Imani hiyo si kweli kabisa. Inawezekana ni kupotoshwa kwa
makusudi wa ukweli kuhusu jambo hilo kunakofanywa na watu
wachache katika jamii ili kuendeleza matendo yao maovu. Watu
wanaweza kufuata imani potofu na zisizo na msingi wowote ili
kukwepa ukweli kuhusu VVU na UKIMWI. Kwa mfano; imani
kuwa mtu anaweza kupona UKIMWI kwa kufanya mapenzi na
bikira, mlemavu au Albino ni za uongo na hazina msingi wowote.
VVU huambukizwa kupitia majimaji ya mwili, na njia kuu ya
maambukizo ni kujamiiana bila kinga. Njia pekee za kuzuia
maambukizo ni kuacha kabisa kufanya ngono, kuwa na mpenzi
mmoja muaminifu au kutumia kondomu.Watu wanaoeneza imani hizi
potofu wanatafuta njia mbadala ya kuhalalisha tabia zao mbaya.

Wewe pia kama Albino unatakiwa kupambana na imani hizo
potofu kwani zinalenga kueneza madhara kwa watu wanaoishi
na ualbino.

Kama kati ya mwanamke na mwanaume hakuna mwenye magonjwa ya zinaa, hakuna madhara yoyote kwa mwanamke mwenye mimba kujamii ana na mwenzi wake. Mfuko wa mimba hufunga kabisa na kifuko kinamzunguka mtoto vizuri, na hivyo hakuna uwezekano wowote wa mbegu za kiume kupenya na kumfikia mtoto.
Inashauriwa lakini wakati wa kujamii ana na mwanamke mjamzito tumbo lisigandamizwe sana. Wanawake wengine hawana hamu kubwa ya kujamii ana hasa mwishoni mwa ujauzito, na mwanaume anashauriwa kuheshimu hisia hizi za mwanamke.
Kama mwanaume atakuwa ameambukizwa magonjwa ya zinaa wakati wa kujamii ana, hii i ii inaweza kuwa hatari sana kwa mwanamke na pia kwa mtoto tumboni. Wakijamii ana mume na mke wakati wa ujauzito, lazima wawe na uhakika kwamba hamna mwenye magonjwa ya zinaa au watumie kondomu kwa ajili ya kinga. Iwapo watakuwa na wasiwasi wowote, wamwone daktari kwa uchunguzi.

Hapa Tanzania utoaji wa mimba hauruhusiwi kisheria. Hata hivyo watu wengine wanaamua kutoa mimba kwa sababu mimba zao hazikutarajiwa. Kwa mfano, msichana mdogo ambaye bado anaenda shule, au mama ambaye tayari ana watoto wengi au umri mkubwa sana. Wanawake wengine wanaamua kutoa mimba kwa sababu wamepata mimba kutokana na kulazimishwa kufanya mapenzi au kubakwa, au kwa sababu baba wa mtoto anakataa kuchukua jukumu la kumlea mtoto. Hizi ni baadhi tu ya sababu za kutoa mimba, na kila mwanamke anayeamua kutoa mimba ana sababu zake.
Kwa sababu utoaji mimba hauruhusiwi, huduma za kutoa mimba hazipatikani kwa urahisi na wanawake wengi wanajiamulia kuitoa mimba wenyewe au kwa msaada wa mtu asiyesomea kufanya hivyo. Kama tulivyosema hapo juu, hii ni hatari sana kwa afya ya mwanamke

Je, Ni Vipi Kuepuka Kufanya Ngono Kwa Sababu ya Kubembelezwa? 😊✨

Karibu rafiki yangu! Leo, nataka kuongea na wewe kuhusu jambo muhimu sana katika maisha yetu ya ujana – kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa. Tunakutana na changamoto nyingi katika maisha yetu ya kila siku, na ni muhimu sana kujilinda na kuheshimu thamani zetu. Hivyo, hebu tuanze safari hii ya kujifunza na kuchunguza jinsi tunavyoweza kuepuka shinikizo hili kubwa. 🌟

1. Fanya Maamuzi ya Awali: Jambo la kwanza kabisa ni kufanya maamuzi thabiti ya kuepuka ngono kabla ya ndoa. Kuwa na uhakika na maamuzi yako na kuwa tayari kusimama imara dhidi ya shinikizo lolote litakalokuja njia yako. Maamuzi yako yanapaswa kuwa ya uhuru wako na kuongozwa na thamani zako binafsi. 💪

