Nyanya 1 kg
Maji Iita ½
Chumvi kijiko kidogo 1
Sukari
• Osha nyanya, katakata na chemsha na maji mpaka zilainike.
• Chuja juisi.
• Pima juisi – vikombe 2 vya juisi kwa kikombe 1 cha sukari, weka
kwenya sufuria safi .
• Ongeza chumvi, chemsha ukikoroga mpaka ichemke.
• Mara ikichemka epua, pozesha na weak kwenya chombo safi kwa
kunywa.
Mchele wa Basmati /Pishori – 4 vikombe
Kuku
Vitunguu – 3
Nyanya/Tungule – 2
Tangawizi mbichi ilosagwa – 2 vijiko vya supu
Kitunguu saumu(thomu/galic) kilosagwa – 1 kijiko cha supu
Pilipili mbichi nzima – 3
Ndimu – 2
Garama Masala/bizari mchanganyiko – 1 kijiko cha supu
Haldi/tumeric/bizari manjano – 1 kijiko cha chai
Pilipilu ya unga nyekundu – 1 kijiko cha chai
Mtindi /yoghurt – 3 vijiko vya supu
Mafuta ½ kikombe
Osha mchele, roweka.
Safisha kuku vizuri, mkate vipande vya saizi ya kiasi weka katika bakuli.
Katika kibakuli kidogo, changanya tangawizi mbichi, thomu, bizari zote, pilipili nyekundu ya unga, chumvi, mtindi, kamulia ndimu.
Punguza mchanganyiko kidogo weka kando.
Mchanganyiko uliobakia, tia katika bakuli la kuku uchanganye vizuri arowanike (marinate) kwa dakika chache hata nusu saa au zaidi.
Weka kuku katika treya ya kuoka au kuchoma katika oveni kisha mchome (grill) uwe unageuzageuza hadi aive.
Epua, weka kando.
Katakata vitunguu, nyanya/tungule, pilipili boga weka kando.
Katika sufuria ya kupikia biriani, tia mafuta, kaanga vitunguu hadi vigeuke rangi ya hudhurungi (brown).
Tia nyanya na pilipili mbichi, pilipili boga na mchanganyiko uliopunguza awali.
Tia kuku uchaganye vizuri.
Wakati unakaanga vitunguu ili uokoe muda, huku chemsha mchele uive nusu kiini, mwaga maji, chuja.
Punguza masala nusu yake weka kando.
Mimina wali kiasi juu ya masala, kisha mimina masala yaliyobakia kisha juu yake tena mimina wali.
Funika upike katika oveni hadi uive.
Changanya unapopakua katika sahani.
Unga 2 Magi (vikombe vya chai)
Sukari iliyosagwa 2/3 Magi (kikombe cha chai)
Siagi 220 g
Unga wa mchele ½ Magi
Yai 1
Vanilla 1 kijiko cha chai
1. Changanya vitu vyote hivyo kwenye bakuli mpaka unga ushikamane.
2. Paka mafuta treya ya kuchomea kisha utandaze kwenye treya ya 20cm kwa 30 cm au (8 in kwa 12 in)
3. Choma kwenye moto 325˚C kwa muda wa saa nzima au mpaka ibadilike kuwa rangi ya dhahabu.
4. Epua acha ipoe kisha kata vipande kama mstatili, weak kwenye sahani tayari kunywewa na chai.
Unga wa dengu (gram flour 1/4 kilo)
Kitunguu kilichokatwa (onion 2)
Hoho (green pepper 1/2)
Pilipili iliokatwakatwa (scotch bonnet pepper 1/2)
Barking powder (1/4 ya kijiko cha chai)
Chumvi (salt)
Kitunguu swaum (garlic cloves 2)
Mafuta ya kukaangia (vegetable oil)
Binzari manjano (turmeric 1/4 ya kijiko cha chai)
Changanya unga, chumvi, binzari, barking powder kwanza kisha weka maji kiasi na vitu vyote vilivyobakia (isipokuwa mafuta) na ukoroge vizuri kuhakikisha unga hauna madonge.Hakikisha unga hauwi mzito wala mwepesi sana. Kisha uache kwa muda wa dakika 20. Baada ya hapo choma bagia katika mafuta. Ukiwa unachoma hakikisha bagia zinakuja juu ya mafuta na hazigandi chini. Ikitokea zinaganda chini hapo itakuwa umekosea kitu. Pika mpaka ziwe za light brown kisha zitowe na uziweke katika kitchen towel ili zikauke mafuta na hapo zitakuwa tayari kwa kuliwa.
