Kama unavyohusisha rafiki zako katika mihemuko mingine, inaeleweka kama utataka kuwashirikisha katika uhusiano wako wa kimapenzi.

Hii i ii inaeleweka kabisa, ali mradi i uheshimu usiri na msimamo wa mpenzi wako.Hii i ii ina maana kuwa utawahusisha marafiki zako wa karibu na siyo hadharani na pia ni vema kama utafanya hivyo basi usitumie maneno ya kujigamba juu ya uzoefu au hata kukuza vitimbwi ambavyo kweli havikuwepo. Tumia maneno ambayo mpenzi wako naye angependa kuyasikia, yaani maneno ambayo hutaogopa kuyarudia kama angekuwepo na wewe hungejali kama yeye angetumia. Hii i ii itakusaidia kutunza siri na kuwa msiri.

Sheria ya msingi ya ndoa nchini Tanzania ni Sheria ya ndoa ya
Bunge, iliyopitishwa mwaka 1971. Sheria hii inakataza ndoa za
kulazimisha. Inatambua ndoa kama ni muungano kati ya mume
na mke ambao kwa hiari yao wameamua kuishi kama mume na
mke. Sheria hiyo inasema kwamba iwapo ndoa haikuwa ya hiari,
basi hiyo siyo ndoa. Sheria pia imefafanua utoaji wa adhabu
kwa watu wote wanaoshawishi au wanaolazimisha pande hizo
mbili kuingia katika ndoa bila hiari yao. Kwa hiyo mwathiriwa wa
ndoa ya kulazimishwa anatakiwa kutoa taarifa juu ya wale wote
waliomlazimisha katika ndoa kwa polisi ambaye atawashitaki
kwa kuwa hili ni kosa la jinai.

Kujamiiana ni uamuzi wa mtu binafsi. Ni uamuzi wako na hakuna
mtu yeyote mwenye haki ya kukuamulia. Lakini unapoamua
kujamiiana hakikisha kwamba ni maamuzi uliojulishwa na kwamba
unaelewa matokeo ya kujamiiana. Usisahau kuchukua hadhari
muhimu. kumbuka kutumia kondomu kujikinga wewe na mwenzi
wako kutokana na mimba usizotarajia na magonjwa kama vile
Virusi vya UKIMWI. Madhari mwili wako unaendelea kukua,
kujamiiana bila ya kondomu ni hatari zaidi kuliko mtu mzima,
kwa sababu maambukizo mengine haswa kwa vijana yanaweza
kukuletea matatizo kama vile ugumba baadaye katika maisha.
Pia jiulize mwenyewe kwa uangalifu kama kweli unataka
kujamiiana. Ni muhimu pia kujadiliana na mwenzi wako na kuwa
na hakika kama wote wawili mnataka kujamiiana. Usijamiiane
kwa sababu tu unafikiria kwamba watu wengine wanajamiiana
au unajitosa kwa kuwa unashawishiwa na marafiki au watu
wazima.

Je, ni lazima kufanya ngono kama ishara ya mapenzi?🤔

Haya, wapendwa vijana, hebu tuanze kwa kusema kwamba mapenzi ni zaidi ya tu ngono. Ni hisia za moyoni, kuheshimiana, kuaminiana na kujali. Katika jamii yetu ya Kiafrika, tunathamini sana maadili yetu na tunazingatia maadili ya kiafrika. Katika makala hii, nitajadili kwa nini siyo lazima kufanya ngono kama ishara ya mapenzi, na badala yake, tutazingatia maadili yetu na kuhimiza vijana kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono.😊

1. Usalama wa Kiroho: Ni muhimu kuelewa kwamba ngono ina uhusiano wa karibu sana na hisia za kiroho. Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuumiza hisia za mtu na kusababisha msongo wa mawazo. Kwa hiyo, ni vyema kuepuka kuharibu uhusiano wako wa kiroho na Mungu kwa kujihusisha na ngono kabla ya wakati wake.🙏

