Zipo aina mbili za mapacha, wale wanaofanana na wale wasiofanana. Karibu robo ya mapacha wote hufanana. Hii ina maana kwamba wametokana na yai moja lililotungwa mimba ambalo hujigawa katika makundi mawili tofauti ya chembechembe, kila mojawapo hubadilika kuwa kiumbe pekee. Hadi sasa, wataalamu hawaelewi vizuri sababu za yai kujigawa. Mapacha wa aina hii , kwa vile wametokana na yai moja, mara zote huwa na jinsia moja na hufanana sana kimaumbile.
Mapacha wasiofanana hutokea wakati wa yai kupevuka, kokwa za mwanamke hutokea zikawa mayai mawili badala ya moja tu. Mayai yote mawili hurutubishwa na hutungishwa mimba kwa mbegu mbili tofauti za mwanaume. Viumbe viwili hukua wakati mmoja katika mfuko wa uzazi. Mbali ya kukua katika mfuko mmoja wa uzazi na kuwa na umri uleule, mapacha hawa ni sawa sawa na watoto wengine wawili wa wazazi haohao. Wanaweza kuwa wa jinsia na maumbile tofauti kabisa.

Kwa nini ni Lazima Kufanya Ngono na Mtu Mmoja Tu? 🌸

Asante kwa kujiunga nami katika makala hii ya kusisimua kuhusu umuhimu wa kufanya ngono na mtu mmoja tu. Leo, tutajadili suala hili kwa kutumia maadili ya Kiafrika ambayo tumejifunza na kuendeleza kwa vizazi vingi. Kupitia maelezo yangu, natumahi kuwa utapata mwanga na kuelewa ni kwa nini inafaa kufanya ngono na mpenzi wako wa kudumu. 🌟

1. Uaminifu: Ndoa au uhusiano wa kudumu unajengwa juu ya msingi wa uaminifu. Kufanya ngono na mtu mmoja tu ni ishara ya uaminifu kwa mpenzi wako na ni njia ya kudumisha imani katika mahusiano yenu. Ni muhimu kuweka moyo wako na mwili wako kwa mtu mmoja tu ili kudumisha ahadi yako ya kuwa mwaminifu. 🤝

2. Afya: Kupitia kufanya ngono na mtu mmoja tu, unaweza kulinda afya yako na ya mpenzi wako. Kuepuka kushiriki ngono nje ya uhusiano wako kunapunguza hatari ya kuambukizwa magonjwa ya zinaa. Kwa kufanya hivyo, unaweza kujilinda na kumlinda mpenzi wako, na hivyo kuwa na maisha ya furaha na afya. 💪

3. Uhusiano wa kina: Kufanya ngono na mtu mmoja tu kunawezesha uhusiano wenu kuwa wa kipekee na wa kina. Kupitia uzoefu wenu wa ngono, mnajenga uhusiano wa karibu na wa kipekee ambao unaweza kuwa nguzo ya mahusiano yenu. Kwa kuwekeza wakati na juhudi katika kujifunza kuhusu mahitaji, tamaa, na mapenzi ya mpenzi wako, mnaweza kuunda uhusiano thabiti na wa kudumu. ❤️

4. Heshima na staha: Katika tamaduni za Kiafrika, heshima na staha ni muhimu sana. Kufanya ngono na mtu mmoja tu ni njia ya kuonyesha heshima na staha kwa mpenzi wako. Ni kuthibitisha kwamba unathamini na kuheshimu uhusiano wenu, na kwamba wewe ndiye mtu anayestahili kushiriki furaha ya mwili wako. 💕

5. Kuepuka maumivu ya kihisia: Kukutana kwa ngono na watu wengi kunaweza kusababisha maumivu ya kihisia na kuleta changamoto katika uhusiano wako. Kwa kufanya ngono na mtu mmoja tu, unaweza kuepuka kujitumbukiza katika uhusiano usio na msingi thabiti na hivyo kuimarisha uhusiano wenu. Kumbuka, ni bora kufurahia ngono na mtu ambaye unajua anakupenda na anajali kuhusu hisia zako. 😊

