Sheria ya Tanzania inaeleza dawa zilizo halali na zisizo halali.
Tumbaku imekubalika na jamii kwa muda mrefu, na ni katika
miaka kama hamsini iliyopita ndipo madhara yatakanayo na
nikotini iliyomo kwenye tumbaku yalipoanza kukubalika. Hata
hivyo, hadi sasa tumbaku ni halali, lakini ni bangi kwa upande
mwingine si halali kisheria Tanzania.
Kwa hivyo, kutokana na kwamba nikotini kwenye sigara
ina madhara, basi serikali ilichukua hatua ya kuanza
kuwatahadhadharisha wavutaji na kuwazuia vijana kuvuta sigara.
Kuna sheria mpya Tanzania ambayo inawalazimisha
watengenezaji wa bidhaa za tumbaku kuandika tahadhari
ya afya kwenye bidhaa wanazotengeneza na kuuza. Kuanzia
mwaka 2000 bidhaa za tumbaku zote zililazimika kuwa na onyo
kwamba “Uvutuaji wa sigara ni hatari kwa afya yako.”

Watu wengi katika jamii hawana uelewa unaotosheleza kuhusu
ulemavu wa ngozi na ulemavu wa macho wa Albino.
Hii ndiyo sababu mara nyingi jamii inawatenga ikiamini kuwa
inawalinda ili wasipatwe na madhara ya ziada. Wanaweza
vilevile kuwatenga hata kwa kuwazuia kufanya kazi ambazo
wanazimudu bila sababu za msingi au bila kusikiliza maoni yao.
Watu wanapaswa kuzingatia mapungufu walio nayo Albino na
kuwapa kazi kwa kuzingatia uwezo walionao. Kwa mfano kufanya
kazi katika jua kwa muda mrefu ni jambo lisilofaa au kumtaka
Albino asome kwa muda mrefu inaweza kumshinda. Ni muhimu
pia kwa mtu anayeishi na ualbino kujielewa, kujitambua na

kukubaliana na hali hii kwa kuchagua kazi ambazo zitaendana
na mapungufu hayo au kukabiliana na hali yenyewe.

Kama kijana akinusa au kuvuta petroli kupitia puani au mdomoni, petroli hiyo huingia kwenye mapafu na sehemu zote mwilini.
Madhara ya unusaji au uvutaji petroli ni sawa kabisa na pombe. Baada ya kunusa/kuvuta petroli mtuamiaji hujisikia kizunguzungu na kulewa. Wengine huhisi kama kwamba wanaota na kujisikia furaha. Lakini wengine hujisikia kuumwa na kusinzia.
Unusaji/uvutaji wa petroli ni hatari sana na hata huweza kusababisha vifo kwani petroli humfanya mtu apoteze fahamu, huharibu mapafu na wengine hufa kwenye ajali. Hii hutokana na kushindwa kutoa uamuzi ufaao wanapokabiliwa na hali zinazoweza kusababisha ajali, hasa barabarani.
Matumizi ya muda mrefu ya petroli huweza kumsababishia madhara mtumiaji kama kutokwa na damu puani, kupoteza hamu ya kula, kuwa dhaifu, kupata matatizo ya mtindio wa ubongo, kupatwa na magonjwa ya figo, moyo, mapafu na kuharibika maini.

Kama umeamua kutovuta sigara wala kunywa pombe ni uamuzi
mzuri sana na wa kiafya. Ni haki yako binafsi kuchukua uamuzi
huu, kama vile watu wengine pia wanavyoruhusiwa kufanya
maamuzi kuhusu maisha yao wenyewe.

