Nifanyeje Kuelewa Hatari na Faida za Ngono kabla ya Kuanza? 🌍💥😊

Karibu kijana! Leo, tutaangazia suala muhimu sana kuhusu hatari na faida za ngono kabla ya kuanza. Ni muhimu kutambua kwamba maisha yetu ni thamani na tunahitaji kuwa na taarifa sahihi ili kufanya maamuzi bora. Kumbuka, wewe ni mtu mzuri na una uwezo wa kufanya maamuzi sahihi kwa maisha yako. Hebu tuanze! 💪🌟

1. Faida za Ngono:
   Ngono inaweza kuwa na faida kadhaa, kama vile kuimarisha uhusiano wa kimapenzi na kuongeza furaha na intimiteti kati ya wapenzi. Hata hivyo, ni muhimu kuzingatia kwamba haya ni matokeo ya uhusiano uliojengwa kwa msingi wa upendo, uelewa, na heshima. Ni kuhusu kuwa na mawasiliano sahihi na mpenzi wako na kuheshimiana. 🌹💑😍

2. Hatari za Ngono:
   Ingawa kuna faida, ni muhimu pia kutambua hatari zinazohusiana na ngono kabla ya kuanza. Hatari hizi ni pamoja na maambukizi ya magonjwa ya zinaa, kutoweza kupanga uzazi, na hatari ya kihemko na kisaikolojia. Ni muhimu kuwa na kinga ya kutosha na kuzingatia afya yako wakati wa kujihusisha na ngono. 🚫🚧🤕

3. Magonjwa ya zinaa:
   Magonjwa ya zinaa ni hatari sana na yanaweza kuathiri maisha yako kwa muda mrefu. Kwa mfano, VVU/UKIMWI, kaswende, na kisonono ni mifano ya magonjwa hatari yanayoweza kuambukizwa kupitia ngono. Hivyo, ni muhimu kuzingatia afya yako na kuchukua tahadhari sahihi ili kujilinda na magonjwa haya. 🦠⚠️🌡️

4. Kupanga Uzazi:
   Kujihusisha na ngono kunaweza kusababisha mimba isiyotarajiwa. Hii inaweza kuleta changamoto kubwa, kama vile kushindwa kukamilisha masomo, kuwa mzazi kabla ya wakati uliopangwa, au hata kuwa na majukumu ya kifedha ambayo huenda hukutarajia. Kwa hivyo, ni muhimu kutumia njia za kuzuia uzazi na kuchukua jukumu katika kufanya maamuzi yako. 🤰💼💔

5. Kihemko na Kisaikolojia:
   Ngono inaweza kuathiri hisia na afya ya akili. Kulingana na hali ya uhusiano wako na mpenzi wako, unaweza kujikuta ukikabiliwa na hisia kama vile hatia, kujuta, au hata huzuni. Ni muhimu kuwa na uhusiano imara, thabiti na wenye heshima ili kuepuka athari hizi za kihemko na kisaikolojia. 💔😢💔

6. Mfano wa Maisha:
   Tunapoamua kujihusisha na ngono, tunaweka mfano kwa vijana wengine. Kama kiongozi, unaweza kuwa na ushawishi mkubwa kwa wengine na maamuzi yako yanaweza kuwa na athari kubwa. Kwa mfano, unaweza kuwa chanzo cha motisha kwa wengine kuwa na maisha ya kuiga au kuwa na maamuzi mabaya. Kwa hivyo, ni muhimu kuwa mfano mzuri na kuonyesha thamani ya kujiheshimu na kusubiri hadi wakati unaofaa. 👫👥🌟

7. Kujenga Uhusiano wa Muda Mrefu:
   Kusubiri hadi wakati unaofaa kabla ya kujihusisha na ngono kunaweza kusaidia kuimarisha uhusiano wako. Kwa kusubiri, unajenga msingi wa uaminifu, heshima, na uelewa kati yako na mpenzi wako. Hii inaweza kusaidia kuimarisha uhusiano wako na kusaidia kuongeza nafasi ya uhusiano kuwa imara na wa muda mrefu. ❤️🌈🌺