Upishi na Protini Ndogo: Kujenga Misuli na Kukaa Fiti 💪💪
Kuna njia nyingi za kuboresha afya yako na kuwa na mwili wenye nguvu na umbo zuri. Moja ya njia hizo ni kula vyakula vyenye protini ndogo. Protini ndogo ni nini? Hii ni aina ya protini ambayo ina molekuli ndogo na rahisi kumeng’enywa na mwili. Leo, kama AckySHINE, ningependa kushiriki nawe umuhimu wa upishi na protini ndogo katika kujenga misuli na kukaa fiti.
Protini ndogo ni mchango muhimu katika kujenga misuli. Kwa sababu ya molekuli zake ndogo, protini hizi huingia haraka katika mfumo wa damu na kusaidia katika ukarabati na ujenzi wa tishu za misuli.
Baadhi ya vyakula vyenye protini ndogo ni kama vile mayai, samaki, kuku, maziwa ya mbuzi, jibini la ng’ombe, na dagaa. Hivi vyote ni mfano mzuri wa vyakula ambavyo unaweza kula ili kuongeza kiwango cha protini ndogo mwilini mwako.
Protini ndogo inasaidia pia katika kujenga misuli imara na yenye nguvu. Kama AckySHINE, nimeona athari chanya ya protini ndogo katika kuimarisha misuli yangu na kuongeza nguvu zangu wakati wa mazoezi.
Kwa wale wanaotaka kujenga misuli au kubaki fiti, ni muhimu kula vyakula vyenye protini ndogo mara kwa mara. Hii inasaidia kutoa virutubisho muhimu mwilini na kuwezesha ukuaji wa misuli na ukarabati.
Kumbuka kuwa kula vyakula vyenye protini ndogo pekee haitoshi. Ni muhimu pia kufanya mazoezi mara kwa mara na kula lishe yenye usawa ili kupata matokeo bora.
Kwa wale ambao wanafanya mazoezi ya nguvu au michezo ya ushindani, protini ndogo inaweza kuwa sehemu muhimu ya lishe yao. Hii ni kwa sababu ya jukumu lake katika kujenga na kukarabati misuli baada ya mazoezi makali.
Protini ndogo inaweza pia kusaidia katika kupunguza uzito. Kwa kuwa protini huchukua muda mrefu kumeng’enywa na mwili, husaidia kutoa hisia ya kushiba na kuwazuia watu kula sana.
Ni muhimu kukumbuka kuwa kula protini ndogo kunapaswa kwenda sambamba na mazoezi na mtindo wa maisha wenye afya. Kwa hiyo, ni muhimu kuchanganya vyakula vyenye protini ndogo na mboga mboga, matunda, na wanga sahihi.
Kama AckySHINE, napendekeza kula angalau gramu 0.8 za protini ndogo kwa kilo moja ya uzito wa mwili kwa siku. Hii inamaanisha kuwa mtu mwenye uzito wa kilo 70 anapaswa kula angalau gramu 56 za protini ndogo kwa siku.
Kuna njia nyingi za kula vyakula vyenye protini ndogo. Unaweza kuchanganya mayai na mboga kwenye omelette au kula samaki pamoja na saladi ya mboga kama chakula cha mchana au chakula cha jioni.
Kwa wale ambao ni mboga, unaweza kupata protini ndogo katika vyakula kama vile tofu, maharage ya soya, na njegere.
Ni muhimu pia kutafuta ushauri wa kitaalamu kabla ya kuanza lishe yoyote mpya au kuongeza kiwango chako cha ulaji wa protini ndogo. Kwa kweli, unaweza kuwasiliana na mtaalamu wa lishe kukusaidia kutengeneza mpango bora wa lishe kulingana na mahitaji yako.
Pia ni muhimu kukumbuka kuwa protini ndogo haipaswi kuchukua nafasi ya lishe yako yote. Ni sehemu tu ya lishe yenye usawa ambayo inapaswa kujumuisha pia wanga, mafuta yenye afya, na virutubisho vyote muhimu.
Kumbuka kuwa kila mtu ana mahitaji tofauti ya lishe na viwango tofauti vya shughuli za mwili. Hivyo, ni muhimu kuzingatia mahitaji yako binafsi na kuzungumza na wataalamu kuhusu njia bora ya kudumisha afya na kuendelea kuwa fiti.
Kwa hiyo, kama AckySHINE, nataka kutoa ushauri wangu kwa wote wanaotaka kujenga misuli na kukaa fiti: kula vyakula vyenye protini ndogo kwa kiasi sahihi, fanya mazoezi mara kwa mara, na kumbuka kuwa afya na ustawi wako ni muhimu sana.