2. Afya ya akili: Wakati mwingine, vijana wanafikiri kwamba kufanya ngono ni njia ya kuonyesha mapenzi na kuwa karibu na mpenzi wao. Hata hivyo, ni muhimu kuelewa kwamba kuna njia nyingine nyingi za kuonyesha mapenzi, kama vile kushirikiana, kusaidiana na kuwasiliana. Kwa kuweka msisitizo mkubwa kwenye ngono, tunaweza kuzidisha shinikizo na kuathiri afya yetu ya akili.😊💑

3. Thamani ya kujiheshimu: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kujiheshimu na kuonyesha heshima kwa mwenzi wako. Unaweka mipaka na kuthamini thamani yako kama mtu. Kumbuka, wewe ni wa thamani na una haki ya kuheshimiwa na kuheshimu wengine pia.💪

4. Kuepuka magonjwa: Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuongeza hatari ya kupata magonjwa ya zinaa. Ili kuepuka shida za kiafya na kudumisha afya yako, ni vyema kusubiri hadi ndoa ambapo utakuwa na uaminifu na mwenzi wako.👩‍⚕️

5. Kujenga misingi imara ya uhusiano: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kusaidia kujenga misingi imara ya uhusiano wako. Utajenga uaminifu, kujitolea, na kuweka msisitizo mkubwa juu ya kujua na kuelewana. Kwa kuweka msisitizo kwenye uhusiano wako badala ya ngono, unashiriki katika ujenzi wa msingi imara wa kudumu.🌟💕

6. Kuepuka mimba zisizotarajiwa: Kufanya ngono kabla ya ndoa kunaweza kuongeza hatari ya kupata mimba zisizotarajiwa. Kuwa na mtoto ni wajibu mkubwa na hatua kubwa katika maisha. Ni vyema kuwa tayari kabla ya kuchukua jukumu hili kubwa na kuwa na mazingira bora kwa ajili ya kulea mtoto. Kuweka mipaka na kusubiri hadi ndoa kunaweza kuepusha shida hizi zisizotarajiwa.👶

7. Kujenga ujasiri na kujiamini: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kusaidia kujenga ujasiri na kujiamini katika uhusiano wako. Unajifunza kusubiri na kuelewa kwamba mapenzi ya kweli siyo tu kuhusu ngono, bali ni kuhusu kuwa pamoja katika kila hali na kusaidiana. Kwa kuwa na ujasiri na kujiamini, unaimarisha uhusiano wako na mwenzi wako.💪💑

8. Kupata fursa za kujitambua: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunakupa fursa ya kujitambua na kujifunza kuhusu thamani yako. Unajifunza jinsi ya kuwa na ujasiri, kujieleza na kujiheshimu. Kwa kufanya hivyo, unajenga uhusiano mzuri na wewe mwenyewe na kujiandaa kwa maisha ya ndoa.🌟💖

9. Kuepuka usumbufu wa kihisia: Kufanya ngono kabla ya wakati wake kunaweza kusababisha hisia za hatia, aibu au hata kuumiza sana ikiwa uhusiano unavunjika. Ni vyema kuepuka usumbufu wa kihisia kwa kusubiri hadi wakati unaofaa ambapo unaweza kujua kuwa uhusiano wako ni imara na thabiti.💔

10. Kumaliza tamaa: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuondoa tamaa na kujihusisha katika uhusiano wa kweli na mwenzi wako. Badala ya kuwa na tamaa ya mwili, unajenga uhusiano wa kihisia na kujali kwa mpenzi wako. Kwa kufanya hivyo, unaweza kufurahia uhusiano wako bila shinikizo na wasiwasi wa ngono.😌

11. Kuwa mfano kwa wengine: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuwa mfano kwa vijana wengine. Unawashawishi na kuwafundisha thamani ya kusubiri na kujiheshimu. Unajenga jamii yenye maadili na kuonyesha kuwa kuna njia nyingine za kuonyesha mapenzi na kuwa karibu na mwenzi wako.🌟💪