6. Furaha ya kihisia: Kufanya ngono na mtu mmoja tu kunaweza kuleta furaha ya kihisia na kuridhika katika uhusiano wako. Kuwa na mtu ambaye unashiriki kila kitu nacho, ikiwa ni pamoja na msisimko wa ngono, kunaweza kuimarisha uhusiano wenu na kuhakikisha kuwa kuna furaha ya kudumu katika maisha yenu ya mapenzi. Hakuna kitu kinachopita kuwa na mtu ambaye unajua anakuunga mkono katika kila hatua yako. 😄

7. Kujijua na kujitambua: Kufanya ngono na mtu mmoja tu kunaweza kukusaidia kujifunza kuhusu mwili wako na kugundua mambo ambayo unapenda na usiyopenda. Kwa kuwa na mpenzi wa kudumu, mnaweza kuwa wawazi na kuelewa mahitaji ya kila mmoja. Hii inasaidia kujenga uhusiano wa karibu na kukuza uelewa wenu wenyewe. 👫

8. Kujenga familia yenye upendo: Kufanya ngono na mtu mmoja tu kunaweza kusaidia katika kujenga familia yenye upendo na kudumisha mahusiano ya kifamilia. Sote tunatamani kuwa na familia yenye utulivu na yenye furaha, na kwa kufanya ngono na mtu mmoja tu tunaweza kujenga msingi imara wa familia yetu. Kwa kuwa na mtu anayekupenda na anayejali, unaweza kufurahia uzazi na kulea watoto pamoja kwa furaha. 🏡

9. Kufurahia safari ya mapenzi: Kufanya ngono na mtu mmoja tu kunaweza kuleta furaha na kufurahia safari ya mapenzi yenu. Kwa kujifunza kuhusu mahitaji na tamaa za mpenzi wako, mnaweza kugundua njia mpya za kufurahia ngono na kuleta furaha ya kipekee katika uhusiano wenu. Kumbuka, kila uhusiano ni kipekee na unaweza kuwa na uzoefu wa kupendeza kupitia kujitolea kwa mtu mmoja tu. 🌈

10. Kuepuka majuto ya baadaye: Kufanya ngono na watu wengi kunaweza kusababisha majuto ya baadaye na kuleta hisia za hatia au aibu. Kwa kufanya ngono na mtu mmoja tu, unaweza kuepuka kujuta katika siku zijazo na kuhisi kuwa umeridhika na maamuzi yako. Unajua kwamba umekuwa mwaminifu kwa mpenzi wako na umeweka moyo wako katika uhusiano wenu kwa dhati. 👍

Kwa hiyo, marafiki zangu, nawaomba mtoe nafasi kwa fikra hizi na kuzingatia umuhimu wa kufanya ngono na mtu mmoja tu. Kwa kuwekeza katika uhusiano wako na kuwa mwaminifu, unaweza kufurahia furaha ya kipekee na kupata uhusiano thabiti na wa kudumu. Je, unaonaje? Je, ungependa kushiriki maoni yako na mimi? 😊

Kumbuka, uamuzi wa kufanya ngono ni uamuzi mzito na una athari kubwa katika maisha yako ya baadaye. Nawaasa vijana wetu wapendwa kusubiri hadi ndoa na kudumisha utakatifu wao. Kwa kufanya hivyo, mnaweza kujenga msingi thabiti kwa familia zenu na kufurahia maisha ya ndoa yenye upendo na furaha tele. Asanteni kwa kunisikiliza na endeleeni kuwa na maamuzi sahihi katika maisha yenu ya mapenzi. 💖

Je, ni lazima kufanya ngono kama ishara ya mapenzi?🤔

Haya, wapendwa vijana, hebu tuanze kwa kusema kwamba mapenzi ni zaidi ya tu ngono. Ni hisia za moyoni, kuheshimiana, kuaminiana na kujali. Katika jamii yetu ya Kiafrika, tunathamini sana maadili yetu na tunazingatia maadili ya kiafrika. Katika makala hii, nitajadili kwa nini siyo lazima kufanya ngono kama ishara ya mapenzi, na badala yake, tutazingatia maadili yetu na kuhimiza vijana kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono.😊

1. Usalama wa Kiroho: Ni muhimu kuelewa kwamba ngono ina uhusiano wa karibu sana na hisia za kiroho. Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuumiza hisia za mtu na kusababisha msongo wa mawazo. Kwa hiyo, ni vyema kuepuka kuharibu uhusiano wako wa kiroho na Mungu kwa kujihusisha na ngono kabla ya wakati wake.🙏