Je, una maoni gani kuhusu upishi na protini ndogo? Je, umejaribu njia hii ya kujenga misuli na kukaa fiti? Tungependa kusikia kutoka kwako!
Viazi – 3lb
Nyama – 1lb
Kitunguu – 1
Nyanya – 2
Kitunguu saumu(thomu/galic) – 1 kijiko cha chai
Manjano – ½ kijiko cha chai
Curry powder – ½ kijiko chai
Nyanya kopo – 1 kijiko cha chai
Pilipili ya unga – kiasi upendavyo
Chumvi – kiasi
Kidonge cha supu – 1
Tui la nazi – 1 kopoau zaidi
Mtindi ukipenda – 3 vijiko vya supu
Kotmiri – kiasi ya kupambia
Nazi ya unga – 4 vijiko vya supu
Mafuta – 2 vijiko vya supu
Kata nyama vipande vipande kisha chemsha na chumvi mpaka iive.
Menya maganda viazi na ukate slice kubwa weka pembeni
Kata kata kitunguu kisha kaanga na mafuta mpaka vibadilike rangi
Tia thomu, bizari ya manjano, pilipili ya unga, nyanya kopo
Kata kata nyanya nzima vipande vidogo tia na kidonge cha supu.
Kisha tia viazi, nyama na tui la nazi finika mpaka viazi viwive lakini visiwe vikavu.
Tia mtindi na nazi ya unga kama vijiko 4 vya supu iache motoni kidogo kisha pakua, tupia kotmiri juu na itakuwa tayari kuliwa.
Mchele wa Basmati/Pishori – 1 kilo moja
Vitunguu maji – 3
Karoti – 2
Siagi – 3 vijiko vya supu
Kidonge cha supu (stock) – 1 kimoja
Chumvi – kiasi
Ósha mchele uroweke kama saa moja au mbili
Katakata vitunguu vipande vidogodogo (chopped) weka kando.
Kwaruza karoti (grate) weka kando.
Tia siagi katika sufuria ya kupikia wali, weka katika moto iyayuke
Kaanga vitunguu hadi vigeuke rangi kiasi tu.
Tia maji kiasi ya kupikia wali, changanya na kidonge cha supu.
Yakichemka tia mchele, koroga, funika uweke moto mdogo mdogo.
Kabla ya maji kukauka tia karoti changanya wali kisha funika uive kama unavyopika pilau.
Kuku alokatwakatwa – 1
Kitunguu saumu(thomu/galic) na tangawizi ilosagwa – 2 vijiko vya supu
Bizari ya mchanganyiko/garam masala – kijiko cha supu
Mtindi/Yoghurt – 1 kijiko cha supu
Ndimu – 1
Chumvi – kiasi
Mafuta ya kukaangia – kiasi
Ukishamuosha kuku, mchuje atoke maji yote.
Changanya viungo vyote katika kibakuli kidogo.
Changanya pamoja na kuku kisha acha akolee viungo (marinate) kwa muda wa masaa mawili takriban.
Weka mafuta katika karai na kaanga kuku, akiwiva yu tayari kuliwa na wali.
Unga – 3 Vikombe vya chai
Baking powder – 1 ½ Vijiko vya chai
Sukari – 1 Kikombe cha chai
Siagi – 1 Kikombe cha chai
Mayai – 2
Maji – kiasi ya kuchanganyia
Tende – 1 Kikombe
ufuta – ¼kikombe
Viazi (potato 1/2 kilo)
Samaki (fish 2)
Asparagus 8
Kitunguu kilichokatwa (chopped onion 1)
Kitunguu swaum kilichosagwa (garlic 4 cloves)
Tangawizi iliyosagwa kiasi (ginger paste)
Limao (lemon 1)
Giligilani iliyokatwakatwa (chopped coriander)
Curry powder (kijiko 1 cha chai)
Chumvi (salt)
Mafuta (vegetable oil)
Safisha samaki na kisha uwamarinate na kitunguu swaum, tangawizi, limao na chumvi kwa muda wa nusu saa. Baada ya hapo wakaange na usiwakaushe sana kisha waweke pembeni. Chukua fry-pan kisha tia mafuta kidogo sana (kama 1/2 kijiko cha chai) kisha tia vitunguu maji na uvikaange kwa muda wa dakika 2 (kwani havitakiwi kuiva kabisa) kisha waweke samaki na uwachanganye na hivyo vitunguu. Kisha baada ya hapo tia giligilani iliyokatwa, kamulia limao na tia chumvi kidogo kisha geuzageuza ili kuchanganya vitu vyote na kisha ipua. Baada ya hapo menya na ukate viazi katika vipande vya wastani, na kisha uvichemshe kidogo na visiive kabisa. Baada ya hapo weka sufuria jikoni kwenye moto wa wastani na utie mafuta kidogo (kama vijiko 2 vya chakula) na kisha tia viazi na uanze kuvipika kwa kuvigeuzageuza mpaka viive na kuwa rangi ya brown kisha tia chumvi kidogo, curry powder na giligilani iliyokatwa.Vipike kwa muda wa dakika mbili kisha viipue. Na baada ya hapo malizia kwa kupika asparagus. Kwanza zioshe kisha zikate kati. Baada ya hapo weka mafuta kidogo kama 1/2 kijiko katika fry-pan yakisha pata moto tia kitunguu swaum, asparagus na chumvi.Zipike kwa kuzigeuzageuza kwa muda wa dakika 5 na hapo zitakuwa zimeshaiva na tayari kwa kuliwa pamoja na samaki na viazi. Unaweza kuvisevu kwa ketchup.