8. Kugundua Mwenyewe:
   Kabla ya kujihusisha na ngono, ni muhimu kujielewa wewe mwenyewe kikamilifu. Unahitaji kujua thamani yako na kujiamini kabla ya kuingia katika uhusiano wa kingono. Kwa kujielewa, unakuwa na uwezo wa kuweka mipaka yako na kusimamia maamuzi yako. Ni wakati muhimu wa kujitambua na kukubali thamani yako. 🌟🌻✨

9. Kuepuka Shinikizo:
   Katika jamii yetu, shinikizo la kujihusisha na ngono linaweza kuwa kubwa. Kwa kuwa na uelewa wa faida na hatari zinazohusiana na ngono kabla ya kuanza, unakuwa na uwezo wa kuepuka shinikizo hili. Unaweza kuwa na ujasiri wa kusema "hapana" ikiwa hauko tayari na kuwa na maamuzi sahihi kwa maisha yako mwenyewe. 💪🙅‍♂️🚫

10. Kupata Elimu:
    Ni muhimu kutafuta elimu sahihi kuhusu ngono na afya ya uzazi. Kwa kufanya hivyo, utakuwa na uwezo wa kufanya maamuzi sahihi na kuwa na taarifa sahihi juu ya hatari na faida zinazohusiana na ngono. Hakikisha unatafuta vyanzo vya kuaminika na kushauriana na wataalamu wa afya ili kupata elimu bora. 📚🎓🔎

11. Kuzingatia Malengo ya Maisha:
    Kabla ya kujihusisha na ngono, ni muhimu kuweka malengo yako ya maisha mbele. Kuwa na malengo ya kitaaluma, kijamii, na kibinafsi kunaweza kukusaidia kuweka vipaumbele na kuwa na maisha yenye mwelekeo. Kumbuka, kujihusisha na ngono kunaweza kuathiri malengo yako ya maisha, hivyo ni muhimu kuwa na kipaumbele chako wazi. 🎯🚀🌟

12. Kujitunza Mwenyewe:
    Kuwa na ngono kunahusisha kuweka afya yako na usalama wako mbele. Ni muhimu kujitunza kwa kuchukua tahadhari za kinga, kama vile matumizi ya kondomu na kuhakikisha kuwa unafanya uchunguzi wa mara kwa mara wa afya yako. Kujitunza mwenyewe ni jambo la msingi katika kufanya maamuzi ya busara. 🌡️💊😷

13. Kuwa na Muda wa Kukua:
    Kusubiri hadi wakati unaofaa kabla ya kujihusisha na ngono kunaweza kuwa fursa ya kukua kama mtu. Unaweza kutumia wakati huu kujifunza zaidi juu yako mwenyewe, kupata uzoefu mpya, na kujiandaa kwa uhusiano wa baadaye. Kuwa na muda wa kukua na kujielewa kunaweza kusaidia kuunda maisha yenye furaha na yenye utimilifu. 🌱🌞🌺

14. Kuwa na Maisha Bora Baadaye:
    K

Vituo vyenye utaalamu na katika hospitali i au Taasisis kama vile Shirika la Amref au CCBRT wana uwezo wa kutoa ushauri nasaha na vipimo vya kuaminika. Ushauri nasaha unakusaidia wewe kuelewa kipimo hicho ni cha nini, ni majibu gani yanayoweza kupatikana au kutopatikana. Upimaji huu hufanywa kwa siri, ni wewe tu pekee yako unaweza kupewa majibu. Katika miji mingi, vituo vya ANGAZA vipo na pia vituo hivi hutoa huduma rafiki kwa vijana.
Huduma za upimaji hazipatikani kwa urahisi sehemu za vijijini kwa sababu vyombo vinavyotumika katika upimaji ni vya gharama kubwa na vinahitaji umeme na uangalizi mkubwa. Mpaka sasa huduma hizi zinapatikana katika hospitali na kwa baadhi ya mashirika yanayojishughulisha na maambukizi ya Virusi vya UKIMWI na UKIMWI.
Jambo nzuri ni wewe kuuliza habari zaidi katika kituo cha afya kilicho karibu nawe.

