Hapana. Ualbino ni hali
inayoweza kutokea kwa
wanadamu na wanyama wa
kundi la mamalia. Tembo
weupe wa India hujulikana
sana na walithaminiwa
sana katika mahakama ya
Mfalme au chui, twiga na
simba weupe ambao sasa
wanafurahiwa sana kwenye
bustani za wanyama na
mbuga za wanyama pori.

Balehe ni kipindi cha mpito kati ya utoto na utu uzima, ambapo watoto wa kike na wa kiume wanapitia mabadiliko mbalimbali ya kimwili, kiakili, na kihisia. Kwa wasichana, mabadiliko haya yanaweza kujumuisha yafuatayo:

1. Ukuaji wa Viungo vya Uzazi: Ovari zinaanza kutengeneza mayai na homoni za kike kama estrogen na progesterone, ambazo husababisha mabadiliko mengine.
2. Hedhi (Menstruation): Wasichana wanaanza kupata hedhi, ambayo ni kumwagika kwa utando wa kizazi kila mwezi, isipokuwa kipindi cha ujauzito.
3. Ukuaji wa Matiti: Huanza kama vimbe vidogo chini ya chuchu na baadaye kukua zaidi.
4. Ongezeko la Urefu na Uzito: Kuna spurt ya ukuaji ambapo wasichana hukua haraka kwa urefu na kuongezeka uzito.
5. Mabadiliko ya Mwili: Mafuta ya mwili huongezeka hasa kwenye hips, makalio, na matiti, kusababisha umbo la mwili kubadilika na kuwa la kike zaidi.
6. Nywele za Mwili: Uotaji wa nywele katika sehemu za siri, kwapani, na nyakati nyingine kwenye mikono, miguu na uso.
7. Mabadiliko ya Ngozi: Ngozi inaweza kuwa yenye mafuta zaidi na kusababisha chunusi.
8. Mabadiliko ya Hisia na Tabia: Hisia zinaweza kubadilika haraka kutokana na mabadiliko ya homoni na mihadhara mingine ya kisaikolojia ya kipindi hiki.

Hizi ni baadhi tu ya mabadiliko yanayotokea wakati wa balehe kwa wasichana. Ni muhimu kuzungumza na watoto kuhusu mabadiliko haya na kuhakikisha wanapata usaidizi na taarifa sahihi kadri wanavyokua.

Kuna mabadiliko mengi ya kimwili ambayo yanatokea kwa msichana wakati anaingia utu uzima. Baadhi ya mabadiliko hayo ni kama yafuatayo:

Mabadiliko ya mwili

1. Kuongezeka urefu na kupanuka mwili haswa nyonga na matiti kuanza kukua;
2. Ngozi yako i taanza kuwa na mafuta mengi, unaweza pia kuota chunusi usoni;
3. Kuota nywele sehemu za siri (mavuzi) na makwapani; na
4. Kupata damu ya hedhi (kuvunja ungo).

Mabadiliko ya hisia

1. Kuanza kuwa na muhemko wa kutaka kujamii ana na wakati mwingine mwili wako unaweza kusisimka ukimwona mvulana anayekuvutia;
2. Mihemuko ya kupenda wanaume huongezeka na wewe kupenda kujipamba i li kuwa na mwonekano wa kupendeza; na
3. Kuanza kujiamini, kutotaka kulazimishwa kufanya baadhi ya vitu na wewe kutaka kuonekana kama mtu mzima anayeweza kufanya maamuzi pekee yake.

Mabadiliko haya ni jambo la kawaida kwa msichana balehe. Kumbuka, kila msichana anapitia mabadiliko haya katika nyakati tofauti na ukali / nguvu tofauti.