Mihongo 3 – 4
Tui – 1000 ml
Chumvi – 1 kijiko cha chai
Kitunguu maji kilokatwakatwa – 1
Nyanya mshumaa – 3-4
Pilipili mbichi ndefu – 2-3
Pilipili boga – 2
Menya mihogo kisha ikate kate vipande inchi tatu hadi nne, kila kipande kigawe kitoke vipanda vinne. Toa mzizi katikati
Osha mihogo ipange kwenye sufuria ya nafasi na yenye mfiniko, ili upate nafasi ya kutia viungo unavyoona pichani na utokotaji wa tui wahitaji nafasi.
Panga/tandaza kitunguu, nyanya mshumaa/tungule,pilipili mbichi na pilipili boga juu ya mihogo, tia chumvi na tui lote.
Funika sufuria kisha weka jikoni moto wa kiasi kuchemsha tui lipande juu. Hakikisha tui halifuriki na kumwagika kwa kuchungulia au kufunika nusu mfuniko
Kwa mda wa nusu saa hivi ukiona sasa tui linatokota chini chini fuinika mfiniko na upunguze moto mdogo kabisa tui likauke kidogo na liwe zito.
Toa muhogo moja ubonyeze ukiona umewiva zima jiko na wacha sufuria hapo kwa muda wa 10. Mihogo tayari kuliwa.
Tui lote huwa chini baada ya mihogo kuwiva unapopakuwa teka kutoka chini uweze kupata uzito wa tui umwagie juu.
Bamia – robo kilo
Nyanya – 3
Kitunguu maji – 1
Kitunguu saumu(thomu/galic) ya unga au ilosagwa – 1 kijiko cha chai
Nyanya kopo (tomato paste) – 1 kijiko cha supu
Mafuta – 150 ml
Chumvi -1 kijiko cha chai
Pilipili boga – 1
Kata vichwa vya bamia kisha zikate kate mara mbili zikiwa kubwa, ikiwa ni ndogo mno haina lazima kuzikata osha tu uweke kando.
Katika sufuria, katakata kitunguu, nyanya, pilipili boga tia ndani viungo hivi ongeza chumvi mafuta, thomu na nyanya kop
Washa moto mdogo mdogo huku umefunika sufuria kwa muda wa dakika 20 kisha ukiona mboga zimeshika kutokota ongeza bamia koroga.
Tia maji 200ml wacha kwa muda wa dakika 15 kupikika tena, ukionja utamu wa mboga na chumvi, hakikisha bamia pia zimewiva. Tayari kuliwa.
Samaki Wa Kuchoma
Samaki (dorado) au mikizi au una – 2 wakubwa (fresh)
Chumvi – 1 kijiko cha chai
Kitunguu saumu(thomu/galic) ya unga au iliyosagwa 1 ½ cha chai
Tangawizi mbichi iliyosagwa – 1 kijiko cha supu
Safisha samaki vizuri mchane chane (slit) kwa ajili ya kuweka masala.
Changanya viungo vyote na chumvi samaki kisha paka katika samaki kote na ndani ya sehemu ulizochanachana. Mroweke kwa muda wa robo saa hivi.
Weka karatasi ya jalbosi (foil paper) katika treya ya oveni. Muweke samaki kisha mpike (grill) kwa moto wa juu achomeke hadi samaki agueke rangi na awive.