2. Jielewe: Jua thamani yako na ujiamini. Kujielewa vyema ni muhimu katika kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa. Jiulize maswali kama "Ni kwa nini ninataka kufanya ngono?" na "Je, ninataka kuwa na uhusiano wa kudumu au ni shinikizo tu la wenzangu?" Kwa kujielewa vyema, utaweza kuwa na msimamo imara na kuepuka kubembelezwa. 🤔

3. Elewa Thamani ya Ndoa: Kuelewa thamani ya ndoa ni muhimu sana. Ndoa ni ahadi ya maisha yako yote na inapaswa kuheshimiwa na kuwa takatifu. Kuweka akiba hadi ndoa inaleta baraka na furaha ya kipekee ambayo haipatikani katika uhusiano usio na msingi. Ndoa inatoa uhuru wa kujifunza, kukua pamoja, na kujenga familia imara. 💖

4. Penda Nafsi Yako: Kujipenda ni msingi muhimu katika kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa. Jitunze, jidumishe katika afya njema, na tengeneza mipaka sahihi kwa ajili yako. Kumbuka, wewe ni wa thamani na unastahili heshima na upendo wa kweli. 😊💕

5. Chagua Marafiki na Jamii Sahihi: Kuwa na marafiki na jamii inayokuheshimu na kukusaidia kufikia malengo yako ni muhimu sana. Chagua marafiki ambao wana thamani sawa na wewe na wanaunga mkono maamuzi yako ya kuepuka ngono kabla ya ndoa. Kwa kuwa na marafiki wanaokuheshimu, utapata ushauri na nguvu ya kusimama imara dhidi ya shinikizo la kubembelezwa. 👫👭👬

6. Jifunze Kutoka Kwa Wengine: Mfano mzuri unaweza kuwa chanzo cha hamasa na nguvu. Sikiliza hadithi za wengine ambao wamefanikiwa kuepuka ngono kabla ya ndoa na jinsi imewaathiri maisha yao kwa njia nzuri. Kwa kujifunza kutoka kwa wengine, unaweza kuongeza imani yako na kujua kwamba wewe pia unaweza kufanya hivyo. 🌟🗣️

7. Kuweka Malengo: Kuweka malengo katika maisha yako ni muhimu ili kusaidia katika kuepuka kufanya ngono kabla ya ndoa. Fikiria malengo ya kielimu, kazi, na kujitolea ambayo yanakufanya uwe na kusudi na dira maishani mwako. Malengo yatakusaidia kuweka msisimko na kuwa na lengo kubwa la kufikia badala ya kushiriki katika ngono isiyokuwa na maana. 🎯💼

8. Tumia Muda Wako Vizuri: Kutumia muda wako vizuri ni muhimu sana katika kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa. Jiunge na klabu za michezo, chama cha wanafunzi, na shughuli zingine ambazo zinakusaidia kukua kiroho, kimwili, na kiakili. Kukaa busy na mambo mazuri kutakusaidia kuepuka mawazo ya kufanya ngono zisizo za lazima. ⚽📚🎨

9. Kuwa na Mwalimu au Mshauri: Kuwa na mwalimu au mshauri ambaye unaweza kuzungumza naye na kumwamini ni baraka kubwa. Wanaweza kukusaidia kwa kutoa ushauri mzuri na kukusaidia kujielewa vyema. Wanaweza pia kukusaidia katika kujenga msimamo imara na kukupa njia bora za kukabiliana na shinikizo la kubembelezwa. 🤝💡

10. Kujenga Uhusiano wa Karibu na Mungu: Kujenga uhusiano wa karibu na Mungu ni msingi muhimu katika kuepuka kufanya ngono kabla ya ndoa. Kupitia sala, ibada, na kusoma Neno la Mungu, utapata nguvu na amani ambayo itakusaidia kuwa thabiti katika kuepuka kubembelezwa. Uhusiano wa karibu na Mungu utakupa mwongozo na hekima katika kufanya maamuzi sahihi. 🙏✨

11. Jiwekee Mipaka: Kuweka mipaka sahihi katika uhusiano wako ni muhimu sana katika kuepuka kufanya ngono kabla ya ndoa. Eleza waziwazi thamani zako na kusimama imara katika kuzisimamia. Mipaka itakulinda na itakuwezesha kudumisha usafi wako hadi ndoa. 🚫❌