Nifanyeje Kuelewa Umuhimu wa Kujikinga na Maambukizi ya UKIMWI? 🌍

Leo, tutaangazia umuhimu wa kujikinga na maambukizi ya UKIMWI, ugonjwa hatari ambao umekuwa changamoto kubwa katika jamii yetu leo. Ni muhimu kuelewa kwamba UKIMWI haujui umri wala jinsia, hivyo ni jukumu letu sote kuchukua hatua madhubuti za kujilinda. Kwa kuwa wewe ni kijana mwenye maadili ya Kiafrika, hebu tuone jinsi unavyoweza kuelewa umuhimu huo na kujikinga kwa busara.

1. Elewa Hatari: Kwanza kabisa, ni muhimu kufahamu hatari za UKIMWI na jinsi unavyoweza kuambukizwa. Je! Unafahamu kwamba kufanya ngono bila kinga na mtu asiye na uhakika wa hali yake ya afya ni hatari? 🚫

2. Elimu: Jifunze kuhusu UKIMWI. Tembelea vituo vya afya, shule, au shirika la afya kwenye jamii yako na uulize maswali. Kupata taarifa sahihi kutoka kwa wataalamu wa afya kutakusaidia kuelewa hatari na kuchukua hatua sahihi za kujikinga. 📚

3. Uaminifu: Kuwa mwaminifu kwa mwenzi wako ni jambo jema. Ikiwa una uhusiano wa kingono, wekeni wazi juu ya hali yenu ya afya na fanyeni vipimo vya UKIMWI pamoja. Hii itaimarisha uaminifu na kujikinga kwa pamoja. 💑

4. Kutumia Kondomu: Kufanya ngono bila kinga ni hatari kubwa ya kuambukizwa UKIMWI. Hakikisha unatumia kondomu kila wakati unapojihusisha na ngono isiyo salama. Kondomu ni moja wapo ya njia bora za kujilinda. 🍆🍌💥

5. Ushauri nasaha: Tafuta msaada wa wataalamu wa afya na washauri. Wao wanaweza kukusaidia kuelewa zaidi juu ya hatari, kujikinga, na matumizi sahihi ya njia za kuzuia maambukizi ya UKIMWI. 👨‍⚕️💬

6. Kubadili Tabia Mbaya: Ikiwa una tabia mbaya kama vile kutumia dawa za kulevya au kushiriki ngono isiyo salama, ni muhimu kuacha tabia hizo mara moja. Tabia hizi zinaweza kuongeza hatari yako ya kuambukizwa UKIMWI. 🚭💉

7. Ujuzi wa Kujilinda: Weka akiba ya maarifa ya kujilinda. Kujua jinsi ya kutumia kondomu ipasavyo na kuepuka hatari nyingine kama vile kuwepo kwa damu iliyochafuliwa itasaidia kuzuia maambukizi ya UKIMWI. 🛡️🛡️

8. Kuacha Ngono Kabla ya Ndoa: Ni muhimu kutambua kuwa kujiepusha na ngono kabla ya ndoa ni njia bora na salama zaidi ya kujikinga na maambukizi ya UKIMWI. Kusubiri hadi ndoa kunaweza kuhakikisha usalama wako na kuiheshimu maadili ya Kiafrika. 💍🙏

9. Vipimo vya UKIMWI: Ni vizuri kufanya vipimo vya UKIMWI mara kwa mara. Hii itakupa uhakika wa hali yako na kukusaidia kuchukua hatua za haraka ikiwa una maambukizi. 🏥🩺

10. Kujielewa: Kuelewa thamani yako na kujithamini kunaweza kukusaidia kujilinda na shinikizo la kufanya ngono isiyo salama. Jifunze kujipenda na kuweka kipaumbele katika afya yako ya kimwili na kihisia. 💪❤️

11. Kuepuka Matumizi ya Madawa ya Kubadilisha Tabia: Madawa ya kubadilisha tabia kama vile cocaine au heroini yanaweza kukuweka katika hatari zaidi ya kuambukizwa UKIMWI. Kuepuka matumizi ya madawa haya ni muhimu kujilinda. 🚫💊