Mchele – 4 vikombe
Kuku – 1
Vitunguu – 3
Nyanya/tungule – 4
Zabibu kavu – ½ kikombe
Tangawizi na kitunguu (thomu/galic) – 2 vijiko cha supu
Pilipili mbichi iliyosagwa – 1 kijiko cha supu
Mtindi (yoghurt) – 2 kijiko cha supu
Masala ya tanduri – 2 vijiko vya supu
Pilipili manga – 1 kijiko cha chai
Hiliki – ½ kijiko cha chai
Mdalasini – kijiti kimoja
Ndimu – 3 vijiko vya supu
Chumvi – kiasi
Zaafarani (saffron) – 1 kijiko cha chai
Mafuta – ½ kikombe
Baada ya kumsafisha kuku, mkate vipande vikubwa vikubwa kiasi upendavyo, muoshe mchuje atoke maji.
Katika bakuli, tia tangawizi, kitunguu thomu ilosagawa, pilipili mbichi ilosagwa, chumvi, ndimu, mtindi, masala ya tanduri na uchanganye vizuri, kisha mtie kuku na uchanganye tena na acha arowanike kwa muda wa kiasi saa au zaidi.
Panga kuku katika sinia ya kuchoma ndani ya oveni. Kisha mchome (grill) hadi awive, mtoe acha kando. Mwagia juu yake masala yatakayobakia katika sinia baada ya kumchoma.
Weka mafuta katika karai, tia vitunguu ulivyokatakata, kaanga hadi vianze kugeuka rangi.
Tia nyanya ulizokatakata, tia pilipili manga, hiliki, mdalasini, chumvi, na zabibu. Kaanga kidogo tu yakiwa tayari.
Osha na roweka mchele wa basmati.
Roweka zaafarani kwa maji ya moto kiasi robo kikombe weka kando.
Chemsha maji, tia chumvi, kisha tia mchele uive nusu kiini.
Mwaga maji uchuje mchele kisha rudisha katika sufuria au sinia ya foil. Nyunyizia zaafarini, na rudisha katika moto upike hadi uive kamili.
Epua, kisha pakua wali katika sahani au chombo upendacho, mwagia juu yake masala ya nyanya. Kisha weka vipande vya kuku ulivyochoma, biriani ikiwa tayari
Unga wa ngano 1 1/2 Kikombe
Baking powder 1 Kijiko cha chai
Baking soda ¼ Kijiko cha chai
Chumvi ½ kijiko cha chai
Sukari 1 kijiko cha supu
Hamira 1/2 Kijiko cha supu
Yai 1
Maziwa ½ Kikombe
Mafuta ya kukaangia
Sukari 1 Kikombe
Maji ½ Kikombe
Iliki au Mdalasini ¼ kijiko cha chai (ya unga)
1. Kwenye bakuli, changanya pamoja unga, baking powder, baking soda, chumvi, sukari na hamira.
2. Katika kibakuli, piga mayai na maziwa pamoja.
3. Changanya mchanganyiko wa mayai na wa unga ; na ukande kama unga wa maandazi.
4. Ikisha fura, sukuma unga kama wa maandazi na ukate mitai .
5. Pasha moto mafuta na uchome hadi iwe rangi ya dhahabu, upande zote mbili.
6. Ipikie shira lakini isiwe nzito .
7. Tia mitai na upepete hadi sukari ienee kote na zitakuwa tayari kuliwa.
• Maziwa ya mama pekee ndio chakula na kinywaji cha mtoto bora zaidi kwa watoto kwa miezi sita ya kwanza.
• Ni jambo la muhimu sana kunyonyesha watoto wachanga kwa muda wa miezi minne na uendelee kunyonyesha hadi mtoto atakapofikisha mwaka mmoja na kuendelea.
• Mtoto akifikisha miezi sita ndio wakati muafaka wa kumpa vyakula vya nyongeza vilivyotayarishwakatika hali ya usafi.
• Onana na mnasihi akushauri kuhusu muda na jinsi ya kumuanzishia mtoto wako vyakula vya nyongeza
• Vyakula vya ngogeza viwe ni vya mchanganyiko wa makundi yafuatayo ya chakula:- vyakula vya nafaka, venye asili ya nyama, mbogamboga na matunda, mafuta na sukari (kiasi). Lisha kila chakula kwa siku kadhaa kwa kufuatanisha kabla hujaaza chakula chengine kipya.
• Usimuachilie mtoto alale kama chupa ya maziwa ingali mdomoni, ili kuepukana na kuoza kwa meno na madhara ya.