2. Afya ya akili: Wakati mwingine, vijana wanafikiri kwamba kufanya ngono ni njia ya kuonyesha mapenzi na kuwa karibu na mpenzi wao. Hata hivyo, ni muhimu kuelewa kwamba kuna njia nyingine nyingi za kuonyesha mapenzi, kama vile kushirikiana, kusaidiana na kuwasiliana. Kwa kuweka msisitizo mkubwa kwenye ngono, tunaweza kuzidisha shinikizo na kuathiri afya yetu ya akili.😊💑

3. Thamani ya kujiheshimu: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kujiheshimu na kuonyesha heshima kwa mwenzi wako. Unaweka mipaka na kuthamini thamani yako kama mtu. Kumbuka, wewe ni wa thamani na una haki ya kuheshimiwa na kuheshimu wengine pia.💪

4. Kuepuka magonjwa: Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuongeza hatari ya kupata magonjwa ya zinaa. Ili kuepuka shida za kiafya na kudumisha afya yako, ni vyema kusubiri hadi ndoa ambapo utakuwa na uaminifu na mwenzi wako.👩‍⚕️

5. Kujenga misingi imara ya uhusiano: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kusaidia kujenga misingi imara ya uhusiano wako. Utajenga uaminifu, kujitolea, na kuweka msisitizo mkubwa juu ya kujua na kuelewana. Kwa kuweka msisitizo kwenye uhusiano wako badala ya ngono, unashiriki katika ujenzi wa msingi imara wa kudumu.🌟💕

6. Kuepuka mimba zisizotarajiwa: Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuongeza hatari ya kupata mimba zisizotarajiwa. Kuwa na mtoto ni wajibu mkubwa na hatua kubwa katika maisha. Ni vyema kuwa tayari kabla ya kuchukua jukumu hili kubwa na kuwa na mazingira bora kwa ajili ya kulea mtoto. Kuweka mipaka na kusubiri hadi ndoa kunaweza kuepusha shida hizi zisizotarajiwa.👶

7. Kujenga ujasiri na kujiamini: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kusaidia kujenga ujasiri na kujiamini katika uhusiano wako. Unajifunza kusubiri na kuelewa kwamba mapenzi ya kweli siyo tu kuhusu ngono, bali ni kuhusu kuwa pamoja katika kila hali na kusaidiana. Kwa kuwa na ujasiri na kujiamini, unaimarisha uhusiano wako na mwenzi wako.💪💑

8. Kupata fursa za kujitambua: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunakupa fursa ya kujitambua na kujifunza kuhusu thamani yako. Unajifunza jinsi ya kuwa na ujasiri, kujieleza na kujiheshimu. Kwa kufanya hivyo, unajenga uhusiano mzuri na wewe mwenyewe na kujiandaa kwa maisha ya ndoa.🌟💖

9. Kuepuka usumbufu wa kihisia: Kufanya ngono kabla ya wakati wake kunaweza kusababisha hisia za hatia, aibu au hata kuumiza sana ikiwa uhusiano unavunjika. Ni vyema kuepuka usumbufu wa kihisia kwa kusubiri hadi wakati unaofaa ambapo unaweza kujua kuwa uhusiano wako ni imara na thabiti.💔

10. Kumaliza tamaa: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuondoa tamaa na kujihusisha katika uhusiano wa kweli na mwenzi wako. Badala ya kuwa na tamaa ya mwili, unajenga uhusiano wa kihisia na kujali kwa mpenzi wako. Kwa kufanya hivyo, unaweza kufurahia uhusiano wako bila shinikizo na wasiwasi wa ngono.😌

11. Kuwa mfano kwa wengine: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuwa mfano kwa vijana wengine. Unawashawishi na kuwafundisha thamani ya kusubiri na kujiheshimu. Unajenga jamii yenye maadili na kuonyesha kuwa kuna njia nyingine za kuonyesha mapenzi na kuwa karibu na mwenzi wako.🌟💪

12. Kudumisha uhusiano mzuri na wazazi: Kufanya ngono kabla ya wakati wake kunaweza kusababisha migogoro na wazazi wako. Ni vyema kuelimisha wazazi wako kuhusu maadili yako na kuanzisha mazungumzo ya wazi nao. Kwa kufanya hivyo, unaweza kudumisha uhusiano mzuri na wazazi wako na kuwa na uungwaji mkono wao.👪❤️