Je, ni lazima kufanya ngono kama ishara ya mapenzi?🤔

Haya, wapendwa vijana, hebu tuanze kwa kusema kwamba mapenzi ni zaidi ya tu ngono. Ni hisia za moyoni, kuheshimiana, kuaminiana na kujali. Katika jamii yetu ya Kiafrika, tunathamini sana maadili yetu na tunazingatia maadili ya kiafrika. Katika makala hii, nitajadili kwa nini siyo lazima kufanya ngono kama ishara ya mapenzi, na badala yake, tutazingatia maadili yetu na kuhimiza vijana kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono.😊

1. Usalama wa Kiroho: Ni muhimu kuelewa kwamba ngono ina uhusiano wa karibu sana na hisia za kiroho. Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuumiza hisia za mtu na kusababisha msongo wa mawazo. Kwa hiyo, ni vyema kuepuka kuharibu uhusiano wako wa kiroho na Mungu kwa kujihusisha na ngono kabla ya wakati wake.🙏

2. Afya ya akili: Wakati mwingine, vijana wanafikiri kwamba kufanya ngono ni njia ya kuonyesha mapenzi na kuwa karibu na mpenzi wao. Hata hivyo, ni muhimu kuelewa kwamba kuna njia nyingine nyingi za kuonyesha mapenzi, kama vile kushirikiana, kusaidiana na kuwasiliana. Kwa kuweka msisitizo mkubwa kwenye ngono, tunaweza kuzidisha shinikizo na kuathiri afya yetu ya akili.😊💑

3. Thamani ya kujiheshimu: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kujiheshimu na kuonyesha heshima kwa mwenzi wako. Unaweka mipaka na kuthamini thamani yako kama mtu. Kumbuka, wewe ni wa thamani na una haki ya kuheshimiwa na kuheshimu wengine pia.💪

4. Kuepuka magonjwa: Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuongeza hatari ya kupata magonjwa ya zinaa. Ili kuepuka shida za kiafya na kudumisha afya yako, ni vyema kusubiri hadi ndoa ambapo utakuwa na uaminifu na mwenzi wako.👩‍⚕️

5. Kujenga misingi imara ya uhusiano: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kusaidia kujenga misingi imara ya uhusiano wako. Utajenga uaminifu, kujitolea, na kuweka msisitizo mkubwa juu ya kujua na kuelewana. Kwa kuweka msisitizo kwenye uhusiano wako badala ya ngono, unashiriki katika ujenzi wa msingi imara wa kudumu.🌟💕

6. Kuepuka mimba zisizotarajiwa: Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuongeza hatari ya kupata mimba zisizotarajiwa. Kuwa na mtoto ni wajibu mkubwa na hatua kubwa katika maisha. Ni vyema kuwa tayari kabla ya kuchukua jukumu hili kubwa na kuwa na mazingira bora kwa ajili ya kulea mtoto. Kuweka mipaka na kusubiri hadi ndoa kunaweza kuepusha shida hizi zisizotarajiwa.👶

7. Kujenga ujasiri na kujiamini: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kusaidia kujenga ujasiri na kujiamini katika uhusiano wako. Unajifunza kusubiri na kuelewa kwamba mapenzi ya kweli siyo tu kuhusu ngono, bali ni kuhusu kuwa pamoja katika kila hali na kusaidiana. Kwa kuwa na ujasiri na kujiamini, unaimarisha uhusiano wako na mwenzi wako.💪💑

8. Kupata fursa za kujitambua: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunakupa fursa ya kujitambua na kujifunza kuhusu thamani yako. Unajifunza jinsi ya kuwa na ujasiri, kujieleza na kujiheshimu. Kwa kufanya hivyo, unajenga uhusiano mzuri na wewe mwenyewe na kujiandaa kwa maisha ya ndoa.🌟💖

9. Kuepuka usumbufu wa kihisia: Kufanya ngono kabla ya wakati wake kunaweza kusababisha hisia za hatia, aibu au hata kuumiza sana ikiwa uhusiano unavunjika. Ni vyema kuepuka usumbufu wa kihisia kwa kusubiri hadi wakati unaofaa ambapo unaweza kujua kuwa uhusiano wako ni imara na thabiti.💔

10. Kumaliza tamaa: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuondoa tamaa na kujihusisha katika uhusiano wa kweli na mwenzi wako. Badala ya kuwa na tamaa ya mwili, unajenga uhusiano wa kihisia na kujali kwa mpenzi wako. Kwa kufanya hivyo, unaweza kufurahia uhusiano wako bila shinikizo na wasiwasi wa ngono.😌

11. Kuwa mfano kwa wengine: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuwa mfano kwa vijana wengine. Unawashawishi na kuwafundisha thamani ya kusubiri na kujiheshimu. Unajenga jamii yenye maadili na kuonyesha kuwa kuna njia nyingine za kuonyesha mapenzi na kuwa karibu na mwenzi wako.🌟💪