12. Kudumisha uhusiano mzuri na wazazi: Kufanya ngono kabla ya wakati wake kunaweza kusababisha migogoro na wazazi wako. Ni vyema kuelimisha wazazi wako kuhusu maadili yako na kuanzisha mazungumzo ya wazi nao. Kwa kufanya hivyo, unaweza kudumisha uhusiano mzuri na wazazi wako na kuwa na uungwaji mkono wao.👪❤️

13. Kuweka malengo ya muda mrefu: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono kunaweza kukupa fursa ya kuweka malengo ya muda mrefu na kuelekeza nguvu zako katika kufikia malengo hayo. Unaweza kuweka malengo ya kielimu, kazi au kibinafsi na kufanya kazi kwa bidii kwa ajili yao. Kwa kufanya hivyo, unajenga maisha yenye umuhimu na tija.🎯💪

14. Kujiwekea mipaka: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kuweka mipaka na kuheshimu thamani yako. Unajifunza jinsi ya kusema "hapana" wakati unahisi kuna shinikizo kutoka kwa wengine. Unakuwa na uwezo wa kusimama kwa ajili ya maadili yako na kujiheshimu.🙅‍♀️💖

15. Kufurahia uhusiano wa kimapenzi wa kweli: Kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono ni njia ya kujenga uhusiano wa kimapenzi wa kweli na mwenzi wako. Unajenga msingi

Ndiyo, lakini ni mwanzo tu na kwa muda mfupi; hii ni kwa
sababu mwanzoni nikotini iliyomo katika sigara inasababisha
damu kumiminika kwa wingi kupita kwenye ubongo wako. Hivyo,
husababisha msisimko na kukufanya ujisikie raha. Nikotini
pia inasababisha misuli mwilini kujichua na hivyo kukufanya
ujisikie mchangamfu.

Baada ya muda utajisikia kinyume na ulivyojisikia mwanzoni.
Kama utavuta zaidi na zaidi damu na oksijeni kidogo vitatiririka
mwilini na kwenye ubongo. Hii itakufanya ujisikie mchovu na
mwenye huzuni.

Kwa bahati mbaya baadhi ya matangazo ya biashara au
marafiki watakushawishi kwamba, uvutaji wa sigara ni safi, poa
na hukufanya kujisikia mkubwa. Lakini hawaongelei madhara
mabaya kiafya yatokanayo na uvutaji wa sigara na ugumu wa
kuacha uvutaji huo pale utakapoizoea.

Nikotini mara nyingi
huitwa kianzisho. Hii inamaanisha kwamba wakati mwingine
vijana wanaanza kuvuta sigara na kisha kuhamia kwenye
utumiaji wa dawa za kulevya. Hata hivyo uvutaji ni gharama.

Kila njia ya kuzuia mimba ina faida na hasara zake. Kwa mfano faida ya vidonge ni kwamba kama mwanamke atavimeza kila siku, hakuna haja ya kufanya chochote wakati wa kujamiiana. Matatizo ya vidonge ni kwamba mwanamke anahitaji kufikiria kuvinywa kila siku. Kondomu, kwa mfano ina faida kwamba pamoja na mimba inazuia magonjwa ya zinaa, lakini kasoro yake ni kwamba unahitaji kuivaa wakati wa kujamiiana.
Hakika, ushauri wa sasa ni kuwa kondomu ndiyo njia bora zaidi kwani ni njia pekee inayozuia kwa pamoja mimba zisizotarajiwa na maambukizi ya magonjwa yatokananyo na kujamiiana.

Je, mimba hupatikanaje?

