kwamba hajashika mimba.