12. Kudumisha uhusiano mzuri na wazazi: Kufanya ngono kabla ya wakati wake kunaweza kusababisha migogoro na wazazi wako. Ni vyema kuelimisha wazazi wako kuhusu maadili yako na kuanzisha mazungumzo ya wazi nao. Kwa kufanya hivyo, unaweza kudumisha uhusiano mzuri na wazazi wako na kuwa na uungwaji mkono wao.👪❤️

13. Kuweka malengo ya muda mrefu: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kukupa fursa ya kuweka malengo ya muda mrefu na kuelekeza nguvu zako katika kufikia malengo hayo. Unaweza kuweka malengo ya kielimu, kazi au kibinafsi na kufanya kazi kwa bidii kwa ajili yao. Kwa kufanya hivyo, unajenga maisha yenye umuhimu na tija.🎯💪

14. Kujiwekea mipaka: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuweka mipaka na kuheshimu thamani yako. Unajifunza jinsi ya kusema "hapana" wakati unahisi kuna shinikizo kutoka kwa wengine. Unakuwa na uwezo wa kusimama kwa ajili ya maadili yako na kujiheshimu.🙅‍♀️💖

15. Kufurahia uhusiano wa kimapenzi wa kweli: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kujenga uhusiano wa kimapenzi wa kweli na mwenzi wako. Unajenga msingi

Ndiyo, utaweza kuvipata virusi vya UKIMWI. Uwezekano wa kuambukizwa hautegemei umri wa mpenzi wako, lakini unategemea afya yake! Kama huyu msichana au mvulana tayari ameshapata virusi vya UKIMWI na unajamii ana naye utaweza kuambukizwa.
Mara nyingi huwezi kufahamu kama mtu ana virusi vya UKIMWI au hapana, kwa sababu katika hatua ya mwanzo baada ya kuambukizwa hakuna dalili zozote za kuugua.
Vilevile ni tabia mbaya sana kushawishi wasichana au wavulana wadogo kujamii ana. Kwa usalama na faida ya wote, mnashauriwa kuacha mapenzi na wasichana au wavulana wadogo.

Ni kweli kwamba kuna sehemu za mwili ambazo zikiguswa huleta msisimko mwilini.

Kisimi (au kinembe) ni moja ya sehemu hizo kwa mwanamke, kwa sababu pale kuna mkusanyiko mkubwa wa mishipa ya fahamu. Kusugua kisimi ni njia salama ya kumaliza ashiki ya kutaka kujamii ana. Hakuna madhara yoyote ya kiafya wala kiakili kama kisimi kinasuguliwa.

Ndiyo, magonjwa ya zinaa yanaweza kuenea, hata ukitoa uume kabla ya kumwaga mbegu. Mwenye magonjwa ya zinaa mara nyingi ana michubuko midogo au vidonda sehemu za siri na wadudu wabaya wanaweza kutoka na kuingia mwilini kwa urahisi. Hivyo, maambukizi ya magonjwa ya zinaa yanaweza kutokea hata kabla ya kumwaga mbegu.

Hatuwezi kusema mwanamke husikia raha gani akijamiiana na mwanaume aliyevaa kondomu au na mwanaume asiyevaa kondomu. Kila mtu ana upendeleo wake, lakini jambo la msingi katika kujamiiana ni hisia, hali ya kuelewana katika mapenzi na kiwango cha msisimko.
Wanawake wengine wanapendelea kujamiiana na mwanaume aliyevaa kondomu, kwa sababu hofu ya kupata mimba au kuambukizwa magonjwa ya zinaa haipo. Wanawake wengine wanapendelea kujamiiana bila kondomu. Lakini, pamoja na hatari ya kupata mimba, siku hizi kujamiiana bila kondomu kuna hatari ya kuambukizana magonjwa ya zinaa na hasa Virusi vya UKIMWI na UKIMWI. Kwa hiyo ni vizuri zaidi kutomwamini mtu yeyote mpaka mpimwe kliniki wote wawili kuwa ni wazima wa afya na kuendelea kuwa waaminifu wote wawili.