12. Jitahidi Kufanya Kazi ya Kujitambua: Jitahidi kufanya kazi ya kujitambua ili kuwa na uelewa kamili wa nani wewe ni, thamani yako, na malengo yako maishani. Maisha ya ujana ni fursa nzuri ya kujifunza na kukua katika kujibadilisha na kuwa mtu unayotaka kuwa. Kujua wewe ni nani na kile unachotaka kutoka maisha itakusaidia kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa. 🌱💪

13. Jitayarishe Kwa Mahusiano ya Kudumu: Kujiandaa kwa mahusiano ya kudumu ni muhimu ili kuepuka kufanya ngono kabla ya ndoa. Jiwekee viwango vya juu na uhakikishe kuwa unatafuta mahusiano ya kweli na ya kudumu. Kwa kujiandaa kwa ndoa, utaweza kuheshimu na kuenzi thamani yako na kuepuka kufanya ngono kwa sababu ya kubembelezwa. 💑💍

14. Fikiria Madhara ya Ngono Kabla ya Ndoa: Kufikiria madhara ya ngono kabla ya ndoa ni muhimu sana katika kuepuka kubembelezwa. Fikiria hatari za mimba zisizotarajiwa, maambukizi ya magonjwa ya zinaa, na athari za kihisia ambazo zinaweza kutokea. Kwa kufikiria madhara haya, utapata msukumo wa kudumisha usafi

Hapana, hamna njia ya kufahamu kama amempa msichana mimba siku i ileile wanapojamii ana. Inachukua muda kwa mwili kuonyesha dalili za mimba.
Msichana akitaka kwenda kliniki kupimwa mkojo, kwanza ahesabu tarehe i ipi alikuwa anategemea kupata hedhi yake.
Kama anakosa hedhi katika muda aliotegemea, i itambidi aende kliniki. Mimba i inaonekana kwenye kipimo cha mkojo wakati ambapo mwanamke alitakiwa kwenda mwezini. Msichana akienda kupimwa mkojo kabla, hali halisi kuhusiana na ujauzito haiwezi kutambuliwa.

Nifanyeje Kukabiliana na Hisia za Kukosa Ujasiri wa Kujihusisha na Ngono? 🌈

Karibu kijana! Leo, tutajadili jinsi ya kukabiliana na hisia za kukosa ujasiri wa kujihusisha na ngono. Najua kuwa wakati mwingine hisia hizi zinaweza kuwa ngumu sana kushughulikia, lakini hakuna haja ya kuwa na wasiwasi. Kama mzazi wako wa kiafrika, niko hapa kukupa ushauri na mwongozo wa kutumia akili yako na kuishi maisha ya maadili yanayokubalika katika tamaduni zetu. Jiunge nami katika safari hii ya kujifunza na kukua!

1️⃣ Jitambulishie: Fanya mazoezi ya kutambua na kuelewa hisia zako vizuri. Jiulize, "Kwa nini hisia hizi za kukosa ujasiri zinajitokeza?" Kwa mfano, unaweza kukosa ujasiri kwa sababu ya kushindwa kuishi kulingana na matarajio ya kijamii au kutokuelewa mwili wako. Kuhakikisha unajua chanzo cha hisia hizo ni hatua ya kwanza ya kukabiliana nazo.

2️⃣ Zungumza na mtu unaemwamini: Kuna nguvu katika kuzungumza na mtu unaemwamini na kuweza kushiriki hisia zako. Unaweza kuzungumza na wazazi wako, mlezi, au rafiki wa karibu. Wanaweza kutoa mwongozo na maoni yenye thamani ambayo yatakusaidia kushinda hisia hizo.

3️⃣ Fanya mazoezi ya kujenga ujasiri: Kupitia mazoezi ya kujenga ujasiri, unaweza kuimarisha imani yako ndani yako mwenyewe. Fikiria juu ya uwezo wako na ufanisi wako katika maeneo mengine ya maisha yako. Kwa mfano, unaweza kuwa na ujasiri mkubwa katika masomo yako au michezo. Tumia ujasiri huu kukabiliana na hisia zako za kukosa ujasiri kwa kujihusisha na ngono.

4️⃣ Jiongeze mwenyewe: Elimu ni ufunguo wa mafanikio. Jiunge na vikundi vya vijana, soma vitabu vinavyohusu afya ya kujamiiana, na tafuta habari sahihi mtandaoni. Kupata ufahamu sahihi na kukua kielimu katika suala hili kutakupa ujasiri na maarifa ya kuchukua maamuzi sahihi.