13. Kuweka malengo ya muda mrefu: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kukupa fursa ya kuweka malengo ya muda mrefu na kuelekeza nguvu zako katika kufikia malengo hayo. Unaweza kuweka malengo ya kielimu, kazi au kibinafsi na kufanya kazi kwa bidii kwa ajili yao. Kwa kufanya hivyo, unajenga maisha yenye umuhimu na tija.🎯💪

14. Kujiwekea mipaka: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuweka mipaka na kuheshimu thamani yako. Unajifunza jinsi ya kusema "hapana" wakati unahisi kuna shinikizo kutoka kwa wengine. Unakuwa na uwezo wa kusimama kwa ajili ya maadili yako na kujiheshimu.🙅‍♀️💖

15. Kufurahia uhusiano wa kimapenzi wa kweli: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kujenga uhusiano wa kimapenzi wa kweli na mwenzi wako. Unajenga msingi

Ndiyo, watashtakiwa! Wakati mwingine wazazi huwatuma
watoto wao kuchukua au kununua pombe au sigara na
hata dawa za kulevya. Utumiaji na usambazaji wa dawa za kulevya ni kinyume cha sheria nchini Tanzania na sio uamuzi binafsi wa kifamilia.

Vitendo vya kuua Albino tunavyovishuhudia sasa ni mambo
mapya na kwa kila hali siyo njia sahihi ya tiba ya jadi.
Baadhi ya waganga wa jadi hutumia viungo vya wanyama na
binadamu katika sherehe zao. Kwa mfano fuvu za binadamu
huwekwa chini ya msingi wa nyumba kuleta bahati njema, au
biashara nzuri. Damu huaminika kuongeza nguvu za kiume
(urijali) na kondo la nyuma hutibu utasa na ugumba.

Virusi vya UKIMWI kwa kiasi kikubwa vinaenea kwa njia ya kujamii ana. Kama mtu ana wapenzi wengi wa kufanya ngono, uwezekano wa kupata maambukizi unaongezeka,. Hi ni kwa sababau kila mpenzi anaweza kuwa chanzo cha maambukizi endapo watashiriki ngono za aina yeyote (ukeni au sehemu ya haja kubwa) bila kutumia kondomu.
Pia kuchelewa kutibu magonjwa mengine ya zinaa, i inachangia kuenea kwa virusi vya UKIMWI na UKIMWI. Kwa mfano, kama mtu anaugua ugonjwa wa zinaa, vijidudu vya UKIMWI vinaweza kuingia mwilini kwa urahisi zaidi kwa sababu ya vidonda sehemu zake za siri.
Mwisho, matumizi ya dawa za kulevya pamoja na ulevi wa pombe wa kupindukia yanaweza kuchangia kufanya maamuzi yasiyo sahihi katika matendo ya ngono.

Katika mazingira fulani, baba anapomuona mtoto ana ngozi
nyeupe anakataa ya kwamba mtoto si wake akimlaumu mama wa
mtoto kuwa amekuwa na mahusiano ya ngono na mzungu. Huu
ni upuuzi kwa sababu kila mtu anajua kuwa watoto waliozaliwa
kutoka familia za watu weusi na wazungu siyo Albino kwa mfano
Rais wa Marekani Obama ni mtoto wa mama mzungu na baba
mweusi.

Dhana hii potofu ni matokeo ya uelewa mdogo na kutoaminiana.
Watu watakapokuwa na ufahamu na uelewa kuhusu ualbino
watapunguza kuwa na hisia kama alivyofanya huyu mzazi
aliyetajwa hapa juu.

Siku salama ni siku ambazo hakuna yai ambalo lipo tayari kwa kurutubishwa. Iwapo mwanamke atajamii ana katika siku salama tu, yaani wakati ambapo hakuna yai lililo tayari kurutubishwa, anaweza asipate mimba. Hata hivyo, i inatakiwa ajue kwa uhakika lini yai linakuwa tayari kurutubishwa.
Kwa vile wasichana wengi mzunguko wa siku zao hubadilika kila wakati, ni vigumu kujua kama kuna yai ambalo lipo tayari kwa kurutubishwa. Mzunguko na siku za hedhi za msichana unaweza kuathirika na mfadhaiko, huzuni, maradhi, safari au mabadiliko mengine katika maisha ya msichana. Hata kama msichana atakuwa na mzunguko ambao haubadilikibadiliki anaweza kupata mabadiliko ya ghafla katika kipindi fulani.
Kwa hiyo, kuhesabu siku salama siyo njia salama ya kuepuka kupata mimba. Kwa upande wa wasichana hakuna siku salama kutopata mimba, kwa sababu mzunguko wa siku zao za hedhi unabadilika badilika hata zaidi kuliko ule wa wanawake watu wazima!