12. Kufanya Maamuzi Sahihi: Katika ulimwengu wa leo, kuna shinikizo kubwa la kufanya ngono. Lakini kuwa na uwezo wa kufanya maamuzi sahihi na kukataa ngono isiyo salama ni muhimu sana. Kuwa na nguvu ya kusema hapana wakati inahitajika. 🛑

13. Kutumia Vyombo vya Ulinzi: Ikiwa wewe ni miongoni mwa watu wanaotumia wanyanyaso kingono kama wafanyakazi wa ngono, hakikisha kutumia vyombo vya ulinzi kama vile kondomu ya wanawake (Femidom) au mipira ya kujikinga ya wanaume. 👩‍⚕️⛑️

14. Kuwapa Elimu Wengine: Baada ya kuelewa umuhimu wa kujikinga na maambukizi ya UKIMWI, ni vyema kushiriki maarifa hayo na wengine. Kuelimisha marafiki, familia, na jamii yote juu ya hatari na njia za kujikinga ni njia nzuri ya kupunguza maambukizi. 🗣️🧑‍🤝‍🧑

15. Kuwa Mfano Bora: Kwa kuwa na maadili ya Kiafrika, kuwa mfano bora katika jamii yako. Kwa kuonyesha maisha ya kujitolea, heshima, na uaminifu, utawavuta vijana wengine kufuata njia sahihi na kujilinda. Kuishi maisha safi na yenye maadili ni baraka. 🌟🌟

Kwa hivyo, rafiki yangu, umuhimu wa kujikinga na maambukizi ya UKIMWI ni muhimu sana katika maisha yetu. Kumbuka, kufanya ngono kabla ya ndoa na kuwa mwaminifu kwa mwenzi wako ni njia bora ya kujilinda. Jiwekee malengo na uzingatie maadili yako ya Kiafrika kwa ajili ya afya yako na maisha yako ya baadaye. Je, unafikiri umehifadhi nini kupitia makala hii? Je, una maoni yoyote au maswali zaidi? Nataka kusikia kutoka kwako. Tuambie jinsi unavyoona umuhimu wa kujikinga na maambukizi ya UKIMWI na jinsi unavyofanya hivyo katika maisha yako ya kila siku. 🤔💭

Kumbuka, rafiki yangu, kujikinga na maambukizi ya UKIMWI ni wajibu wetu sote. Tuwe sehemu ya suluhisho na tuwafundishe wengine jinsi ya kujilinda. Tuungane pamoja na kupigana vita dhidi ya UKIMWI. Furahia maisha yako na uwe na afya bora! 💪❤️🌍

Watu wanaohitaji kupewa uangalizi maalumu wanaweza
kuonekana ni mzigo kwa kuwa wanaweza wakawa wanaomba
kupewa mahitaji au msaada maalumu tofauti na watu wengine
wa kawaida. Wazazi na wanafamilia wengine wanaweza
kuchukizwa na matamshi wanaotoa watu wengine pamoja na
kulazimika kuvumilia utani na matusi. Ndugu wanapaswa kujua
kwa nini ndugu yao Albino ni tofauti na kwa nini anahitaji
uangalizi maalumu.
Familia ndiyo msingi wa kumwezesha mtoto Albino kujitambua
na kukubali hali aliyo nayo. Familia inayoweza kumkubali mtoto
wao Albino inaneemeka na kuwa yenye furaha kwa sababu
mtoto Albino anakuwa kiungo maalumu katika familia, yaani
inaipa familia hali ya kuwa na nguvu yao iliyoungana.

Ngozi ya Albino haina jinsi ya kujilinda na mionzi ya jua. Inaungua
sana baada ya kupatwa na jua na ngozi huwasha na kuuma. Ngozi
ya Albino inajitahidi kujilinda na mionzi ya jua lakini ina pigimenti
nyeusi kidogo sana kwa hiyo inatengeneza mabaka meusi1. Kwa
hiyo, mabaka meusi huonyesha kuwa ngozi haijalindwa ipasavyo
dhidi ya jua. Kama Albino atajilinda na jua ngozi yake inakuwa na
mabaka kidogo sana au bila mabaka.

