Upasuaji unafanyika kwa wanawake wote ambao wamegundulika
kuwa na tatizo la kujifungua kwa njia ya kawaida. Hii inafanyika
bila kujali hali yao kwa maana kwa watu wenye ulemavu na
wasio na ulemavu. Kila mwanamke atapata huduma hiyo kama
itakuwepo sehemu anapoishi.
Tatizo lililopo hapa Tanzania kwa sasa hivi hasa sehemu
zilizojitenga ni umbali wa kufikia huduma hii. Umbali huu
unamfanya mama aliyeanza uchungu wa kujifungua kushindwa
kuweza kufika kwa muda unaotakiwa.

Katika baadhi za jamii viungo vya uzazi vya nje vya msichana,
yaani kisimi au sehemu ya ndani na nje ya mashavu ya uke
yanakatwa na kuondolewa kabisa. Huu ndiyo ukeketaji au
kutahiriwa kwa mwanamke.
Wakati mwingine uekeketaji hufanyika katika umri wa miezi ya
mwanzo ya maisha ya mtoto wa kike. Mara kwa mara kutahiriwa
kwa wanawake hufanyika wakati msichana anapofikia utu uzima
au kuadhimisha na kuvuka kutoka utoto kuingia utu uzima.
Mara nyingine ukeketaji ni sehemu ya unyago na kuadhimia kwa
msichana kujifunza jinsi ya kuwa mtu mzima.
Kuna aina mbalimbali za ukeketaji:
1 Sehemu ya ngozi inayofunika kisimi huwa inaondolewa.
Mara nyingine kisimi au eneo lake hukatwa pia. Watu
wengi huita aina hii sunna.
2 Kisimi pamoja na sehemu za mashavu ya ndani
hutolewa.
3 Sehemu yote au baadhi ya viungo vya nje hutolewa na
uke hufungwa kwa kushona. Hii huacha sehemu ndogo
ya tundu ambapo mkojo na damu ya mwezi (hedhi)
hupita. Aina hii huitwa mfyato (Infibulation).
4 Aina yeyote ya kuchezea kwa lengo la kuharibu
sehemu yoyote ya viungo vya nje kama vile kutia vitu
vyenye madhara kwenye uke, kurefusha mashavu au
kisimi kwa kuvivuta au kutoboatoboa.

Kama kijana akinusa au kuvuta petroli kupitia puani au mdomoni, petroli hiyo huingia kwenye mapafu na sehemu zote mwilini.
Madhara ya unusaji au uvutaji petroli ni sawa kabisa na pombe. Baada ya kunusa/kuvuta petroli mtuamiaji hujisikia kizunguzungu na kulewa. Wengine huhisi kama kwamba wanaota na kujisikia furaha. Lakini wengine hujisikia kuumwa na kusinzia.
Unusaji/uvutaji wa petroli ni hatari sana na hata huweza kusababisha vifo kwani petroli humfanya mtu apoteze fahamu, huharibu mapafu na wengine hufa kwenye ajali. Hii hutokana na kushindwa kutoa uamuzi ufaao wanapokabiliwa na hali zinazoweza kusababisha ajali, hasa barabarani.
Matumizi ya muda mrefu ya petroli huweza kumsababishia madhara mtumiaji kama kutokwa na damu puani, kupoteza hamu ya kula, kuwa dhaifu, kupata matatizo ya mtindio wa ubongo, kupatwa na magonjwa ya figo, moyo, mapafu na kuharibika maini.

Nifanyeje Kukabiliana na Hisia za Kukosa Ujasiri wa Kujihusisha na Ngono? 🌈

Karibu kijana! Leo, tutajadili jinsi ya kukabiliana na hisia za kukosa ujasiri wa kujihusisha na ngono. Najua kuwa wakati mwingine hisia hizi zinaweza kuwa ngumu sana kushughulikia, lakini hakuna haja ya kuwa na wasiwasi. Kama mzazi wako wa kiafrika, niko hapa kukupa ushauri na mwongozo wa kutumia akili yako na kuishi maisha ya maadili yanayokubalika katika tamaduni zetu. Jiunge nami katika safari hii ya kujifunza na kukua!

1️⃣ Jitambulishie: Fanya mazoezi ya kutambua na kuelewa hisia zako vizuri. Jiulize, "Kwa nini hisia hizi za kukosa ujasiri zinajitokeza?" Kwa mfano, unaweza kukosa ujasiri kwa sababu ya kushindwa kuishi kulingana na matarajio ya kijamii au kutokuelewa mwili wako. Kuhakikisha unajua chanzo cha hisia hizo ni hatua ya kwanza ya kukabiliana nazo.