Mara nyingine ni vigumu sana, lakini kama umeamua hutaki
kujiunga na kundi la watu wavutao sigara au kunywa pombe ni
muhimu kusema hivyo. Jaribu kuwa wazi na kusema HAPANA.
Jaribu kueleza kwamba unataka kuishi maisha yenye afya bila
kutumia pombe na sigara na uwaeleze rafiki zako ni kwa nini.
Waambie kuwa unajua unachokifanya na kwamba umeridhika
kuwa uvutaji sigara na unywaji pombe unahatarisha afya yako,
unagharimu fedha nyingi na kukuzuia kufikia malengo yako.
Kama umeridhika na kuwathibitishia watu hao, hawatakusumbua
tena. Na kama unatafuta rafiki usisahau: Rafiki ni mtu anayejali,
kulinda na kuthamini maisha ya mwenzake! Kwa hivyo, ni kwa
vipi mtu ambaye anayekushawishi ufanye kitu cha kudhuru
afya yako kwa kusudi na haheshimu maamuzi yako awe rafiki
wa kweli?

Jinsi ya Kukabiliana na Hisia za Kufadhaika na Utendaji wa Ngono/Kufanya Mapenzi 😊🔥

Karibu sana kijana! Leo tutazungumzia jambo muhimu sana kuhusu jinsi ya kukabiliana na hisia za kufadhaika na utendaji wa ngono/kufanya mapenzi. Kama kijana, tunaelewa kwamba hisia na hamu hizi zinaweza kuwa ngumu sana kudhibiti. Lakini usijali, tuko hapa kukusaidia! Hebu tuangalie njia 15 za kukabiliana na hisia hizi:

1️⃣ Kuelewa na kukubali mabadiliko ya mwili: Kukua na kukomaa kunakuja na mabadiliko ya kawaida ya mwili. Jifunze kukubali mabadiliko haya na uone kwamba ni sehemu ya ukuaji wako wa kawaida. Usiwaze kwamba kuna kitu kibaya na wewe.

2️⃣ Kuwa na mawazo chanya: Mawazo yana nguvu kubwa sana juu ya hisia zetu. Jifunze kubadilisha mawazo hasi kuwa chanya. Fikiria juu ya mambo mazuri maishani mwako na uzingatie ndoto na malengo yako.

3️⃣ Kuelewa kwamba mapenzi siyo kila kitu: Mapenzi ni sehemu muhimu ya maisha yetu, lakini sio kila kitu. Jifunze kuweka umuhimu sawa katika maisha yako na kuelewa kwamba mapenzi hayapaswi kuwa kipaumbele pekee.

4️⃣ Kupata msaada wa kisaikolojia: Ikiwa hisia za kufadhaika zinakuzuia kufanya shughuli za kila siku, ni vyema kupata msaada wa mtaalamu wa afya ya akili. Wataalamu hawa watakusaidia kuelewa chanzo cha hisia zako na kukuongoza katika njia bora ya kukabiliana nazo.

5️⃣ Kuwa na mazungumzo ya wazi na mpenzi wako: Mazungumzo ya wazi na mpenzi wako ni muhimu sana. Elezea jinsi unajisikia na mshirikishe mawazo yako. Pia, muulize mpenzi wako jinsi wanavyohisi na jinsi wanavyoona uhusiano wenu.

6️⃣ Kuelewa umuhimu wa maadili ya Kiafrika: Katika utamaduni wetu wa Kiafrika, maadili na mila zina jukumu muhimu katika mahusiano ya kimapenzi. Elewa maadili haya na uheshimu utamaduni wako.

7️⃣ Kujifunza kudhibiti hisia zako: Kujifunza kudhibiti hisia zako ni ujuzi muhimu ambao unaweza kukuwezesha kufanya maamuzi bora. Fikiria juu ya matokeo ya muda mrefu badala ya kuridhisha tamaa za muda mfupi.

8️⃣ Kuwa na marafiki wanaokuheshimu: Kuwa na marafiki wanaokuheshimu na kukusaidia kukua kwa njia nzuri ni muhimu sana. Chagua marafiki ambao wana maadili sawa na wewe na ambao watakuunga mkono katika safari yako ya kujitambua.