Ukitaka kuelewa jinsi mimba i inavyopatikana, lazima uelewe mzunguko wa hedhi wa mwanamke. Baada ya kuvunja ungo (yaani kupata hedhi kwa mara ya kwanza) msichana hupata hedhi mara moja kila mwezi. Kwa wanawake wengi ni kila baada ya siku 28, hata hivyo wengine huweza kupata hedhi chini au zaidi ya siku hizo.
Siku ya kwanza ya hedhi huhesabiwa kama siku ya kwanza ya mzunguko. Baada ya damu kutoka, yai moja linaanza kukua ndani ya kokwa. Na vilevile utando ndani ya mfuko wa uzazi huanza kujengeka i ili ukaribishe mimba. Kati ya siku 11 au 14 yai hupevuka ndani ya kokwa na halafu husafiri kwenye mrija wa kupitisha mayai hadi mfuko wa uzazi. Mwanamke anapata mimba kama yai litaungana na mbegu ya kiume ndani ya mrija wa kupitisha mayai. Ina maana kwamba endapo atajamii ana kipindi cha siku chache kabla ya yai kupevuka au siku yai linapopevuka na kutoka kwenye kokwa, linarutubishwa wakati linaelekea kwenye mji wa mimba, na linapofika hapo kwenye mji wa mimba linatulia kwenye utando wa mji wa mimba. Mtoto anahifadhiwa na kukua ndani ya mji wa uzazi mpaka siku ya kuzaliwa. Kama yai halikurutubishwa, basi yai hufa na hutoka pamoja na utando wa mfuko wa uzazi na hutoka nje ya mwili wa mwanamke kama damu ya hedhi. Yaani, mwanamke atapata hedhi kama kawaida na atafahamu kwamba hajashika mimba.

Ni siku gani katika mzunguko wa hedhi yai linapoweza kurutubishwa?

Yai mmoja hupevuka siku 14 kabla ya hedhi i i inayofuata. Baada ya yai kukomaa ndani ya kokwa la upande wa kulia au wa kushoto, yai husafirishwa kwenye mrija wa kupitisha mayai mpaka kwenye mfuko wa uzazi.
Yai likijiunga na mbegu ya kiume ndani ya mrija wa kupitisha mayai siku zilezile, linaweza kurutubishwa. Yaani, endapo mwanamke anajamii ana kipindi cha siku chache kabla ya yai kupevuka au siku yai linapopevuka anaweza akapata mimba.
Kwa sababu wasichana wengi hawapati hedhi ya kawaida, yaani mzunguko wa siku 28 katika kila mwezi, ni vigumu sana kwao kufahamu tarehe ya hedhi i i inayofuata. Hivyo ni vigumu kujua lini litakuwepo yai linalongojea kurutubishwa.
Mzunguko wa hedhi kwa msichana unaweza kuathiriwa na mfadhaiko, huzuni, safari au mabadiliko mengine katika maisha ya msichana. Hata kama msichana ana mzunguko wa kawaida wa hedhi hali hiyo inaweza kubadilika ghafla na ukawa sio wa kawaida. Wanawake wengi na hasa wasichana hawawezi kutegemea kuhesabu siku kama njia ya kuzuia mimba, kwa sababu hawawezi kuwa na uhakika i iwapo lipo yai linalongojea kurutubishwa au la. Hakuna siku salama za kuepukana na mimba!

Ninaweza kupata mimba wakati nipo kwenye hedhi?

Ili mwanamke aweze kushika mimba, i inabidi yai lililopevuka likutane na mbegu za kiume. Yai pevu linapokosa mbegu hufa na kwa vile utando kwenye tumbo la uzazi ulishajiandaa kupokea yai lililorutubishwa hubomoka. Kwa pamoja, yai na utando hutoka kama damu kupitia ukeni na i le damu huitwa hedhi.
Hedhi ni dalili, kwamba yai halikurutubishwa na hivyo limeshakufa na kutoka. Kwa kawaida, wakati huo halitakuwepo yai jingine lililopevuka kuweza kurutubishwa na kwa hiyo uwezekano wa kupata mimba hautakuwepo. Lakini, mara chache kuna hitilafu katika mzunguko wa hedhi na yai jingine linakuwepo tayari kwa kurutubishwa, hata ukiwa kwenye hedhi. Kwa hiyo uwezekano wa kupata mimba wakati wa hedhi upo, hata kama ni mdogo.

Je, inawezekana msichana akapata mimba kabla ya kuvunja ungo?