2️⃣ Zungumza na mtu unaemwamini: Kuna nguvu katika kuzungumza na mtu unaemwamini na kuweza kushiriki hisia zako. Unaweza kuzungumza na wazazi wako, mlezi, au rafiki wa karibu. Wanaweza kutoa mwongozo na maoni yenye thamani ambayo yatakusaidia kushinda hisia hizo.

3️⃣ Fanya mazoezi ya kujenga ujasiri: Kupitia mazoezi ya kujenga ujasiri, unaweza kuimarisha imani yako ndani yako mwenyewe. Fikiria juu ya uwezo wako na ufanisi wako katika maeneo mengine ya maisha yako. Kwa mfano, unaweza kuwa na ujasiri mkubwa katika masomo yako au michezo. Tumia ujasiri huu kukabiliana na hisia zako za kukosa ujasiri kwa kujihusisha na ngono.

4️⃣ Jiongeze mwenyewe: Elimu ni ufunguo wa mafanikio. Jiunge na vikundi vya vijana, soma vitabu vinavyohusu afya ya kujamiiana, na tafuta habari sahihi mtandaoni. Kupata ufahamu sahihi na kukua kielimu katika suala hili kutakupa ujasiri na maarifa ya kuchukua maamuzi sahihi.

5️⃣ Jifunze kutoka kwa wengine: Kuwa na mifano ya kuigwa ni muhimu sana. Jifunze kutoka kwa watu waliofanikiwa katika kujitambua na kudhibiti hisia za kujihusisha na ngono. Unaweza kusoma vitabu vya waandishi kama Chimamanda Ngozi Adichie, Chris Mukasa, au Dona Maluma. Pia, unaweza kuangalia video au kusikiliza podcast za watu wanaoshiriki uzoefu wao katika kukabiliana na hisia kama hizi.

6️⃣ Fanya maamuzi ya busara: Kila wakati, chukua maamuzi ya busara na yenye kuzingatia maadili ya kiafrika. Kumbuka, kujiingiza katika ngono kabla ya ndoa inaweza kuwa na madhara ya kimwili na kihisia. Jua thamani yako na uzingatie ahadi ambayo umetoa kwa maisha yako. Kwa kufanya hivyo, utakuwa unachukua hatua za ujasiri katika kukabiliana na hisia hizi.

7️⃣ Wasiliana na wataalam: Mara nyingi, kuongea na wataalamu katika nyanja ya afya ya akili na mahusiano ni muhimu sana. Wataalamu hawa watakuwa na ujuzi na uzoefu wa kukusaidia kuelewa hisia zako na kukupa mwongozo sahihi. Ongea na mshauri wa shule yako, mwalimu, au hata daktari wako. Wao watakusaidia kwa njia ambayo itakuheshimu na kukupatia msaada uliohitaji.

8️⃣ Jifunze kutokana na uzoefu wako: Kila wakati, tafakari juu ya uzoefu wako. Je! Kuna mambo ambayo unaweza kufanya tofauti? Je! Kuna njia ambayo unaweza kujiboresha zaidi? Kujifunza kutokana na uzoefu wako utakusaidia kukuza ujasiri wako na kukabiliana na hisia hizo kwa njia bora.

9️⃣ Chukua muda kujitambua: Kujitambua ni muhimu katika kukabiliana na hisia za kukosa ujasiri. Jifunze kuthamini na kujipenda kama ulivyo. Jali na kulinda mwili wako na afya yako. Kukubali na kuthamini nafsi yako kutakusaidia kujiamini na kukabili hisia hizi.

🔟 Jiunge na vikundi vya rika lako: Kuwa sehemu ya vikundi vya vijana ambao wanashiriki maadili sawa na wewe ni njia nzuri ya kujijengea ujasiri na kuwa na marafiki ambao watakusaidia katika safari yako. Kwa kushiriki katika vikundi hivi, utapata moyo na mwongozo wa kuishi maisha ya maadili.

1️⃣1️⃣ Ajibidishe: Je! Unaamini kwamba hisia hizi za kukosa ujasiri zitadumu milele? Tafakari juu ya hilo! Badala ya kujinyima na kukosa ujasiri, weka lengo la kufikia ujasiri na kujihusisha na ngono kwa wakati unaofaa. Kumbuka, kila kitu kina wakati wake.