9️⃣ Kujiheshimu mwenyewe: Kujiheshimu ni muhimu katika kukabiliana na hisia za kufadhaika. Jifunze kujielewa na kuweka mipaka sahihi. Kumbuka, wewe ni mtu muhimu na unastahili kujisikia vizuri.

🔟 Kufurahia muda wako pekee: Kufurahia muda wako pekee ni njia nzuri ya kujifunza kujitosheleza. Jifunze kupenda na kufurahia siku yako bila kuhitaji sana kutegemea hisia za kufanya mapenzi.

1️⃣1️⃣ Kuwa na shughuli nyingine za kufanya: Kuwa na shughuli zingine za kufanya katika maisha yako kunaweza kukusaidia kupunguza hisia za kufadhaika na kufikiria sana juu ya ngono/kufanya mapenzi. Jishughulishe na michezo, sanaa, kusoma, au chochote unachopenda kufanya.

1️⃣2️⃣ Kuongoza maisha yenye lengo: Kuweka malengo na kufanya kazi kwa bidii ili kuyafikia ni njia nzuri ya kukabiliana na hisia za kufadhaika. Jitahidi kuwa bora katika masomo yako, kazi yako, au malengo mengine muhimu maishani mwako.

1️⃣3️⃣ Kufanya mazoezi mara kwa mara: Mazoezi husaidia kutoa hisia za mafadhaiko na kuongeza uzalishaji wa endorphins, ambazo husaidia kujisikia vizuri. Jitahidi kufanya mazoezi angalau mara tatu kwa wiki.

1️⃣4️⃣ Kukumbuka thamani ya usafi: Kama mtu mzima wa Kiafrika mwenye maadili mema, ni muhimu kukumbuka thamani ya usafi. Abstain kutoka kwa ngono kabla ya ndoa na kuweka thamani kubwa kwa kujilinda na kuwa safi.

1️⃣5️⃣ Kuwa na matumaini kwa siku zijazo: Kuwa na matumaini katika maisha yako ni muhimu sana. Kumbuka, siku zote kuna mwanga mwisho wa shimo. Amini kwamba utaweza kukabiliana na hisia hizi na kufurahia maisha yako.

Sasa kijana, tunatumai kwamba ushauri huu umekufaidi. Je, una mawazo yoyote au maswali ambayo ungependa kujadili? Je, kuna njia nyingine ambazo umefanya kazi kwako? Tungependa kusikia kutoka kwako. Kumbuka, kujizuia hadi ndoa na kuwa safi ni njia bora ya kujilinda na kufurahia mahusiano yako kwa ukamilifu. Uchaguzi ni wako, kijana. Endelea kuwa na maadili mema na uwe na mtazamo mzuri kuelekea maisha yako. Asante kwa kusoma! 😊🌟

Muda unaofaa kutumia njia ya kupanga uzazi ni wakati unapojamiiana kwa mara ya kwanza. Huu ni wakati mzuri wa kutumia kondomu, kwa sababu kondomu inazuia kupata mimba isiyotarajiwa pamoja na magonjwa ya zinaa.
Huu pia ni muda mzuri wa kwenda kliniki ili kupata ufafanuzi kuhusu njia mbalimbali za kuzuia mimba. Daktari au muuguzi anaweza kuwasaidia mwanaume na mwanamke kuamua njia inayofaa kwa hali yao.
Mara nyingi, watu wanafikiri kwamba huduma ya uzazi wa mpango ni kwa wanawake ambao wameshaolewa, kwa mama wajawazito au wanawake waliozaa tu. Lakini si kweli. Hapa Tanzania, kisheria kila mtu aliyebalehe, iwe mvulana au msichana ana haki ya kupata huduma ya uzazi wa mpango.