5️⃣ Jifunze kutoka kwa wengine: Kuwa na mifano ya kuigwa ni muhimu sana. Jifunze kutoka kwa watu waliofanikiwa katika kujitambua na kudhibiti hisia za kujihusisha na ngono. Unaweza kusoma vitabu vya waandishi kama Chimamanda Ngozi Adichie, Chris Mukasa, au Dona Maluma. Pia, unaweza kuangalia video au kusikiliza podcast za watu wanaoshiriki uzoefu wao katika kukabiliana na hisia kama hizi.

6️⃣ Fanya maamuzi ya busara: Kila wakati, chukua maamuzi ya busara na yenye kuzingatia maadili ya kiafrika. Kumbuka, kujiingiza katika ngono kabla ya ndoa inaweza kuwa na madhara ya kimwili na kihisia. Jua thamani yako na uzingatie ahadi ambayo umetoa kwa maisha yako. Kwa kufanya hivyo, utakuwa unachukua hatua za ujasiri katika kukabiliana na hisia hizi.

7️⃣ Wasiliana na wataalam: Mara nyingi, kuongea na wataalamu katika nyanja ya afya ya akili na mahusiano ni muhimu sana. Wataalamu hawa watakuwa na ujuzi na uzoefu wa kukusaidia kuelewa hisia zako na kukupa mwongozo sahihi. Ongea na mshauri wa shule yako, mwalimu, au hata daktari wako. Wao watakusaidia kwa njia ambayo itakuheshimu na kukupatia msaada uliohitaji.

8️⃣ Jifunze kutokana na uzoefu wako: Kila wakati, tafakari juu ya uzoefu wako. Je! Kuna mambo ambayo unaweza kufanya tofauti? Je! Kuna njia ambayo unaweza kujiboresha zaidi? Kujifunza kutokana na uzoefu wako utakusaidia kukuza ujasiri wako na kukabiliana na hisia hizo kwa njia bora.

9️⃣ Chukua muda kujitambua: Kujitambua ni muhimu katika kukabiliana na hisia za kukosa ujasiri. Jifunze kuthamini na kujipenda kama ulivyo. Jali na kulinda mwili wako na afya yako. Kukubali na kuthamini nafsi yako kutakusaidia kujiamini na kukabili hisia hizi.

🔟 Jiunge na vikundi vya rika lako: Kuwa sehemu ya vikundi vya vijana ambao wanashiriki maadili sawa na wewe ni njia nzuri ya kujijengea ujasiri na kuwa na marafiki ambao watakusaidia katika safari yako. Kwa kushiriki katika vikundi hivi, utapata moyo na mwongozo wa kuishi maisha ya maadili.

1️⃣1️⃣ Ajibidishe: Je! Unaamini kwamba hisia hizi za kukosa ujasiri zitadumu milele? Tafakari juu ya hilo! Badala ya kujinyima na kukosa ujasiri, weka lengo la kufikia ujasiri na kujihusisha na ngono kwa wakati unaofaa. Kumbuka, kila kitu kina wakati wake.

1️⃣2️⃣ Shinda shinikizo la kijamii: Mara nyingi, shinikizo la kijamii linaweza kuwa sababu ya hisia hizi za kukosa ujasiri. Lakini jua, wewe ni mtu binafsi na uwezo wa kufanya maamuzi yako mwenyewe. Usiache shinikizo la wenzako likushawishi kufanya kitu ambacho hauko tayari kukifanya. Jiwekee malengo yako na kaa imara.

1️⃣3️⃣ Zingatia ndoto zako: Fikiria juu ya ndoto zako za baadaye na malengo yako. Je! Kujihusisha na ngono kwa sasa itasaidia kufikia ndoto zako na malengo yako? Kwa kuzingatia ndoto zako na kujitolea kufanya kazi kuelekea kufikia malengo yako, utapata msukumo mpya wa kukabiliana na hisia za kukosa ujasiri.

1️⃣4️⃣ Jikumbushe umuhimu wa kusubiri hadi ndoa: Katika tamaduni zetu za Kiafrika, tunathamini uaminifu na utakatifu wa ndoa. Kusubiri hadi ndoa ni njia ya kuheshimu tamaduni zetu na kujilinda na hatari zinazoweza kutokea katika mahusiano ya ngono nje ya ndoa. Kumbuka, kila kitu kina wakati wake, na kujilinda hadi ndoa itakupa furaha na amani ya akili.