Mapenzi ya kweli hayabagui dini, kabila wala rangi. Kwa
kawaida, mapenzi ni matokeo ya hisia za mvuto. Kwa maana
hiyo, inawezekana kweli wanaume hawa wamevutiwa na hawa
wanawake enye ualbino. Ni muhimu pia kuwa na uhakika kuwa
anayesema anakupenda, anasema ukweli na zaidi anathamini
penzi lako unalomwonyesha. Pia katika jamii kuna imani kuwa
karibu na Albino kunaongeza bahati ya kutajirika.

Ni vigumu sana kujibu swali hili kwa sababu muda wa madhara hutegemea sababu mbalimbali kama vile aina za dawa za kulevya, njia za utumiaji, hali ya mtu na mazingira anapozitumia dawa hizo za kulevya. Mtu anaweza kuanza kutumia dawa za kulevya mara kwa mara i ili kukidhi kile anachokihitaji. Kwa baadhi ya dawa za kulevya, na baadhi ya watu, matumizi ya mara kwa mara kwa kipindi cha zaidi ya wiki mbili ni kipimo tosha cha kumfanya aishi kwa kutegemea dawa za kulevya.

Kwa wastani i i inachukua kama muda wa mwaka mmoja kwa mwanamke kuanza kupata ujauzito, wakikutana kimwili mwanaume na mwanamke bila kutumia njia ya kupanga uzazi. Wengine wanachukua muda mwingi zaidi, na wengine muda mfupi zaidi.
Kama baada ya muda wa mwaka mmoja au mwaka moja na nusu, mwanamke hajashika mimba, watu wanaanza kushangaa na kujiuliza chanzo cha hali hii ni kipi. Kwa sababu kuna vyanzo mbalimbali, lazima mwanaume na mwanamke waende kumwona daktari i i ili wakafanyiwe uchunguzi wa kitaalamu. Halafu daktari anaweza kutambua kama tatizo liko kwa mwanamke au mwanaume au kwa wote wawili. Yaani, bila kumwona daktari haiwezekani kuwa na uhakika tatizo liko kwa nani.
Mara chanzo cha tatizo kikijulikana, daktari anaweza kuwashauri mwanamke na mwanaume kuhusu uwezekano wa kuwatibu na kuwasaidia kupata mimba.

Je, mimba hupatikanaje?

Ukitaka kuelewa jinsi mimba i inavyopatikana, lazima uelewe mzunguko wa hedhi wa mwanamke. Baada ya kuvunja ungo (yaani kupata hedhi kwa mara ya kwanza) msichana hupata hedhi mara moja kila mwezi. Kwa wanawake wengi ni kila baada ya siku 28, hata hivyo wengine huweza kupata hedhi chini au zaidi ya siku hizo.
Siku ya kwanza ya hedhi huhesabiwa kama siku ya kwanza ya mzunguko. Baada ya damu kutoka, yai moja linaanza kukua ndani ya kokwa. Na vilevile utando ndani ya mfuko wa uzazi huanza kujengeka i ili ukaribishe mimba. Kati ya siku 11 au 14 yai hupevuka ndani ya kokwa na halafu husafiri kwenye mrija wa kupitisha mayai hadi mfuko wa uzazi. Mwanamke anapata mimba kama yai litaungana na mbegu ya kiume ndani ya mrija wa kupitisha mayai. Ina maana kwamba endapo atajamii ana kipindi cha siku chache kabla ya yai kupevuka au siku yai linapopevuka na kutoka kwenye kokwa, linarutubishwa wakati linaelekea kwenye mji wa mimba, na linapofika hapo kwenye mji wa mimba linatulia kwenye utando wa mji wa mimba. Mtoto anahifadhiwa na kukua ndani ya mji wa uzazi mpaka siku ya kuzaliwa. Kama yai halikurutubishwa, basi yai hufa na hutoka pamoja na utando wa mfuko wa uzazi na hutoka nje ya mwili wa mwanamke kama damu ya hedhi. Yaani, mwanamke atapata hedhi kama kawaida na atafahamu kwamba hajashika mimba.