Ukeketaji au tohara ya wanawake ni hatari sana kwa msichana
anayetahiriwa. Wasichana hufa kutokana na madhara yake
makubwa zaidi kwa vile:

• Hutokwa na damu nyingi.
• Uambukizo unatokea iwapo vifaa vilivyotumiwa
• havikuwa safi. Uambukizo unaweza kuenea mpaka katika

viungo vya ndani vya uzazi na kusababisha ugumba na
hata vifo.

• Hatari ya kuambukizwa Virusi vya UKIMWI wakati wa

ukeketaji.

• Kuziba kwa mkojo na damu ya mwezi (hedhi) ndani ya

mwili wa mwanamke na kusababisha uambukizo.

• Matatizo na maumivu makali wakati wa kujamiiana na

wakati wa kujifungua kutokana na kupungua ukubwa wa
uke. Ukeketaji wa wanawake mara nyingi una madhara
ya kisaikologia ambapo wasichana hupoteza tumaini
na imani kwa walezi au wazazi na wanaweza wakapata
mateso ya kujisikia waoga, kufadhaika, kutojiweza na
kutokuwa kamilifu kimwili.

Zaidi ya hayo, ukeketaji unampunguzia mwanamke hamu ya
kujamiiana. Kufanikisha hamu ya ngono inategemea kwa kiasi
kikubwa viungo vya uzazi vya nje. Ukeketaji hata hivyo unaharibu
umbile na kazi za viungo vya uzazi vya nje vya mwanamke.
Ina madhara kimwili na kisaikologia ambapo mara nyingi
huleta matatizo ya mahusiano ya kimwili kati ya mwanamume
na mwanamke. Kisimi ni sehemu ya mwili wa msichana chenye
ashiki na hisia kali ya viungo vya uzazi. Kinasisimua ashiki kwa
mwanamke anaposhikwa. Sehemu ya ndani ya mashavu na kisimi
kwa kiasi kikubwa vinahusika na hali kiwango cha raha ya na
kufikia mshindo wakati wa kujamiiana. Wakati kisimi na viungo
vingine vya uzazi vimeondolewa, ashiki na raha hupungua kwa
kiasi kikubwa. Endapo mwanamke amekatwa vibaya sana au uke
umeshonwa, kuna uwezekano wa kupata maumivu na matatizo
wakati wa kujamiiana na wa kujifungua.

Ili mwanamke aweze kushika mimba, i inabidi yai lililopevuka likutane na mbegu za kiume. Yai pevu linapokosa mbegu hufa na kwa vile utando kwenye tumbo la uzazi ulishajiandaa kupokea yai lililorutubishwa hubomoka. Kwa pamoja, yai na utando hutoka kama damu kupitia ukeni na i le damu huitwa hedhi.
Hedhi ni dalili, kwamba yai halikurutubishwa na hivyo limeshakufa na kutoka. Kwa kawaida, wakati huo halitakuwepo yai jingine lililopevuka kuweza kurutubishwa na kwa hiyo uwezekano wa kupata mimba hautakuwepo. Lakini, mara chache kuna hitilafu katika mzunguko wa hedhi na yai jingine linakuwepo tayari kwa kurutubishwa, hata ukiwa kwenye hedhi. Kwa hiyo uwezekano wa kupata mimba wakati wa hedhi upo, hata kama ni mdogo.

Inawezekana kwa msichana mdogo kuwa na uhusiano wa kimapenzi na mwanaume mwenye umri mkubwa. Hata hivyo uzoefu umeonyesha kwamba uhusiano kama huo mara nyingi unakuwa mgumu. Kwanza kabisa ni suala la upevu wa akili na uwiano wa jinsi ya kufurahia maisha.

Kwa mfano, vijana ambao hawajapishana sana umri (miaka ishirini na zaidi) wanaweza kuongea, kujadiliana na kuelimishana kuhusu mambo yao. Lakini inapotokea umri umepishana sana, mvuto wao wa maisha unakuwa tofauti vilevile. Kwa kuongezea, mzunguko wao wa watu wa rika utakuwa wa umri tofauti na watakuwa na mambo machache sana ambayo yatawafurahisha wote wawili kwa pamoja. Mara nyingi, hili linaweza kuleta mtafaruku kati ya msichana na mume wake na kusababisha kuwa na uhusiano wa juujuu.