Neno VVU ni i virusi au vijidudu vinavyosababisha ugonjwa wa UKIMWI. Neno hili kwa lugha ya Kii ngereza ni HIV yaani “Human Immunodeficiency Virus”. UKIMWI ni kifupi cha maneno matatu ambayo ni Upungufu wa Kinga Mwilini. Kwa Kii ngereza jina la UKIMWI AIDS ambacho kirefu chake ni “Acquired Immune Deficiency Syndrome”. Neno UKIMWI tayari linaonyesha tayari aina ya ugonjwa, i ikii manisha kuwa mwili umepungua uwezo wake wa kinga kwa maradhi mbalimbali mwilini. Dalili za upungufu huu ukianza kujitokeza basi maradhi haya huitwa UKIMWI.

Tofauti kati ya VVU na UKIMWI ni kuwa mtu aliyeambukizwa VVU bado anaweza kuonekana mzima wa afya. Pamoja na kuwa virusi hivyo vitaonenekana katika damu yake, ni kwamba virusi hivyo vitakuwa havijaanza bado kushambulia chembechembe nyeupe za damu. Kwa upande mwingine kinga ya mwili ya mtu anayeumwa UKIMWI i itakuwa tayari i i imepungua. Mwili wake utaanza kuugua magonjwa nyemelezi. Magonjwa nyemelezi hupata nafasi ya kushambulia mwili huu ambao tayari kinga imepungua. Watu wnaoumwa UKIMWI wanaweza kupungua uzito wa mwili, kuharisha au kupata matatizo ya ngozi. Hata hivyo maradhi haya siyo lazima yatokane na kuwa na VVU. Ili kuwa na uhakika, onana na mtaalamu yaani dakatari wako.

Wakati wa makuzi au kipindi cha kubalehe, wavulana hupitia mabadiliko mbalimbali ya kimwili, kihisia, na kiakili. Mabadiliko haya yanaletwa na ongezeko la homoni, haswa testosterone. Hapa chini ni mabadiliko muhimu yanayotokea kwenye miili ya wavulana wakati huu wa kubalehe:

1. Ukuaji wa Viungo vya Uzazi: Testicles (korodani) na uume hukua na kuongezeka kwa ukubwa.
2. Uzalishaji wa Manii: Wavulana huanza kuzalisha manii, na hivyo kuweza kutungisha mimba.
3. Ukuaji wa Nywele: Nywele huanza kuota katika sehemu mbalimbali za mwili kama usoni, kwapani, sehemu za siri, na kifuani.
4. Sauti Ya Kunong’ona: Kuna mabadiliko ya sauti ambapo sauti huanza kubadilika na kuwa nzito.
5. Ukuaji wa Misuli na Mifupa: Kunakuwa na ongezeko la ukuaji wa misuli na mifupa, na mara nyingi wavulana hukua urefu na mapana.
6. Mwili Kujaa: Wavulana hupata ongezeko la uzito na uwezo wa mwili kufanya kazi za nguvu unaimarika.
7. Mabadiliko ya Kihisia na Kiakili: Wavulana hupitia mabadiliko ya kihisia, ikiwemo kuanza kuvutiwa kimapenzi na wenzao, pia huweza kupitia mihemko isiyo thabiti.
8. Chunusi: Kwenye uso na sehemu nyingine, chunusi zinaweza kutokea kutokana na mabadiliko ya homoni.

Ukuaji huu ni sehemu ya kawaida ya kukua na kila mvulana hupitia mabadiliko kwa kasi na namna yake mwenyewe.

Mabadiliko ya kimwili

• Utaongezeka urefu na uzito, mikono na mabega yatakuwa na nguvu zaidi, uume na korodani zitaongezeka ukubwa;
• Ngozi yako i takuwa na mafuta zaidi na unaweza kuota chunusi usoni;
• Kuota nywele sehemu za siri, makwapani na hatimaye usoni na kwenye kifua
• Kubadilika sauti na kuwa nzito; na
• Uume kusimama / kudinda mara kwa mara na utaanza kuota ndoto nyevu

mabadiliko ya kihisia

• Utaanza kuwa na hisia za kutaka kujamii ana, moyo kwenda mbio, na kuwa na msisimko ukimwona msichana unayekuvutia
• Mvutio kwa wasichana utaongezeka na utaanza kujali namna unavyotaka kuonekana; na
• Kuanza kujiamini, kutotaka kulazimishwa kufanya mbaadhi ya vitu na wewe kutaka kuonekana kama mtu mzima anayeweza kufanya maamuzi pekee yake

Mabadiliko haya ni jambo la kawaida kwa mvulana balehe. Kumbuka, kila mvulana anapitia mabadiliko haya katika nyakati tofauti na ukali / nguvu tofauti.