Ndiyo, msichana anaweza kupata mimba kabla ya kuvunja ungo, yaani kabla ya kuona hedhi kwa mara ya kwanza. Kwa uhakika utajiuliza kwa nini.
Kabla ya kuona hedhi, yai ndani ya kokwa linapevuka na kusafiri kutoka kwenye kokwa mpaka tumbo la uzazi. Hedhi yenyewe ni dalili kwamba lile yai pevu halikurutubishwa na kwa hiyo linatoka pamoja na utando wa tumbo la uzazi kupitia ukeni.
Kuna maana kwamba hata kama msichana hajavunja ungo, i inawezekana kwamba ndani ya tumbo lake yai limeshaanza kupevuka. Lile yai linaweza kurutubishwa na msichana anaweza kupata mimba, hata kama hajaona hedhi yake kwa mara ya kwanza.

Je, msichana akijamiiana mara moja tu anaweza akapata mimba?

Ndiyo, msichana anaweza kupata mimba akijamii ana mara moja tu. Inategemea na mzunguko wa hedhi. Kama ndani ya tumbo la msichana lipo yai pevu ambalo ni tayari kwa kurutubishwa, na siku i ileile msichana anajamii ana na mvulana anaweza kupata mimba. Isitoshe, anaweza kupata mimba hata kama ni mara ya kwanza ya kujamii ana

Zipo sababu nyingi zinazowafanya watu kutumia dawa za kulevya, nazo ni kama zifuatazo:
Watu wengi hutumia dawa wakitumaini kusahau matatizo yanayowakabili, wengine hutumia kama viburudisho na wanataka kujionyesha kwamba ni watu wazima na wenye nguvu. Wengine pia huanza kutumia dawa kiutani na hatimaye hushindwa kujizuia kuzitumia. Wengine hutumia kutokana na msukumo wa rika au kutokana na kushawishiwa na watu wengine kwamba dawa za kulevya huwapa raha. Wengine hutumia kutokana na ukali wa maisha, uchovu pamoja na upweke. Kimsingi, dawa za kulevya hazimpatii mtu ufumbuzi wa matatizo, bali humwongezea matatizo mtumiaji.

Ndiyo msichana anaweza kupata mimba kwa kujamiiana mara
moja tu bila kujali ana rangi gani ya ngozi. Wasichana weupe,
weusi na wanaoishi na ualbino au wasio na ulemavu wa ngozi
wanafanana wote inapokuja kwenye suala la uwezekano wa
kupata mimba. Kinachobainisha/ kinachosababisha upatikanaji
wa mimba ni wakati tendo la kujamiiana linapofanywa na hatua
ya mzunguko wa hedhi. Kama yai lililopevuka kwa ajili ya
kurutubishwa litakuwa tayari basi ujauzito utatokea mara tu
baada ya mbegu ya mwanaume kuingia, (wakati wa kujamiiana).
Ujauzito unaweza kutokea hata kama msichana alikuwa bado
bikira na ni mara yake ya kwanza kujamiiana.

Tunasema ngono kutumia njia ya haja kubwa pale ambapo uume uliodinda unaingizwa kwenye njia ya haja kubwa (mkunduni).

Tatizo kubwa la kujamii ana sehemu ya haja kubwa, ni kwamba kuna uwezekano wa kueneza magonjwa ya zinaa pamoja na maambukizi ya VVU na UKIMWI zaidi kuliko kutumia njia ya kawaida ya uke. Kujamii ana sehemu ya haja kubwa ni hatari kwa sababu hakuna yale majimaji kama ukeni na ngozi ni laini sana. Kwa hiyo michubuko i inaweza kutokea kwa urahisi. Michubuko hii i ii inasababisha maumivu na pia i inarahisisha kuambukizana magonjwa ya zinaa.
Kama bado umeamua kujamii ana kwa kutumia njia ya haja kubwa pamoja na usumbufu wote tulioutaja hapo juu, unashauriwa kutumia kondomu i li kuzuia uambukizaji wa magonjwa.

Suala hili litatagemea na kila mtu anavyopendelea. Baadhi ya
watu hupendelea kuacha nywele zao katika hali asilia kama
walivyozaliwa, wengine wanapendelea kuzigeuza rangi kuwa
nyeupe au nyeusi na wengine wanapendelea kuvaa nywele bandia
zenye rangi nyeusi, kahawia au nyeupe. Jambo la msingi ni
wewe kujisikia vizuri. Kwa kadri unavyojisikia vizuri ni ndivyo
utakavyojiamini na ukijipenda na wengine watakupenda.