1️⃣5️⃣ Kuwa na maadili ya kiafrika: Mwisho lakini sio kwa umuhimu, endelea kufuata maadili ya kiafrika katika maisha yako. Kuwa mwaminifu, mwadilifu

Ndiyo, hata akitoa uume nje ya uke kabla ya kumwaga mbegu anaweza akaambukizwa Virusi vya UKIMWI na UKIMWI. Ni hatari kwa mwanamke na pia kwa mwanaume, kwa sababu vijidudu vimo ndani ya majimaji ukeni na uumeni. Hasa kama mmoja kati ya wapenzi ana vidonda au michubuko midogo sehemu za siri, Virusi vya UKIMWI. huingia kwa urahisi.

Kutoa uume nje ya uke kabla ya kumwaga shahawa siyo njia salama ya kujikinga na maambukizi ya Virusi vya UKIMWI.

Ndiyo. Unaweza kufa kutokana na kuvuta sigara au kunywa
pombe. Lakini pale tu utakapozidisha. Kama utavuta idadi kubwa
ya sigara unaweza kupata kwa wingi sumu, iitwayo nikotini iliyo
katika tumbaku. Hii inaweza kusababisha kifo cha ghafla. Hii
huwatokea hasa watu ambao wana magonjwa ya moyo. Uvutaji
sigara kwa wingi na kwa kipindi kirefu unaweza kusababisha
kifo kutokana na saratani.
Pombe inaweza kukuua ghafla. Kama utakunywa kiasi kikubwa
cha pombe. Matokeo yake yanaweza yakawa ni kusimama kabisa
kwa shughuli za ubongo. Hii inamaanisha kuwa sehemu maalumu
katika ubongo ambazo zinaratibu uvutaji hewa na mapigo ya moyo
hazitaweza tena kufanya kazi na matokeo yake ni kifo.
Lakini pombe pia ni chanzo cha ajali nyingi za barabarani na
kazini. Kumbuka kwamba pombe ni chanzo cha vifo vingi kuliko
dawa zingine za kulevya.

Nchini Tanzania ni 7% ya watu wenye umri kati ya miaka 15-49 wana maambukizi ya Virusi vya UKIMWI. Hii i ii inamaanisha kuwa kati ya watu 100 wa umri huu 7 wao wameambukizwa na Virusi vya UKIMWI.
Kila mkoa una watu walioambukizwa kwa kiwango tofauti, mikoa mingine i ikiwa na kiwango cha juu . Jedwali lilioambatanishwa hapa linaonyesha Mkoa wa Mbeya, Iringa na Dar es Salaam kuathirika zaidi na i idadi kubwa ya watu waliopima na kuonekana kuwa na virusi vya UKIMWI.

Hakuna mwenye kosa, kwa sababu jinsia ya mtoto i inategemea na bahati na hamna uwezekano wa kupanga kuzaa aina fulani ya mtoto. Tulivyoona juu ni mwanaume ndiye aliye na aina mbili za mbegu. Aina moja husababisha kutokea mtoto wa kike na aina nyingine mtoto wa kiume. Mwanaume hana uwezo wa kuhakikisha achangie aina ya mbegu gani. Kwa hiyo, hata kama ni mwanaume anayeyakinisha jinsia ya mtoto, hana kosa, kwa sababu hana uwezo wa kuamua achangie mbegu ya aina gani.

Hapana, huwezi kuwatoa wadudu wa magonjwa ya zinaa kwa njia ya kuoga baada ya kujamiiana. Wadudu hao hawakai sehemu ambazo unaweza ukawaondoa, wanaingia mwilini moja kwa moja na wanakaa kwenye damu.

Mara wakishaingia kwenye damu, inabidi mtaalamu wa kiafya afanye uchunguzi na akutibu kikamilifu.

Ile ngozi ndani ya uke i inabakia kuwa nyembamba na laini sana, hata mwanamke akiwa bikira katika umri mkubwa i inaweza kuchanika. Kwa hiyo hamna haja ya kuwa na wasiwasi wa kutoweza kuvunja kizinda ukisubiri muda mrefu kabla ya kujamii ana kwa mara ya kwanza.