Jinsi ya Kuzungumza na Mwenzi Wako kuhusu Kujikinga na Mimba

Karibu sana marafiki zangu! Leo, nataka kuzungumza nanyi kuhusu jinsi ya kujikinga na mimba na umuhimu wa kuwa na mazungumzo ya wazi na mwenzi wako kuhusu suala hili muhimu. Kama vijana, tunapitia wakati wa kuchangamka na hisia zinazotukabili kuhusu mapenzi na mahusiano. Ni muhimu sana kuwa na mazungumzo haya na mwenzi wako ili kuweka mipaka thabiti na kujikinga na mimba isiyotarajiwa. Hebu tuanze! 💬💑

1. Anza Mazungumzo: Mazungumzo ni ufunguo wa kila uhusiano mzuri. Anza kwa kumwambia mwenzi wako jinsi unavyojali usalama wako na mustakabali wenu pamoja. Tumia maneno ambayo yatamfanya ajisikie huru na kuwa na imani kwako wakati wa mazungumzo. 💬💕

2. Eleza umuhimu wa Kujikinga: Sema kwa uwazi kuwa kujikinga na mimba ni muhimu kwenu wawili. Omba mwenzi wako kushiriki mawazo yake na kujua anajisikiaje juu ya suala hili. 💬🔄

3. Eleza njia za Kujikinga: Ni muhimu kueleza njia tofauti za kujikinga na mimba, kama vile kondomu, kidonge cha uzazi, na uzazi wa mpango. Zungumzia faida na madhara ya kila njia ili mwenzi wako aweze kufanya maamuzi sahihi. 💬🔒

4. Tafuta Maarifa Pamoja: Kwenda kwa mtaalamu wa afya na kupata habari sahihi ni jambo jema. Mwambie mwenzi wako kuwa unaweza kwenda pamoja kwenye kliniki au kwa daktari ili kupata maarifa zaidi kuhusu njia za kujikinga na mimba. 💬👩‍⚕️

5. Onyesha Upendo na Kuthamini: Hakikisha mwenzi wako anajua kuwa unampenda na unathamini uhusiano wenu. Mwambie kuwa kujikinga na mimba ni njia moja ya kuonyesha upendo na kuheshimiana. 💬❤️

6. Jadiliana na Ufanye Maamuzi Pamoja: Sote tunahitaji kuwa sehemu ya maamuzi yanayotuhusu. Jadiliana na mwenzi wako kuhusu njia ya kujikinga na mimba ambayo inafaa kwenu wawili na muafikiane kabla ya kufanya uamuzi. 💬✅

7. Eleza Hatari za Mimba Isiyotarajiwa: Hakikisha mwenzi wako anaelewa hatari za mimba isiyotarajiwa, kama vile kuacha shule, kuharibika kwa ndoto na mipango ya baadaye, na kuwa mzazi kabla ya wakati. Fanya mfano wa kujieleza na kuuliza mwenzi wako maoni yake. 💬🚫🤰

8. Zungumza kuhusu Nia ya Baadaye: Ni muhimu kuwa na mawazo thabiti kuhusu nia ya baadaye. Eleza malengo yako binafsi na jinsi unavyopanga kuyafikia. Swali mwenzi wako kuhusu malengo yake na jinsi anavyofikiri kuhusu maisha ya baadaye. 💬📆

9. Pima Matumizi ya Uzazi wa Mpango: Kama wawili, jaribuni vipi mwenzi wako anatumia njia za kujikinga na mimba na jinsi anavyoheshimu mipaka mlizoweka pamoja. Tafuta njia sahihi ya kujua kama mnafuata maadili yenu na mkae pamoja kujadiliana. 💬📝