1️⃣2️⃣ Shinda shinikizo la kijamii: Mara nyingi, shinikizo la kijamii linaweza kuwa sababu ya hisia hizi za kukosa ujasiri. Lakini jua, wewe ni mtu binafsi na uwezo wa kufanya maamuzi yako mwenyewe. Usiache shinikizo la wenzako likushawishi kufanya kitu ambacho hauko tayari kukifanya. Jiwekee malengo yako na kaa imara.

1️⃣3️⃣ Zingatia ndoto zako: Fikiria juu ya ndoto zako za baadaye na malengo yako. Je! Kujihusisha na ngono kwa sasa itasaidia kufikia ndoto zako na malengo yako? Kwa kuzingatia ndoto zako na kujitolea kufanya kazi kuelekea kufikia malengo yako, utapata msukumo mpya wa kukabiliana na hisia za kukosa ujasiri.

1️⃣4️⃣ Jikumbushe umuhimu wa kusubiri hadi ndoa: Katika tamaduni zetu za Kiafrika, tunathamini uaminifu na utakatifu wa ndoa. Kusubiri hadi ndoa ni njia ya kuheshimu tamaduni zetu na kujilinda na hatari zinazoweza kutokea katika mahusiano ya ngono nje ya ndoa. Kumbuka, kila kitu kina wakati wake, na kujilinda hadi ndoa itakupa furaha na amani ya akili.

1️⃣5️⃣ Kuwa na maadili ya kiafrika: Mwisho lakini sio kwa umuhimu, endelea kufuata maadili ya kiafrika katika maisha yako. Kuwa mwaminifu, mwadilifu

Ulemavu wa watu wanaoishi na ualbino hauingiliani na uwezo
wa kuweza kuzaa. Tuelewe kwamba ulemavu huu uko tu kwenye
ngozi na siyo kwenye via / mfumo wa uzazi. Kwa maana hiyo
basi; Albino anaweza kuzaa watoto wenye afya nzuri. Pia
wanaweza kuzaa watoto wenye ngozi ya kawaida (blackii) kama
mzazi mwenzie hatakuwa amebeba vinasaba vya ualbino.

Baadhi ya dawa za kulevya pamoja na dawa za kutibu, hutumika hospitali kuokoa maisha na kupunguza maumivu. Hii inamaanisha kwamba wataalamu kama madaktari na wauguzi hudhibiti matumizi ya dawa hizi. Kwani watahakikisha kwamba dawa sahihi zinatumika, i takiwavyo na kwa vipimo sahihi.

Maana halisi ya neno “bikira” ni mwanamke au mwanaume ambaye hajawahi kabisa kujamii ana. Kujamii ana hapa i ina maana kwamba uume wa mwanaume unaingia katika uke wa mwanamke.

Watu kadhaa wanasema kwamba kuwepo kwa kizinda, ambacho ni ngozi nyembamba laini i i iliyoko kwenye uke i inayokaa kama kiwambo, ndiyo ubikira. Lakini wanawake wengine huzaliwa bila kiwambo au ngozi hii , i inawezekana kwa wengine kuchanika kwa kiwambo hiki i wakati wakifanya mazoezi mazito kama vile kupanda baisikeli, kukwea miti na kadhalika. Pia, i inaweza kutokea wakati wa uchunguzi wa kiafya au tiba i inayohusisha sehemu za ndani sana ukeni. Kiwambo hiki kinatofautiana baina ya msichana na msichana.
Kwa hiyo, kizinda siyo kipimo kizuri kwa ajili ya kumtambua bikira. Njia pekee ya kumtambua bikira ni kufahamu kama mtu hajawahi kujamii ana (yaani bikira) au kama ameshajamii ana (siyo bikira). Wewe si bikira kama umewahi kushiriki ngono na utakuwa umepoteza ubikira na hamna njia ya ubikira kurudi tena, hata ukisubiri muda mrefu. Lakini hii haimaanishi wewe uendelee kufanya ngono ovyo.

Nchini Tanzania ni 7% ya watu wenye umri kati ya miaka 15-49 wana maambukizi ya Virusi vya UKIMWI. Hii i ii inamaanisha kuwa kati ya watu 100 wa umri huu 7 wao wameambukizwa na Virusi vya UKIMWI.
Kila mkoa una watu walioambukizwa kwa kiwango tofauti, mikoa mingine i ikiwa na kiwango cha juu . Jedwali lilioambatanishwa hapa linaonyesha Mkoa wa Mbeya, Iringa na Dar es Salaam kuathirika zaidi na i idadi kubwa ya watu waliopima na kuonekana kuwa na virusi vya UKIMWI.