Ni siku gani katika mzunguko wa hedhi yai linapoweza kurutubishwa?

Yai mmoja hupevuka siku 14 kabla ya hedhi i i inayofuata. Baada ya yai kukomaa ndani ya kokwa la upande wa kulia au wa kushoto, yai husafirishwa kwenye mrija wa kupitisha mayai mpaka kwenye mfuko wa uzazi.
Yai likijiunga na mbegu ya kiume ndani ya mrija wa kupitisha mayai siku zilezile, linaweza kurutubishwa. Yaani, endapo mwanamke anajamii ana kipindi cha siku chache kabla ya yai kupevuka au siku yai linapopevuka anaweza akapata mimba.
Kwa sababu wasichana wengi hawapati hedhi ya kawaida, yaani mzunguko wa siku 28 katika kila mwezi, ni vigumu sana kwao kufahamu tarehe ya hedhi i i inayofuata. Hivyo ni vigumu kujua lini litakuwepo yai linalongojea kurutubishwa.
Mzunguko wa hedhi kwa msichana unaweza kuathiriwa na mfadhaiko, huzuni, safari au mabadiliko mengine katika maisha ya msichana. Hata kama msichana ana mzunguko wa kawaida wa hedhi hali hiyo inaweza kubadilika ghafla na ukawa sio wa kawaida. Wanawake wengi na hasa wasichana hawawezi kutegemea kuhesabu siku kama njia ya kuzuia mimba, kwa sababu hawawezi kuwa na uhakika i iwapo lipo yai linalongojea kurutubishwa au la. Hakuna siku salama za kuepukana na mimba!

Ninaweza kupata mimba wakati nipo kwenye hedhi?

Ili mwanamke aweze kushika mimba, i inabidi yai lililopevuka likutane na mbegu za kiume. Yai pevu linapokosa mbegu hufa na kwa vile utando kwenye tumbo la uzazi ulishajiandaa kupokea yai lililorutubishwa hubomoka. Kwa pamoja, yai na utando hutoka kama damu kupitia ukeni na i le damu huitwa hedhi.
Hedhi ni dalili, kwamba yai halikurutubishwa na hivyo limeshakufa na kutoka. Kwa kawaida, wakati huo halitakuwepo yai jingine lililopevuka kuweza kurutubishwa na kwa hiyo uwezekano wa kupata mimba hautakuwepo. Lakini, mara chache kuna hitilafu katika mzunguko wa hedhi na yai jingine linakuwepo tayari kwa kurutubishwa, hata ukiwa kwenye hedhi. Kwa hiyo uwezekano wa kupata mimba wakati wa hedhi upo, hata kama ni mdogo.

Je, inawezekana msichana akapata mimba kabla ya kuvunja ungo?

Ndiyo, msichana anaweza kupata mimba kabla ya kuvunja ungo, yaani kabla ya kuona hedhi kwa mara ya kwanza. Kwa uhakika utajiuliza kwa nini.
Kabla ya kuona hedhi, yai ndani ya kokwa linapevuka na kusafiri kutoka kwenye kokwa mpaka tumbo la uzazi. Hedhi yenyewe ni dalili kwamba lile yai pevu halikurutubishwa na kwa hiyo linatoka pamoja na utando wa tumbo la uzazi kupitia ukeni.
Kuna maana kwamba hata kama msichana hajavunja ungo, i inawezekana kwamba ndani ya tumbo lake yai limeshaanza kupevuka. Lile yai linaweza kurutubishwa na msichana anaweza kupata mimba, hata kama hajaona hedhi yake kwa mara ya kwanza.

Je, msichana akijamiiana mara moja tu anaweza akapata mimba?