Pili, kuna shaka kidogo kuhusu kulea watoto. Kumlea mtoto mpaka afikie umri mkubwa wa kuweza kujitegemea na kufanya maamuzi yake mwenyewe, kunahitaji nguvu nyingi. Sasa iwapo mume naye amezeeka na anahitaji kutunzwa itamuwia vigumu sana mwanamke kutekeleza majukumu yote mawili kwa ufanisi, ili kuhakikisha kuwepo kwa maendeleo mazuri ya familia.

Kwa kuongezea mwanaume mzee anaweza kupungua nguvu na hamu ya kutaka kujamiiana wakati msichana hamu yake iko juu. Hili linaweza kuleta ugomvi mkubwa kati yao.

Pia ni muhimu kukumbuka kuwa wanaume wenye umri mkubwa tayari watakuwa wamekuwa na wapenzi wengi kabla yako. Kwa hiyo ni muhimu kwako kumtaka aende kupima virusi vya UKIMWI kabla ya kuanza uhusiano wa kimwili.

Unapofikiria uhusiano na mwanaume mwenye umri unaozidi umri wako sana, fikiria hoja zilizoandikwa hapo juu na angalia hali yako. Mara nyingi ni rahisi kudumisha uhusiano, ukiolewa na mtu ambaye mnalingana umri.

Je, Ni Vipi naweza Kuepuka Kufanya Ngono Kwa Sababu ya Kubembelezwa? 😊

Karibu vijana wapendwa! Leo tutaongea kuhusu jinsi ya kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa. Ni jambo muhimu sana katika maisha yetu ya ujana kutambua thamani yetu na kujilinda dhidi ya shinikizo la kufanya ngono kabla ya ndoa. Hivyo basi, hebu tuanze!

1️⃣ Kujiamini: Kwanza kabisa, ni muhimu kuwa na imani thabiti katika thamani yako binafsi. Jua kuwa wewe ni mtu mwenye thamani na hakuna haja ya kuthibitisha hilo kwa kufanya ngono. Jiamini na ujue kuwa unaweza kufanya maamuzi sahihi kwa ajili ya maisha yako.

2️⃣ Kuelimisha: Jifunze kuhusu athari za ngono kabla ya ndoa. Elewa hatari ya kupata magonjwa ya zinaa, mimba zisizotarajiwa, na athari za kihemko. Kwa kujua, utaweza kufanya maamuzi sahihi kwa ajili ya afya yako na mustakabali wako.

3️⃣ Kujiweka mipaka: Weka mipaka yako wazi na uwajulishe wenzako. Ni muhimu kufanya maamuzi na kuweka mipaka ya kutosha ili kulinda ndoto yako ya kuwa safi hadi ndoa. Usiruhusu wengine kukushinikiza kufanya kitu ambacho hujisikii tayari kukifanya.

4️⃣ Kujiheshimu: Thamini mwili wako na kujali afya yako. Kumbuka, wewe ni chombo cha thamani na unastahili kupendwa na kuheshimiwa. Kwa kujiheshimu, utaweza kuepuka shinikizo la kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa.

5️⃣ Kupanga mustakabali wako: Jiwekee malengo na ndoto za maisha ambazo unataka kutimiza kabla ya kuingia katika uhusiano wa kingono. Kwa kuwa na malengo na ndoto, utakuwa na kusudi la maisha ambalo litakusaidia kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa.

6️⃣ Kuwa na marafiki sahihi: Jihadhari na kampuni ya marafiki ambao wanazingatia maadili na kanuni zinazofanana na zako. Marafiki wazuri wanaweza kukusaidia kuepuka shinikizo la kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa na badala yake watasisitiza umuhimu wa kusubiri hadi ndoa.

