Sheria ya Tanzania inaeleza dawa zilizo halali na zisizo halali.
Tumbaku imekubalika na jamii kwa muda mrefu, na ni katika
miaka kama hamsini iliyopita ndipo madhara yatakanayo na
nikotini iliyomo kwenye tumbaku yalipoanza kukubalika. Hata
hivyo, hadi sasa tumbaku ni halali, lakini ni bangi kwa upande
mwingine si halali kisheria Tanzania.
Kwa hivyo, kutokana na kwamba nikotini kwenye sigara
ina madhara, basi serikali ilichukua hatua ya kuanza
kuwatahadhadharisha wavutaji na kuwazuia vijana kuvuta sigara.
Kuna sheria mpya Tanzania ambayo inawalazimisha
watengenezaji wa bidhaa za tumbaku kuandika tahadhari
ya afya kwenye bidhaa wanazotengeneza na kuuza. Kuanzia
mwaka 2000 bidhaa za tumbaku zote zililazimika kuwa na onyo
kwamba “Uvutuaji wa sigara ni hatari kwa afya yako.”

Kitu muhimu ni kwamba, kweli uwe umedhamiria kuacha. Hatua ya kwanza ni kujiuliza kwa nini unatumia dawa za kulevya. Pale utakapojua ni nini ulikuwa unahitaji katika dawa za kulevya ni rahisi kutimiza malengo hayo kwa njia za kiafya zaidi. Jaribu kupunguza taratibu kiasi na muda wa kutumia dawa za kulevya. Pia tumia vitamini na madini kuimarisha afya yako. Jitenge na watumiaji wengine wa dawa za kulevya na sehemu ulizokuwa ukienda kupata dawa za kulevya. Kama hutofanikiwa katika hatua ya kwanza usikate tamaa! Watu hushindwa kuacha katika jaribio la kwanza! Jaribu tena!

Kuacha dawa za kulevya ni sawasawa na kupata nafuu ya ugonjwa, ni rahisi zaidi kufanikiwa kama utapata ushirikiano zaidi kutoka kwa marafiki au wanafamilia. Unaweza vilevile kuomba ushauri kutoka kwa watoa nasaha au madaktari. Msaada wa kitabibu ni muhimu kwa wale waliozoea kutumia hiroini na pombe, kwani mara nyingi hupata madhara yatishiayo maisha pale wanapojaribu kuacha dawa za kulevya.
Ni vigumu kusema utachukua muda gani kuacha kutumia dawa za kulevya, kwa sababu i natofautiana kati ya mtu na mtu.

Kuna sababu kuu mbili i kwa wana ndoa kupata maambukizi i ya Virusi vya UKIMWI na UKIMWI.
Kwanza, i inawezekana kuwa mmoja kati yao alikuwa tayari na maambukizi ya Virusi vya UKIMWI kabla ya siku ya kuoana. Kwani hata mtu aliyeambukizwa na Virusi vya UKIMWI anaweza kuonekana mwenye afya nzuri i na kuwa navyo mwilini siku ya harusi. Hii ni pale ambapo awali alifanya ngono na mtu aliyeambukizwa Virusi i ama alivipata kwa kupitia njia nyingine kwa mfano, njia ya damu i siyo salama..
Kama mtu aliwahi kufanya ngono kabla, njia pekee ya kuhakikisha kuwa hana virusi kabla ya kufunga ndoa ni kwenda kupima damu.
Pili, wanandoa hao wanaweza kuambukizwa baada ya kufunga ndoa, pale ambapo mwenzi mmoja atafanya mapenzi na mtu mwingine. Kama mmoja wao au wote wawili watafanya ngono na mpenzi mwingine (mahusiano nje ya ndoa) wanaweza kupata maambukizi ya Virusi vya UKIMWI.

Tunaposema dawa za kulevya ina maana ni matumizi mabaya ya dawa na hasa pale yatumikapo kinyume cha maelekezo ya tabibu na hivyo kuleta madhara kwa mtumiaji.