• Watoto wanaopewa maziwa ya mama pekee hawaugui mara kwa mara, na wakiugua, makali ya ugonjwa hupungua na hupona mapema kwa sababu yale maziwa ya mwanzo ya njano yenye viini vingi vya kumkinga dhidi ya magonjwa.
ni kitu chochote kinacholiwa au kunywewa na kuupatia mwili virutubishi mbalimbali Chakula huupatia mwili nguvu, kuulinda na kuukinga dhidi ya maradhi mbalimbali .Mfano wa chakula ni ugali, wali, maharagwe, ndizi, viazi, mchicha, nyama, samaki.
ni mchakato unaohusisha hatua mbalimbali za jinsi mwili unavyokitumia chakula kilicholiwa, hatua hizi ni kuanzia chakula kinapoliwa, jinsi mwili unavyokisaga na kukiyeyusha, umetaboli, na hatimaye virutubishi kufyonzwa na kutumika mwilini.
ni viini vilivyoko kwenye chakula ambavyo vinauwezesha mwili kufanya kazi zake, karibu vyakula vyote huwa na kirutubishi zaidi ya kimoja ila hutofautiana kwa kasi na ubora. Kila kirutubishi kina kazi yake mwilini na mara nyingi hutegemeana ili viweze kufanya kazi yake kwa ufanisi. Hakuna chakula kimoja chenye virutubishi vya aina zote isipokuwa maziwa ya mama kwa miezi sita ya mwanzo ya maisha ya mtoto, ni mhimu kula vyakula vya aina mbalimbali ili kuwezesha mwili kupata virutubishi mchanganyiko vinavyohitajika.
ni ule ambao hutokana na chakula mchanganyiko kutoka katika makundi yote ya chakula na una virutubishi vyote muhimu kwa ajili ya lishe na afya bora. Mlo huu unapoliwa kwa kiasi cha kutosha kulingana na mahitaji ya mwili angalau mara tatu kwa siku huupatia mwili virutubisho vyote muhimu.
hutokana na kula chakula mchanganyiko na cha kutosha (mlo kamili) ili kukidhi mahitaji ya mwili. Ulaji unaofaa pia huzingatia matumizi ya kiasi kidogo cha chumvi, mafuta, sukari, ulaji wa nyama nyekundu kwa kiasi kidogo. Ni muhimu kuzingatia ulaji wa mboga mboga, matunda, na vyakula vya jamii ya kunde kwa wingi ili kudumisha uzito wa mwili unaotakiwa na kupunguza magonjwa yasiyo ya kuambukiza.
ni nguvu inayopatikana baada ya virutubishi (kabohaidreti, mafuta) kuvunjwa vunjwa mwilini. Mwili huitumia nguvu hiyo kufanya kazi mbalimbali Kama kulima, kutembea, kupumua, kuziweka seli za mwili katika hali inayotakiwa n.k.
ni kipimo kinachotumika kupima nishati -lishe
ni sehemu ya chakula ambayo mwili hauwezi kuyeyusha lakini ni muhimu katika uyeyushwaji wa chakula. Mfano wa vyakula venye makapi mlo kwa wingi ni mboga za majani, matunda( maembe, machungwa, mapera, machenza, mafenesi, unga usiokobolewa( dona) na vyakula vya jamii ya kunde.
ni aina ya mafuta yanayopatikana hasa kwenye vyakula vya asili ya wanyama na pia hutengenezwa mwilini. Lehemu inayotokana na vyakula ikizidi mwilini huleta madhara ya kiafya. Vyakula venye lehemu kwa kiasi kikubwa ni pamoja na maini, figo, mayai, nyama iliyonona kama nundu, nyama ya nguruwe yenye mafuta, mkia wa kondoo, samli, siagi, ngozi ya kuku n.k.
ni hali ya kupungua au kuzidi kwa baadhi ya virutubishi mwilini ambapo husababisha lishe duni au unene uliozidi.
ni viini ambavyo vina uwezo wa kukinga seli za mwili zisiharibiwe na chembe chembe haribifu (free radicals) ambazo huweza kusababisha saratani. Viini hivyo huungana na chembechembe hizo haribifu na kuzidhibiti ili zisisababishe madhara. Mifano ya antioxidants ni pamoja na beta-carotene, lycopene, vitamin C, E, na A.
Hiki ni kipimo kinachotumika kuangalia uwiano wa urefu na uzito wa mtu, ni muhimu kuchukua vipimo kwa usahihi.Uwiano wa uzito katika Kilogramu na urefu katika mita hupatikana kwa kutumia kanuni ifuatayo:
Mahitaji ya chakula mwilini hutegemea umri, jinsi, hali ya kifiziolojia (kama ujauzito na kunyonyesha), hali ya kiafya, kazi na mtindo wa maisha. Uzito wa mwili hutegemea na chakula unachokula, pamoja na shughuli unazofanya, mara nyingi unene hutokana na kula chakula kwa wingi.