Kuna matatizo na magonjwa mengi na ya aina mbalimbali
unayoweza kuyapata kutokana na utuvaji wa sigara. Kiungo
rahisi kuathirika ni mapafu. Baada ya kuvuta huo moshi, kaboni
na tindikali iliyomo kwenye tumbaku huishia kwenye mapafu.
Malimbikizo haya ya kaboni na tindikali husababisha ugumu
katika kupumua na kusabisha usaha kwenye mapafu. Matatizo
haya ya mapafu humfanya mvutaji awe mwepesi kupata
maambukizo mengine.
Hii inaweza ikawa kikohozi sugu na pia inaweza kusababisha
nimonia (kichomi) pamoja na kifua kikuu na sarakani. Nikotini
vilevile ni mbaya kwa tumbo. Husababisha kupoteza hamu ya
kula na maumivu katika sehemu za chini ya tumbo.

Unaweza ukaona kwamba wavutaji wakubwa wa sigara wakawa na
meno meusi au machafu. Hii ni kwa sababu kaboni imejilimbikiza juu
ya meno, na hivyo kubadilika kwa rangi. Watu wanaovuta mara kwa
mara hutoa harufu mbaya mdomoni na hupata matatizo ya ngozi.

Je, Ni Vipi Kukabiliana na Hisia za Kutokuwa Tayari kwa Ngono? 🌺

1. Suala la hisia za kutokuwa tayari kwa ngono ni jambo la kawaida sana katika ujana, na nataka kukupa ushauri wa kitaalamu ambao utakusaidia kukabiliana nazo vizuri. Je, umewahi kujisikia hivyo?

2. Unapoanza kuingia katika umri wa ujana, mwili wako na akili zinaanza kubadilika. Ni kama kufungua ukurasa mpya wa maisha yako. Ni wakati wa kugundua mambo mapya na kujenga msingi imara kwa ajili ya maisha yako ya baadaye.

3. Kabla ya kuanza kujihusisha katika uhusiano wa kimapenzi au ngono, ni muhimu sana kujiuliza maswali mazito na kujitathmini kwa kina. Je, umri wako unaendana na maandalizi ya kuingia katika uhusiano wa kimapenzi? Je, una uhakika na maamuzi yako? 🤔

4. Kuwa tayari kwa ngono ni zaidi ya kujisikia tu hamu ya kimwili. Ni kuhusu kuelewa jukumu lako katika uhusiano, kujali afya yako na ile ya mwenzako, na kuwa na utayari wa kushiriki majukumu ya kifamilia ikiwa uhusiano huo utaendelea. Je, unaelewa jukumu lako katika uhusiano?

5. Nizame kidogo katika mfano halisi wa maisha. Fikiria kuwa na rafiki yako wa kiume au wa kike ambaye una uhusiano wa karibu naye. Lakini, huna uhakika kabisa kama upo tayari kufanya ngono. Unahisi shinikizo kutoka kwa rafiki yako au jamii kuwa ni lazima ufanye hivyo. Je, utafanya nini?

6. Hapa ndipo maadili yako ya Kiafrika yanapokuja kwa msaada. Katika tamaduni zetu, tunathamini uaminifu, heshima, na kujitunza. Kuwa mwaminifu kwa maadili haya kutakusaidia kujua ni lini wakati muafaka wa kuingia katika uhusiano wa ngono. Je, unafikiri ni muhimu kuheshimu maadili yako ya Kiafrika?

7. Unaweza kuzungumza na mtu mzima aliye karibu nawe kama vile mzazi, kaka au dada, au rafiki wa karibu. Sio lazima kujisikie pekee katika hali hii. Je, ungependa kuwasiliana na mtu wa karibu ili kushiriki hisia zako?

8. Pia, ni muhimu kuwa na mazungumzo ya wazi na mwenzi wako wa kimapenzi. Kuwasiliana kuhusu matarajio yenu, mipaka, na hisia zenu ni ya msingi katika uhusiano wowote. Je, ungependa kuzungumza na mwenzi wako kuhusu hisia zako za kutokuwa tayari kwa ngono?