Kuna sababu nyingi ambazo zinamfanya kijana kuanza kujamiiana
katika umri mdogo. Baadhi ya sababu hizi ni kama vile:
• Ushindani kati ya vijana wa kuwa na vitu vya anasa kama
vile simu ya mkononi, saa na vitu vya kuchezea. Ama kutaka
mahitaji ya pesa kwa ajili ya kulipa ada ya shule.
• Shinikizo kutoka kwa rika wa kumfanya mtu ajiingize kwenye
kujamiiana. Shinikizo rika unakuwa na nguvu zaidi kwa
kijana Albino kwani yeye tayari anajiona ametengwa na
hivyo kushawishika zaidi katika mambo wanayofanya wengine
ili akubalike na wanarika hao.
• Kwa kuamini kwamba njia halisi ya kuonyesha mapenzi ni kujamiiana
na pia kulazimika kujamiiana hata kama ni kinyume
na matakwa yake kwa mtazamo kuwa haya ndio mapenzi ya
kweli.

Ukeketaji au tohara ya wanawake ni hatari sana kwa msichana
anayetahiriwa. Wasichana hufa kutokana na madhara yake
makubwa zaidi kwa vile:

• Hutokwa na damu nyingi.
• Uambukizo unatokea iwapo vifaa vilivyotumiwa
• havikuwa safi. Uambukizo unaweza kuenea mpaka katika

viungo vya ndani vya uzazi na kusababisha ugumba na
hata vifo.

• Hatari ya kuambukizwa Virusi vya UKIMWI wakati wa

ukeketaji.

• Kuziba kwa mkojo na damu ya mwezi (hedhi) ndani ya

mwili wa mwanamke na kusababisha uambukizo.

• Matatizo na maumivu makali wakati wa kujamiiana na

wakati wa kujifungua kutokana na kupungua ukubwa wa
uke. Ukeketaji wa wanawake mara nyingi una madhara
ya kisaikologia ambapo wasichana hupoteza tumaini
na imani kwa walezi au wazazi na wanaweza wakapata
mateso ya kujisikia waoga, kufadhaika, kutojiweza na
kutokuwa kamilifu kimwili.

Zaidi ya hayo, ukeketaji unampunguzia mwanamke hamu ya
kujamiiana. Kufanikisha hamu ya ngono inategemea kwa kiasi
kikubwa viungo vya uzazi vya nje. Ukeketaji hata hivyo unaharibu
umbile na kazi za viungo vya uzazi vya nje vya mwanamke.
Ina madhara kimwili na kisaikologia ambapo mara nyingi
huleta matatizo ya mahusiano ya kimwili kati ya mwanamume
na mwanamke. Kisimi ni sehemu ya mwili wa msichana chenye
ashiki na hisia kali ya viungo vya uzazi. Kinasisimua ashiki kwa
mwanamke anaposhikwa. Sehemu ya ndani ya mashavu na kisimi
kwa kiasi kikubwa vinahusika na hali kiwango cha raha ya na
kufikia mshindo wakati wa kujamiiana. Wakati kisimi na viungo
vingine vya uzazi vimeondolewa, ashiki na raha hupungua kwa
kiasi kikubwa. Endapo mwanamke amekatwa vibaya sana au uke
umeshonwa, kuna uwezekano wa kupata maumivu na matatizo
wakati wa kujamiiana na wa kujifungua.

Ndiyo. Kuna mashirika yasiyo ya kiserikali (AZISE)
yanayotoa ushauri nasaha kwa watumiaji wa dawa za
kulevya. Katika AZISE hizi kuna wataalamu wenye
kusikiliza na kujaribu kutafuta ufumbuzi wa matatizo yako. Kama mtu anategemea dawa za kulevya au anahitaji msaada wa kitaalamu, basi kuna vituo vya kuwasaidia kwenye hospitali za serikali,