7️⃣ Kuwa busy: Jiwekee ratiba ya shughuli mbalimbali ambazo zitakuzuia kukaa na wakati wa kutosha wa kufikiria juu ya ngono. Kuwa na shughuli nyingi za kujishughulisha itakusaidia kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa.

8️⃣ Kuongea na wazazi au walezi wako: Wazazi na walezi wako ni nguzo muhimu katika maisha yako. Waeleze wasiwasi wako na wasikilize ushauri wao. Mara nyingi, wanaweza kukupa mwongozo na nguvu ya kufanya maamuzi yaliyo sahihi.

9️⃣ Kujipenda: Kumbuka, upendo wa kweli hauhitaji ngono. Jifunze kukubali na kujipenda kwa njia ya kweli, na ufanye kazi kuelekea utimilifu wa maisha yako kabla ya kuingia katika uhusiano wa kingono.

🔟 Kuzingatia mafanikio ya baadaye: Fikiria juu ya mafanikio na ndoto zako za kazi na familia. Kwa kujitokeza kuelekea malengo yako, utagundua kuwa kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuleta changamoto kubwa katika kutimiza ndoto hizo.

1️⃣1️⃣ Kuwa na uhakika wa ndoa: Mawasiliano sahihi na mwenzi wako wa siku zijazo ni muhimu. Hakikisha unaelewana katika suala la kusubiri hadi ndoa. Kuwa na uhakika wa nia zenu na malengo ya pamoja, na kuweka mipaka kwa ajili ya uhusiano wenu.

1️⃣2️⃣ Kujichunguza: Jiulize maswali muhimu kuhusu kwa nini unataka kufanya ngono. Je, ni kwa sababu unataka kumridhisha mwenzi wako, au ni kwa sababu unahisi shinikizo la kufanya hivyo? Kwa kujitafakari, utaweza kuelewa ni nini hasa kinachoongoza uamuzi wako.

1️⃣3️⃣ Kujifunza kutoka kwa wengine: Soma hadithi za watu ambao walijihusisha katika ngono kabla ya ndoa na wanao athari zake. Kwa kusoma na kujifunza kutoka kwa wengine, utapata mwongozo na motisha ya kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa.

1️⃣4️⃣ Kujitunza mwenyewe: Fanya mazoezi, kula vizuri, na pata usingizi wa kutosha. Kwa kujitunza mwenyewe, utakuwa na afya njema na nguvu za kutosha kusimama imara dhidi ya shinikizo la kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa.

1️⃣5️⃣ Kuomba: Mwombe Mungu akupe nguvu na hekima ya kuepuka kufanya ngono kabla ya ndoa. Mungu ni rafiki wa karibu ambaye anataka mema yako na atakusaidia katika safari yako ya kusalia safi hadi ndoa.

Kwa kuhitimisha, vijana wapendwa, ni muhimu sana kuepuka kufanya ngono kabla ya ndoa. Kumbuka, maisha yetu ni safari ya kujitambua na kujiendeleza, na kusubiri hadi ndoa ni njia bora ya kujenga msingi imara kwa ajili ya maisha ya baadaye. Je, wewe una maoni gani juu ya suala hili? Je, una changamoto gani katika kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa? Tungependa kusikia kutoka kwako! 😊

Je, ni sahihi kufanya ngono na mpenzi wako wa shule? Hii ni swali muhimu ambalo vijana wengi hujikuta wakijiuliza wanapoingia katika uhusiano wa kimapenzi. Ni vyema kuchukua muda wa kufikiri na kuzungumza juu ya maamuzi haya muhimu. Katika makala hii, tutachunguza maoni yaliyo sahihi kwa maoni ya Kiafrika na kuangazia umuhimu wa kusubiri hadi ndoa.