9. Kumbuka, uhusiano wa kimapenzi unapaswa kuwa na msingi wa upendo, heshima, na uelewa. Unaweza kufurahia uhusiano huo bila kuhisi shinikizo la kufanya ngono. Je, unafikiri ni muhimu kuweka msingi imara katika uhusiano wako wa kimapenzi?

10. Kuwa na ngono ni uamuzi mkubwa na una athari kubwa kwenye maisha yako. Tusisite kujiuliza maswali kama vile: Je, nina uhakika? Je, ninafanya kwa sababu yangu au kwa sababu ya shinikizo la wengine? Je, nataka kuwekeza wakati wangu na nafsi yangu kwa mtu huyu? 🤔

11. Kukabiliana na hisia za kutokuwa tayari kwa ngono ni safari ya kujenga utambuzi wa kibinafsi. Ni wakati wa kujifunza kuhusiana na thamani yako kama mtu na kujenga msimamo thabiti katika maisha yako. Je, unafikiri safari hii ya utambuzi wa kibinafsi ni muhimu?

12. Kumbuka, ni muhimu kuwa na mazingira yanayokuwezesha kufanya maamuzi sahihi. Kuwa na marafiki wanaokuelewa, jamii inayokuheshimu, na kujikumbusha daima kuhusu maadili yako itakusaidia kukabiliana na hisia hizi. Je, una marafiki wanaokuelewa na kukuheshimu?

13. Sio kila mtu katika umri wako anaweza kuwa tayari kwa ngono, na wala sio lazima ujisikie vibaya kwa sababu ya hilo. Kila mtu ana safari yake binafsi na maendeleo yao ya kibinafsi. Je, unafikiri ni muhimu kuwaheshimu wenzako ambao hawako tayari kwa ngono?

14. Kumbuka, kutokujihusisha na ngono kabla ya ndoa sio tu ni suala la maadili, bali pia ni njia ya kuhifadhi afya yako ya kimwili na kihisia. Unaweza kuepuka hatari za magonjwa ya zinaa, mimba zisizotarajiwa, na hata maumivu ya kihisia ya kuvunjika moyo. Je, unafikiri ni muhimu kuhifadhi afya yako?

15. Mwisho lakini sio kwa umuhimu, nataka kukuhimiza kuwa na ujasiri na kuamini katika maamuzi yako. Ni sawa kabisa kusubiri hadi uwe tayari kwa ngono. Kumbuka, ni wewe mwenyewe na ndoto zako za baadaye ambazo zinaathiriwa na maamuzi hayo. Je, ungependa kuhimizwa kuendelea kusubiri hadi wakati muafaka? 💪

Natumai ushauri huu umekusaidia kukabiliana na hisia za kutokuwa tayari kwa ngono. Je, una mawazo yoyote au swali? Ningependa kusikia kutoka kwako!

Kama umeamua kutovuta sigara wala kunywa pombe ni uamuzi
mzuri sana na wa kiafya. Ni haki yako binafsi kuchukua uamuzi
huu, kama vile watu wengine pia wanavyoruhusiwa kufanya
maamuzi kuhusu maisha yao wenyewe.

Mara nyingine ni vigumu sana, lakini kama umeamua hutaki
kujiunga na kundi la watu wavutao sigara au kunywa pombe ni
muhimu kusema hivyo. Jaribu kuwa wazi na kusema HAPANA.
Jaribu kueleza kwamba unataka kuishi maisha yenye afya bila
kutumia pombe na sigara na uwaeleze rafiki zako ni kwa nini.
Waambie kuwa unajua unachokifanya na kwamba umeridhika
kuwa uvutaji sigara na unywaji pombe unahatarisha afya yako,
unagharimu fedha nyingi na kukuzuia kufikia malengo yako.
Kama umeridhika na kuwathibitishia watu hao, hawatakusumbua
tena. Na kama unatafuta rafiki usisahau: Rafiki ni mtu anayejali,
kulinda na kuthamini maisha ya mwenzake! Kwa hivyo, ni kwa
vipi mtu ambaye anayekushawishi ufanye kitu cha kudhuru
afya yako kwa kusudi na haheshimu maamuzi yako awe rafiki
wa kweli?