Dawa za kulevya zenyewe hazisababishi UKIMWI na magonjwa ya zinaa. Lakini utumiaji wa dawa za kulevya hurahisisha kupata na kuenea kwa magonjwa haya. Dawa hizi hudhoofisha mwili na kinga ya mwili. Hivyo basi hurahisisha virusi vya magonjwa kuingia mwilini mwa mtumiaji kiurahisi.

Matumizi ya dawa za kulevya huwafanya watumiaji kusahau hatari za kuwa na wapenzi wengi pamoja na kufanya ngono na watu usiofahamu hali za afya zao. Hujisahau kufanya ngono salama kwa kutumia kondomu. Vilevile husahau majukumu yao kama vile mke, watoto na familia nzima kwa ujumla.
Dawa za kulevya zinazoingia mwilini kwa njia ya sindano husababisha uwezekano mkubwa wa kuenea kwa virusi vya UKIMWI (VVU) kwa watumiaji pindi wanapochangia sindano kujidungia dawa hizo mwilini. Pia dawa za kulevya huchangia kuenea kwa virusi vya UKIMWI kwa kuwa watumiaji hujii ngiza katika biashara ya ngono i ili kuweza kujipatia fedha za kununulia dawa hizo.

Albino wana ngozi nyeupe, nywele nyeupe au nyekundu na macho
ya kijivu au ya bluu. Ngozi yao ni nyeupe zaidi kuliko ndugu zao
wa familia moja au watu wa jamii yake
ambao hawana hali ya ualbino. Ngozi hii inaonekana zaidi kuwa
nyeupe katika familia za watu weusi, ingawaje, ualbino
hutokea kwa watu wa kila taifa, rangi, kabila na dini. Albino
wako katika mabara yote ulimwenguni.

Kuna matatizo na magonjwa mengi na ya aina mbalimbali
unayoweza kuyapata kutokana na utuvaji wa sigara. Kiungo
rahisi kuathirika ni mapafu. Baada ya kuvuta huo moshi, kaboni
na tindikali iliyomo kwenye tumbaku huishia kwenye mapafu.
Malimbikizo haya ya kaboni na tindikali husababisha ugumu
katika kupumua na kusabisha usaha kwenye mapafu. Matatizo
haya ya mapafu humfanya mvutaji awe mwepesi kupata
maambukizo mengine.
Hii inaweza ikawa kikohozi sugu na pia inaweza kusababisha
nimonia (kichomi) pamoja na kifua kikuu na sarakani. Nikotini
vilevile ni mbaya kwa tumbo. Husababisha kupoteza hamu ya
kula na maumivu katika sehemu za chini ya tumbo.

Unaweza ukaona kwamba wavutaji wakubwa wa sigara wakawa na
meno meusi au machafu. Hii ni kwa sababu kaboni imejilimbikiza juu
ya meno, na hivyo kubadilika kwa rangi. Watu wanaovuta mara kwa
mara hutoa harufu mbaya mdomoni na hupata matatizo ya ngozi.

Rafiki yako wa kike ana haki ya kukataa kujamiiana na wewe.
Labda hayuko tayari kujamiiana au anapenda kusubiri mpaka
afunge ndoa. Maamuzi yake yatakuwa yametokana na kuogopa
matokeo ya kujamiiana katika umri mdogo au labda anafuata
maadili yaliyo kwenye dini yake. Na hata kuwa na wasiwasi kuwa
uhusiano wenu siyo wa kuaminika. Kama kweli unampenda na
unajali uhusiano weu mpe muda wa kufikiria, taratibu. Endelea
kusikilizana kwa makini na kuchunguza kwa uwazi na muweze
kufanya maamuzi sahihi. Kwa lolote lile mtakaloamua hakikisha
kuzuia matokeo yanayotokana na mimba.

Hatuwezi kusema mwanamke husikia raha gani akijamiiana na mwanaume aliyevaa kondomu au na mwanaume asiyevaa kondomu. Kila mtu ana upendeleo wake, lakini jambo la msingi katika kujamiiana ni hisia, hali ya kuelewana katika mapenzi na kiwango cha msisimko.
Wanawake wengine wanapendelea kujamiiana na mwanaume aliyevaa kondomu, kwa sababu hofu ya kupata mimba au kuambukizwa magonjwa ya zinaa haipo. Wanawake wengine wanapendelea kujamiiana bila kondomu. Lakini, pamoja na hatari ya kupata mimba, siku hizi kujamiiana bila kondomu kuna hatari ya kuambukizana magonjwa ya zinaa na hasa Virusi vya UKIMWI na UKIMWI. Kwa hiyo ni vizuri zaidi kutomwamini mtu yeyote mpaka mpimwe kliniki wote wawili kuwa ni wazima wa afya na kuendelea kuwa waaminifu wote wawili.