1. Kutunza Afya: Kufanya ngono na mpenzi wako wa shule kunaweza kuathiri afya yako. Njia bora ya kulinda afya yako ni kusubiri hadi uwe tayari kwa majukumu ya ngono.

2. Kuepuka Mimba Zisizotarajiwa: Kufanya ngono katika umri mdogo kunaweza kusababisha mimba zisizotarajiwa. Kwa kusubiri hadi wakati unaofaa, unaweza kuepuka mzigo wa kuwa mzazi kabla ya wakati.

3. Kujilinda na Maambukizi ya VVU na Ukimwi: Kufanya ngono bila kinga kunaweza kuongeza hatari ya maambukizi ya VVU na Ukimwi. Kwa kusubiri hadi ndoa, unaweza kuepuka hatari hii na kuanza ndoa yako ikiwa na afya njema.

4. Kuimarisha Uhusiano: Kusubiri hadi ndoa inajenga msingi thabiti wa uhusiano wako na mpenzi wako. Inakupa muda wa kujenga uaminifu na kuelewana kikamilifu kabla ya kujihusisha kimwili.

5. Kuepuka Shinikizo: Katika uhusiano wa shule, shinikizo la kufanya ngono linaweza kuwepo. Ni vizuri kuwa na nguvu ya kusema hapana na kusubiri hadi wakati unaofaa.

6. Kukua Kiroho: Kusubiri hadi ndoa kunakupa nafasi ya kujitambua kiroho. Unapopata mwenzi wako wa maisha, unaweza kufurahia uhusiano wenu kwa namna ambayo inaleta baraka na amani.

7. Kujiweka Salama: Jamii yetu inathamini uaminifu na maadili mema. Kusubiri hadi ndoa kunakupa nafasi ya kujiweka salama kijamii na kuepuka lawama na aibu.

8. Kuepuka Mawazo ya Kuachwa: Katika uhusiano wa shule, kuna uwezekano mkubwa wa kubadilika na kuvunjika. Kwa kusubiri hadi ndoa, unaweza kuepuka mawazo ya kuachwa na kuumia kimwili na kihisia.

9. Kuepuka Kushindwa Kusoma: Kufanya ngono katika umri mdogo kunaweza kusababisha kushindwa kusoma vizuri na kuathiri maisha yako ya baadaye. Kwa kusubiri hadi wakati unaofaa, unaweza kutimiza malengo yako ya elimu na kujenga msingi imara wa maisha yako.

10. Kujiandaa Kwa Majukumu: Kufanya ngono kunakuja na majukumu makubwa kama malezi ya watoto. Kusubiri hadi ndoa kunakupa muda wa kujiandaa na kuwa tayari kukabiliana na majukumu hayo.

11. Kufurahia Safari ya Kugundua: Kusubiri hadi ndoa kunakuwezesha kugundua na kufurahia uhusiano wako bila shinikizo la ngono. Unaweza kujifunza kuhusu mpenzi wako, kufanya vitu pamoja, na kujenga historia nzuri ya uhusiano wenu.

12. Kuepuka Uvunjifu wa Ndoa: Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kusababisha uvunjifu wa ndoa. Kwa kusubiri hadi ndoa, unaweza kuhakikisha kuwa uhusiano wako unajengwa kwa msingi wa upendo wa kweli na kuelewana.

13. Kuenzi Maadili ya Kiafrika: Maadili yetu ya Kiafrika yanatuhimiza kusubiri hadi ndoa kabla ya kujihusisha kimwili. Kwa kufuata maadili haya, tunajenga jamii yenye afya na yenye maadili mema.

14. Kuwa Mfano Bora: Kwa kusubiri hadi ndoa, unakuwa mfano bora kwa marafiki zako na kaka na dada zako. Unaweza kuwa chanzo cha hamasa na msaada kwa wale wanaokabiliana na uamuzi huu mgumu.