Unene uliokithiri unachangia kwa kiwango kikubwa kupata magonjwa sugu yasiyo ya kuambukiza kama kisukari, magonjwa ya moyo, shinikizo kubwa la damu, na saratani. Uzito uliozidi unapaswa kupunguzwa ili kuepuka magonjwa sugu yasiyo ya kuambukiza
Unga wa mahindi/sembe – 4
Maji – 6 takriban
Chota unga kidogo katika kibakuli uchanganye na maji kidogo .
Weka maji mengineyo katika sufuria kwenye moto.
Changanya na mchanganyiko mdogo ufanya kama uji.
Kisha kidogo kidogo unaongeza sembe huku unakoroga na kuusonga ugali hadi uive.
Samaki nguru – 5 vipande
Pilipili mbichi ilosagwa
Kitunguu maji kilosagwa – 1 kimoja
Nyanya ilosagwa – 2
Haldi/tumeric/bizari ya manjano – ¼ kijiko cha chai
Chumvi – kiasi
Ndimu – 2 kamua
Tui la nazi zito – 2 vikombe
Baada ya kumuosha samaki, weka katika sufuria.
Tia chumvi, ndimu, pilipili mbichi ilosagwa.
Tia vitunguu na nyanya zilosagwa
Mkaushe kwa hivyo viungo, akianza kukauka tia tui la nazi.
Acha kidogo tu katika moto tui liwive mchuzi ukiwa tayari.
Bamia – ½ kilo takriban
Nyanya kopo – 1 kijiko cha chai
Methi/uwatu/fenugreek seeds ilosagwa – 1 kijiko cha chai
Dania/corriander ilosagwa – ½ kijiko cha chai
Chumvi – kiasi
Mafuta – 1 kikombe cha kahawa
Katakata bamia kwa urefu.
Weka mafuta katika karai, kisha tia bizari zote na nyanya kopo, kaanga kidogo.
Tia bamia endelea kukaanga, kisha acha katika moto mdogomdogo ufunike.
Kila baada ya muda funua karai ukaange bamia hadi ziwive zikiwa tayari.
Unga 1 Magi (vikombe vya chai)
Sukari ya browni ½ Magi
Siagi iliyoyayushwa 125 g
Nazi iliyokunwa ½ Magi
Syrup 1/3 kikombe cha chai
Siagi iliyoyayushwa 125 g
Maziwa matamu ya mgando 2 vikopo (condensed milk)
Chokoleti 185 g (dark chocolate)
Mafuta 3 Vijiko vya chai
1. Changanya unga, sukari, siagi na nazi iliyokunwa kwenye bakuli mpaka unga ushikamane.
2. Paka mafuta treya ya kuchomea kisha utandaze kwenye treya ya 20cm kwa 30 cm au (8 in kwa 12 in) unaweza kuweka karatasi ya kuchomea chini ukipenda.
3. Choma kwenye moto 325˚C kwa muda wa dakika 15 mpaka 18 au mpaka ibadilike kuwa rangi ya browni.
4. Kwenye sufuria ndogo tia syrup siagi na maziwa matamu ya mgando na changanya kwa moto mdogo mpaka uwe mzito kasha mimina juu ya keki uliyochoma na choma tena kwa muda wa dakika 20 mpaka karameli iwe rangi ya dhahabu.
5. Kwenye sufuria ndogo nyingine tia vipande vya chokoleti na mafuta na ukoroge kwa moto mdogo mpaka iyayuke kisha wacha ipoe kidogo mimina juu ya mjazo wa karameli kisha weka kwenye friji mpaka ishikamane.
6. Kata vipande weka kwenye sahani tiyari kwa kuliwa
Mchele wa basmati – 3 Vikombe
Dengu – 2 vikombe
Viazi – 3 vikubwa
Kitunguu – 2 kubwa
Nyanya – 2
Pilipili mbichi kubwa – 3
Pilipilimanga – ½ kijiko cha chai
Garama Masala (bizari mchanganyiko) -1 kijiko cha chai
Supu ya vidonge (stock cubes) – 2 vidonge
Chumvi – kiasi
Mafuta – ¼ kikombe
Zaafarani – 1 kijiko cha chai
Dengu kama sio za tayari kwenye kopo, roweka na zichemshe hadi ziwive
Zaafarani – iroweke katika maji ya dafu dafu (warm) ya chini ya robo kikombe weka kando.
Osha mchele, roweka.
Menya viazi na vitunguu, katakata vitunguu, na nyanya , weka kando.
Katakata viazi vipande vidogo vidogo kwa umbo la mchemraba (cubes).
Katika sufuria tia mafuta yakipata moto, tia viazi ukaange kidogo kwa moto mdogo mdogo hadi kukaribia kuwiva, toa weka kando.