Je, ni vipi naweza kupata msaada au elimu kuhusu ngono? 🤔📚

Wewe kama kijana mzuri na mwenye maadili mema, ni muhimu kuelewa na kupata elimu sahihi kuhusu ngono. Kuwa na ufahamu mzuri kuhusu masuala haya kutakusaidia kufanya maamuzi sahihi na kuwa na maisha yenye afya na furaha. Hapa kuna njia mbalimbali ambazo unaweza kutumia kupata msaada au elimu kuhusu ngono.👇

1️⃣ Tembelea vituo vya afya: Vituo vya afya ni mahali pazuri pa kuanzia katika kutafuta msaada na elimu kuhusu masuala ya ngono. Huko utaweza kukutana na wataalamu wa afya waliohitimu ambao watakusaidia kuelewa mabadiliko ya mwili wako na masuala ya afya ya uzazi. Pia, utapata taarifa kuhusu njia za kujikinga na magonjwa ya zinaa na mimba zisizotarajiwa.🏥💊

2️⃣ Waulize wazazi au walezi wako: Wazazi au walezi wako ni rasilimali muhimu sana katika kupata msaada na elimu kuhusu ngono. Ingawa inaweza kuwa jambo gumu kuzungumzia, jaribu kuwa na mazungumzo ya wazi na wao. Waulize maswali yako na wasiwasi wako kuhusu ngono, na utapata mwongozo na ushauri unaofaa kutoka kwao.👨‍👩‍👧‍👦💬

3️⃣ Tumia vyanzo vya habari na elimu mtandaoni: Leo hii, mtandao umejaa vyanzo vingi vya elimu kuhusu ngono. Hapa unaweza kutafuta makala, video au blogu za wataalamu wa afya ambazo zitakusaidia kupata taarifa sahihi. Hakikisha unatumia vyanzo vinavyoaminika ili kuepuka kupata taarifa potofu.🌐📖

4️⃣ Jiunge na vikundi au mashirika ya vijana: Kuna vikundi na mashirika mengi ambayo yanawapa vijana msaada na elimu kuhusu masuala ya ngono. Jiunge na vikundi kama hivyo katika jamii yako au shuleni kwako, na utaweza kushiriki katika mijadala na mafunzo yanayokupa ufahamu sahihi. Pia, utaweza kugundua kuwa wewe si pekee yako na utaweza kushirikiana na vijana wengine katika kusaidiana.👥🗣️

5️⃣ Soma vitabu na machapisho ya elimu ya ngono: Kuna vitabu vingi na machapisho ya elimu ya ngono ambayo yanaweza kukusaidia kuelewa na kupata msaada kuhusu masuala haya. Vitabu kama "Miili Yetu, Vyombo Vyetu" na "Ngono Salama" ni mifano ya vitabu ambavyo vinajibu maswali mengi ambayo vijana hupata kuhusu ngono.📚📖

Ni muhimu kukumbuka kuwa elimu ya ngono haina lengo la kuchochea ngono kabla ya ndoa, bali inalenga kukuwezesha kufanya maamuzi sahihi na kuwa na maisha yenye afya. Kwa mfano, unaweza kujifunza jinsi ya kujikinga na magonjwa ya zinaa kwa kutumia mipira ya kondomu au kuchukua hatua za kuzuia mimba zisizotarajiwa kama vile kutumia njia za kisasa za uzazi wa mpango.💪🩺

Kwa kumalizia, ni jambo la busara na la maadili kuwa na elimu sahihi kuhusu ngono ili kufanya maamuzi sahihi katika maisha yako. Usione aibu kuuliza maswali na kutafuta msaada. Kumbuka pia kuwa ni muhimu kujenga uhusiano mzuri na waaminifu na mwenzi wako na kuweka thamani katika ndoa na familia.💑💒

Je, una maoni gani kuhusu elimu ya ngono? Je, umewahi kutafuta msaada au elimu kuhusu ngono? Tungependa kusikia kutoka kwako!🗣️💭