15. Kujenga Ndoa ya Kudumu: Kwa kusubiri hadi ndoa, unajenga msingi imara wa ndoa yako. Unaweza kufurahia uhusiano wa kipekee na mwenzi wako, bila hofu ya kuvunjika.

Kwa muhtasari, kufanya ngono na mpenzi wako wa shule si sahihi kwa mujibu wa maadili ya Kiafrika. Kusubiri hadi ndoa kunakuwezesha kujilinda na hatari za kiafya, kujenga uhusiano wa kudumu, na kujiandaa kwa majukumu ya baadaye. Ni wakati wa kujiamini na kufanya uamuzi sahihi kwa mustakabali wako. Je, wewe una maoni gani kuhusu suala hili? Je, umewahi kujikuta katika hali kama hii? Tungependa kukusikia!

Jambo la muhimu ni kuwasiliana kwa karibu i ili kuelewa mawazo na matatizo ya rafiki yako. Hakikisha unakuwa muwazi na mkweli. Mkielewana vizuri mnaweza kufurahia mazungumzo yenu vizuri. Vilevile mnaweza kusaidiana katika kutatua matatizo yanayoweza kumkabili mmoja wenu. Kwa kufanya hivyo mtajenga moyo wa kuaminiana.

Ili kudumisha urafiki wenu unashauriwa kuonyesha upendo wa hali ya juu. Jitahidi usiwe na marafiki wengine na mthibitishie kwamba yeye pekee ndiye unayempenda na uko mwaminifu kwake.

Utamfahamu vizuri rafiki yako iwapo mtazungumza mara kwa mara juu ya maisha yenu. Kwa mfano mnaweza kuzungumzia mipango ya uhusiano wenu, vitu anavyopendelea kufanya baada ya saa za kazi au masomo, watu anaowasiliana na kuandikiana nao. Iwapo mawasiliano yenu yatakuwa mazuri na iwapo utachunguza uhusiano wake na watu wengine utahisi kama kweli mnaaminiana.

Hata hivyo, iwapo hutaweza kumwamini rafiki yako na kama unahisi kwamba hata yeye hakuamini, jiulize kwamba kwa nini iwe hivyo. Je, inawezekana huyu mtu hanifai? Au, inaweza kuwa mapenzi yako ni kidogo kiasi ambacho siwezi kuzuia vishawishi vingine?

Hata kama utafanya kila kitu usibakwe bado inaweza ikatokea.
Ubakaji na unyanyasaji wa ujinsia unaweza kutokea kwa kila mtu.
Hata hivyo kuna baadhi ya vitu ambavyo vinaweza kupunguza
hatari ya kubakwa.
Jizuie usiwe peke yako kwenye giza, kutembea peke yako
katika misitu au sehemu ambazo zina watu wachache, kuchota
maji sehemu ya mbali. Hakikisha kuwa kuna watu karibuni wa
kukusaidia iwapo kuna hatari. Pia jihadhari na watu walevi na
sehemu ya kunywea pombe maana watu walevi wanaweza wakawa
hatari. Iwapo umelazimika kufanya kazi katika mazingira
ya hatari, jaribu kujadili tatizo hili na wazazi wako au mtu
unayemwamini na muulize huyu mwanamume au mwanamke
azungumze na wazazi wako.
Usikubali zawadi au upendeleo, kama unafikiri unapewa wewe
kwa kubadilishana na ngono. Kama unajisikia unatishwa jaribu
kukimbia na piga kelele kwa kutafuta msaada mara moja.
Utafiti umeonyesha kuwa wasichana au wanawake ambao kwa
ushupavu wanasema hapana na ambao wanathubutu kupiga
kelele na kuvutia hisia za wengine wakati wanaposhambuliwa
wana hatari kidogo ya kubakwa. Unapokuwa unajitetea kwa
uhakika unapoanza unachopenda na usichopenda, ni sehemu
muhimu ya kujilinda.