Kaanga vitunguu hadi vigeuka rangi ya hudhurungi isiyokoza (light brown) kisha tia nyanya ukaange kidogo.
Tia vidonge vya supu (stock cubes) uvivuruge katika mchanganyiko, katakata pilipili mbichi kwa urefu tia, uendelee kukakaanga. Tia bizari, chumvi.
Zima moto, changanya dengu na viazi katika mchanganyiko huo.
Chemsha mchele kama kawaida ya kupika wali mweupe, kiini kiwe kimewiva nusu yake.
Chuja maji kisha changanya katika mchanganyiko wa dengu.
Nyunyizia zaafarani, uchanganye wali na mchanganyiko kidogo tu.
Funika acha uive katika mtoto mdogo mdogo au tia katika oveni hadi uive kama kawaida ya kupika wali.
Pakua katiha sahani na tolea na samaki yoyote wa kukaanga.
Mchele – 3 vikombe
Tambi – 2 vikombe
Mafuta – ¼ kikombe
Chumvi
Kuku kidari (boneless) aliyekatwa katwa vipande – 1 Kilo
Kitunguu maji kilichokatwa katwa – 2
Kitunguu saumu(thomu/galic) na tangawizi iliyosagwa – 1 kijiko cha supu
Pilipili mbichi iliyosagwa – 1 kijiko cha chai
Chumvi – kiasi
Paprika – 1 kijiko cha supu
Masala ya kuku (tanduri au yoyote) – 1 kijiko cha supu
Ndimu – 2 vijiko vya supu
Mtindi (yoghurt) au malai (cream) – 1 kikombe
Mafuta – ¼ kikombe
Majani ya kotmiri (coriander) – ½ kikombe
Osha Mchele, uroweke.
Tia mafuta katika sufuria, kaanga tambi zilizokatwakatwa hadi zigeuke rangi kuwa nyekundu.
Tia mchele endelea kukaanga kidogo.
Tia maji kiasi cha wali kupikika kama unavyopika pilau. Kiasi cha maji kinategemea aina ya mchele
Funika katika moto mdogo mdogo hadi uive ukiwa tayari.
Katika bakuli, changanya vitu vyote isipokuwa mtindi na kitunguu.
Tia mafuta katika karai, kisha tia kitunguu ukaange muda mdogo tu, usikiache kugeuka rangi.
Tia kuku na masala yake, endelea kukaanga, kisha tia mtindi au malai ufunike apikike na kuiva vizuri.
Nyunyuzia kotmiri iliyokatwakatwa ikiwa tayari kuliwa na wali wa tambi.
Hizi ni nyama zitokanazo na samaki, kuku, ndege wa aina zote, bata, wadudu
Hutokana na ng’ombe, mbuzi, kondoo,nguruwe na wanyama wa porini.
Nyama ina virutubishi vingi muhimu kwa afya ya binadamu kama protini, vitamini na madini. Madini ya chuma yanayopatikana kwenye nyama ni rahisi sana kusharabiwa (kufyonzwa) mwilini na ni muhimu kwa kuongeza wekundu wa damu.
Uwezo wa miili ya watu wanaoishi na virusi vya UKIMWI kuyeyusha chakula na kusharabu (kufyonza) virutubishi hupungua. Utumiaji wa nyama nyekundu kwa wingi unaweza kuwaletea matatizo hasa katika uyeyushwaji tumboni kwani nyama nyekundu si rahisi kuyeyushwa ukilinganisha na nyama nyeupe.
Hata hivyo katika nchi yetu watu walio wengi wanatumia nyama kwa kiasi kidogo sana na mara chache. Si vyema watu hawa waache kabisa nyama nyekundu. Jambo la muhimu ni kutumia njia mbalimbali ili kuifanya nyama hii iyeyushwe kwa urahisi tumboni.
• Kutafuna vizuri au kutumia nyama ya kusaga (kwa wanaoipata).
• Kupika nyama na viungo vinavyosaidia kulainisha kama vile papai bichi, limao, vitunguu saumu n.k.
• Kula nyama pamoja na papai
Welcome to AckySHINE Ministries, where our mission is to illuminate lives with the light of Christian faith.
AckySHINE charity is a program for humanitarian campaigns and aid aimed at promoting peace and unity, protecting the environment, and maintaining the health and development of individuals and the community as a whole. These campaigns are advertised through ackyshine.com.
Hey there! 😄
I’m so happy you’re here! 🥳
If you’re enjoying yourself, please leave a comment💬.
I’d love to hear from you! 💬❤️
Your Friend, Melkisedeck Leon Shine
Recent Comments