Ndiyo, msichana anaweza kupata mimba akijamii ana mara moja tu. Inategemea na mzunguko wa hedhi. Kama ndani ya tumbo la msichana lipo yai pevu ambalo ni tayari kwa kurutubishwa, na siku i ileile msichana anajamii ana na mvulana anaweza kupata mimba. Isitoshe, anaweza kupata mimba hata kama ni mara ya kwanza ya kujamii ana

Unapofikia ujana unaanza kuwa na hisia za upendo na kujisikia kupata mvuto au msisimko ambao sio wa kawaida. Jambo hili ni la kawaida kwa kijana yeyote anayekua. Ni dalili zinazoonyesha kwamba sasa unaingia utu uzima.

Unapopata hisia za namna hiyo jaribu kutafuta shughuli zitakazokusahaulisha, kama vile, michezo, kujisomea, kuwasaidia wazazi kazi za nyumbani au kujihusisha katika shughuli za vikundi katika jamii. Vijana wengine wanasema kwamba wanaoga maji baridi ili kuondoa hamu na msisimko wa kutaka kujamiiana.
Unapojisikia kutaka kujamiiana au uume kudinda haimaanishi lazima ujamiiane. Kujamiiana ni njia mojawapo tu ya kuonyesha mapenzi. Kuna njia nyingine ambazo zinaweza kutumika kama vile kuongea, kushikana, mikono, kukumbatiana, kubusu na kushikanashikana.
Njia nyingine ni kupiga punyeto. Kupiga punyeto ni wakati msichana anajishika au anasuguasugua kinembe mpaka anapofikia mshindo, au wakati mvulana anasugua sugua uume wake mpaka anaposhusha. Watu wengi wanaopiga punyeto hufanya hivyo wakiwa peke yao. Kupiga punyeto hakuna madhara yoyote kiafya wala kiakili na ni aina moja ya kuwa na „mapenzi salama“.

Ndiyo, watashtakiwa! Wakati mwingine wazazi huwatuma
watoto wao kuchukua au kununua pombe au sigara na
hata dawa za kulevya. Utumiaji na usambazaji wa dawa za kulevya ni kinyume cha sheria nchini Tanzania na sio uamuzi binafsi wa kifamilia.

Kuna aina mbalimbali za ulemavu na kuna sababu mbalimbali za kuzaa mtoto mlemavu. Ulemavu wa mtoto unaweza kuwa wa kurithi au ukatokea katika hatua tofauti wakati mimba inakuwa, kama vile , wakati wa utungaji mimba, wakati wa ujauzito na wakati wa kuzaa.

Baadhi ya ulemavu ni kwa sababau ya hitilafu ya kinasaba (jenetiki) ambayo tayari i i inajulikana kwenye familia, au inayojitokeza ghafla. Hii ni aina ya ulemavu ambao hauwezi kuzuilika.
Ili mimba i iweze kutungwa, kuna mlolongo wa mambo mengi ambayo yanatakiwa yatokee wakati mwafaka. Ule mwenendo wa kujiunga yai lililopevuka likutane na mbegu ya kiume siyo kitu rahisi na i inawezekana yakatokea makosa. Makosa kama hayo siyo rahisi kuyazuia na mara nyingi kutokea kwake ni kwa bahati mbaya.
Sababu mojawapo ni mwanamke kuumwa wakati wa ujauzito. Kama mwanamke mjamzito anaumwa kwa mfano, malaria na anakunywa madawa makali, ugonjwa wenyewe au matumizi ya dawa yanaweza kuleta madhara kwa mimba i inayokua tumboni. Malaria ni ugonjwa mmojawapo unaosababisha mimba kutoka na ulemavu kwa watoto wanaozaliwa. Wanawake wanashauriwa kuwa wangalifu sana wasiugue malaria wakati wa ujauzito. Sababu nyingine ni matumizi ya madawa ya kulevya, pamoja na sigara au pombe wakati wa ujauzito. Vitu hivi sio vizuri kwa mwili wa binadamu, hasa kwa mimba.
Wakati mwingine, ulemavu wa mtoto unatokea wakati wa kuzaliwa. Kwa hiyo ni muhimu sana mwanamke ahakikishe anahudumiwa na mhudumu mwenye ujuzi wa kutosha ambaye anayajua madhara na namna ya kukabiliana nayo.