Unaweza ukajaribu kuzungumza na wazazi wako kwamba
ukeketaji ni desturi mbaya, na pia unaweza ukamtafuta mtu
wa kukusaidia ambaye ni mwaminifu. Msaidizi anaweza akawa
rafiki, mlezi, mzazi au mtu mzima katika familia ambaye
unaweza kumwamini. Katika jamii yako unaweza kumtafuta
mwalimu anayeaminika, kiongozi wa dini au muuguzi ambaye
anaunga mkono mawazo yako na mwenye msimamo wa kumaliza
tatizo la ukeketaji.

Kama hakuna mashirika yanayopinga ukeketaji katika sehemu
yako, unaweza kufikiria watu wanaofanya katika shirika la
vijana, vituo vya vijana, jumuia za wanawake, makanisa na
mashirika ya uzazi wa mpango. Unaweza kutoa habari hii katika
kituo cha afya kilicho karibu nawe. Kumbuka vijana chini ya
miaka 18 ukeketaji ni kosa la jinai na unaweza kuripoti katika
kituo cha polisi kilicho karibu nawe.

Mapenzi ya kweli hayabagui dini, kabila wala rangi. Kwa
kawaida, mapenzi ni matokeo ya hisia za mvuto. Kwa maana
hiyo, inawezekana kweli wanaume hawa wamevutiwa na hawa
wanawake enye ualbino. Ni muhimu pia kuwa na uhakika kuwa
anayesema anakupenda, anasema ukweli na zaidi anathamini
penzi lako unalomwonyesha. Pia katika jamii kuna imani kuwa
karibu na Albino kunaongeza bahati ya kutajirika.

Moja kati ya vitu vinavyotisha kuhusu dawa za kulevya ni kwamba zinaathiri watu kwa njia mbalimbali na huwezi ukasema kwa uhakika jinsi zitakavyokuathiri. Madhara ya dawa za kulevya yanategemea aina, kiwango na jinsi zitakavyotumika. Vilevile inategemea na umri, afya ya mwili na ukomavu wa akili, na pia mazoea ya matumizi ya dawa hizo.
Madhara ya muda hutokea mara tu baada ya dawa za kulevya kutumika, wakati madhara ya muda mrefu huonekana baada ya muda kupita, na mara nyingi husababisha uharibifu wa kudumu kwenye mapafu na ubongo.

Kwa mfano, bangi, husababisha kuongezeka kwa mapigo ya moyo, matatizo ya kumbukumbu ya muda mfupi, pamoja na umakini, kujifunza, kufikiri na kutatua matatizo. Pia inaweza ikasababisha kasoro kwenye utaratibu wa viungo vya mwili. Mara kwa mara wavuta bangi huwa na macho mekundu. Na vijana wengine hupata mihemuko mbalimbali kama uoga na hofu baada ya matumizi ya bangi.
Dawa za kulevya za vichangamsho, kama mirungi na kokaini, inasemekana kuwa huwafanya watumiaji kuwa macho, kujiona wana nguvu na kujiamini. Vichangamsho vikitumika kwa wingi, humfanya mtumaji kujihisi kuwa na wasiwasi au hofu. Matumizi mabaya ya dawa za kulevya kwa muda mrefu huweza kusababisha matatizo ya akili au hata kifo i iwapo yatatumika kwa kiwango cha juu.
Dawa za kulevya zinazokufanya upooze kama heroini au dawa nyingine zinazoagizwa na daktari, husababisha kujisikia umetulia, una amani na furaha. Ukizidisha vipimo husababisha usingizi, upungufu wa umakini na uwezo wa kuona, kizunguzungu, kutapika na kutokwa jasho. Vilevile kipimo kingi kinaweza kusababisha usingizi wa muda mrefu, kuzimia na hata kifo.

Pombe za kienyeji kama gongo ni hatari kwa afya na zinaweza kusababisha upofu na hata kifo.
Matumizi ya dawa za kulevya hupunguza uwezo wa vijana kuhimili na kutatua matatizo yao ya kijamii na kiakili. Hii husababisha vijana kuwa wepesi kujihusisha na ujambazi na mambo ya ngono na ugomvi, mabadiliko hayo ya tabia husababisha ugomvi katika familia na kuvunjika kwa urafiki. Matumizi ya dawa za kulevya ndiyo sababu kubwa ya ajali za barabarani, kujiua na maambukizo mbalimbali.