10. Kujali Afya ya Mwenzi: Hakikisha mwenzi wako anaelewa kuwa kujikinga na mimba ni muhimu pia kwa afya yake mwenyewe. Mwambie athari za kimwili na kihisia zinazoweza kutokea kwa kuwa na mimba wakati ambapo hawajajiandaa vyema. 💬🏥

11. Zungumza juu ya maadili: Ni muhimu kuwa na mazungumzo kuhusu maadili na maoni yenu kuhusu ngono kabla ya ndoa. Eleza msimamo wako na sikiliza mawazo ya mwenzi wako. 💬⚖️

12. Tambua Vichocheo: Zungumza juu ya vitu ambavyo vinaweza kuchochea hisia za ngono na kusababisha hatari ya mimba isiyotarajiwa. Jenga ufahamu pamoja na mwenzi wako juu ya mambo ambayo yanaweza kuhatarisha uhusiano wenu. 💬🚫🔥

13. Fanya Maamuzi Sahihi: Baada ya mazungumzo na ufahamu wa pamoja, ni wakati wa kufanya maamuzi sahihi. Kwa mfano, ikiwa mwamuzi wako ni kutumia kondomu, hakikisha unapata kondomu zenye ubora na kuzijua jinsi ya kuzitumia ipasavyo. 💬🏆

14. Jifunze Kusema "Hapana": Ni muhimu kujifunza kusema "hapana" wakati ambapo hisia zinaenda nje ya mipaka iliyowekwa. Sema "hapana" wakati unajisikia kushinikizwa kufanya kitu ambacho hauko tayari kukifanya au ambacho kingeweza kusababisha hatari ya mimba isiyotarajiwa. 💬🚫

15. Kuwa na Ujasiri kuwa Mzuri: Mwishowe, kumbuka kuwa kuwa mzuri, kujilinda na kujilinda kwa njia sahihi ni ujasiri. Kuwa na ujasiri kushiriki maadili yako na kufuata njia za kujikinga na mimba itakupa uhuru na amani. 💬💪

Kwa kuhitimisha, ni muhimu kuzungumza na mwenzi wako juu ya kujikinga na mimba na kuheshimu maadili yenu. Kwa kufanya hivyo, mtaweza kujenga uhusiano mzuri na kuwa na mustakabali salama. Kumbuka, kusubiri hadi ndoa na kuwa safi ni njia bora na salama zaidi ya kujikinga na mimba isiyotarajiwa. Je, una maoni gani juu ya suala hili? Je, unashiriki mawazo yako na mwenzi wako? Tungependa kusikia kutoka kwenu! 💬💭

Nakutakia mazungumzo mazuri na mafanikio katika kufikia malengo yako ya kuwa mwaminifu na kujilinda. Endelea kuwa waaminifu kwa maadili yako na kumbuka, upendo na heshima ndio msingi wa uhusiano imara. Asanteni sana kwa kunisikiliza. 💬❤️🔒

Ugumba wa mwanaume ni hali ya mwanaume kushindwa kumpa mwanamke mimba. Kuna mambo mengi yanayoweza kusababisha ugumba.

Kati ya wanaume wagumba, wengi wanazaliwa na ugumba na hakuna marekebisho yoyote yanayoweza kufanywa. Katika hali hii , ugumba unasababishwa na kutokamilika kwa via vya uzazi vya mwanaume, mfano kutokuwa na sehemu ya kutengenezea mbegu za kiume au kuwa na shahawa duni. Kwa kuongezeka, kuharibika via vya uzazi kutokana na maradhi, kuziba kwa mirija ya kupitisha mbegu kutokana na magonjwa ya zinaa kama vile kaswende na kisonono. Sababu nyingine za ugumba ni kuwa na uume dhaifu. Hii i ii inaweza kusababishwa na magonjwa ya zinaa, au na mfadhaiko wa kiakili na kisaikologia. Hali nyingi katika hizi haziwezi kurekebishwa, na zinamsababishia mwanaume kuwa mgumba wa kudumu.

Hata hivyo, pia kuna mambo yanayosababisha ugumba wa muda. Mambo hayo ni pamoja na ugonjwa, ulevi, matumizi ya madawa ya kulevya, lishe duni, mshituko na majonzi. Mara zikirekebishwa, mwanaume anarudia hali ya kuwa na uwezo wa kumpa mwanamke mimba.