Vitendo vya kuua Albino tunavyovishuhudia sasa ni mambo
mapya na kwa kila hali siyo njia sahihi ya tiba ya jadi.
Baadhi ya waganga wa jadi hutumia viungo vya wanyama na
binadamu katika sherehe zao. Kwa mfano fuvu za binadamu
huwekwa chini ya msingi wa nyumba kuleta bahati njema, au
biashara nzuri. Damu huaminika kuongeza nguvu za kiume
(urijali) na kondo la nyuma hutibu utasa na ugumba.

Idadi kamili ya Albino Tanzania haijulikani kwani hakuna
aliyewahesabu. Inakisiwa kufuatana na tafiti katika nchi
nyingine kama Nigeria na Afrika Kusini kuwa mtu 1 kati ya
4,000- 5,000 ni Albino hapa Tanzania. Namba hii ni kubwa mara
nne au mara tano ukilinganisha na Ulaya au Marekani ambako
tunapata Albino 1 kati ya watu 15,000-20,000. Hapa Tanzania
inakisiwa kuwa kuna Albino wapatao elfu kumi.

Jinsi ya Kukabiliana na Hisia za Hatia Baada ya Kufanya Ngono

Karibu vijana wapendwa! Leo, nataka kutafakari juu ya jambo ambalo linaweza kutokea katika maisha yetu ya mapenzi. Sote tunajua kwamba ngono ni sehemu ya asili ya maisha, lakini mara nyingi tunaweza kuhisi hisia za hatia baada ya tukio hilo. Lakini usihofu, nitakupa vidokezo vikuu vya jinsi ya kukabiliana na hisia hizo za hatia ili uweze kuendelea mbele na maisha yako kwa furaha na utulivu.

1. Fikiria kwa kina kuhusu maamuzi yako 🤔
   Kabla ya kufanya ngono, ni muhimu kufikiria kwa kina juu ya maamuzi yako. Jiulize maswali kama, "Je, nina uhakika na hatua hii?" au "Ni nini ninataka kufikia kwa kufanya hivi?" Kwa kufanya hivyo, utaweza kuepuka hisia za hatia baadaye.

2. Jifunze kuhusu afya ya ngono 📚
   Elimu ni ufunguo wa kila kitu! Jiwekee muda wa kujifunza kuhusu afya ya ngono, kujilinda dhidi ya magonjwa ya zinaa, na athari za kihisia zinazoweza kutokea baada ya ngono. Hii itakusaidia kufanya maamuzi sahihi na kuondoa hisia za hatia.

3. Zungumza na mshirika wako wa karibu 😊💬
   Ikiwa unahisi hisia za hatia baada ya kufanya ngono, ni muhimu kuzungumza na mshirika wako wa karibu. Wasiliana kwa uwazi na wazi juu ya hisia zako na wasiwasi wako. Wanaweza kukupa faraja na msaada wa kihisia.

4. Tafakari juu ya thamani yako na malengo yako 💪💭
   Kumbuka, wewe ni mtu muhimu sana na una thamani kubwa. Tafakari juu ya malengo yako ya maisha na jinsi ngono inavyoathiri kufikia malengo hayo. Kuwa na malengo yaliyowekwa wazi maishani kwako kunaweza kukusaidia kukabiliana na hisia za hatia na kuongeza utulivu wa kihisia.

5. Ongea na mtaalamu 💁‍♀️📞
   Ikiwa hisia za hatia zinakaa ndani yako kwa muda mrefu na zinakufanya ujisikie vibaya, ni vizuri kuongea na mtaalamu. Wanaweza kukupa ushauri wa kitaalam na kukusaidia kupata njia nzuri ya kukabiliana na hisia hizo.

6. Jipongeze kwa maamuzi mazuri 🎉👏
   Ikiwa umefanya maamuzi ya kujilinda kabla ya ngono, jipongeze! Kumbuka kuwa umefanya kitu kizuri na unastahili pongezi. Jisifu kwa kuwa mwaminifu kwa malengo yako na kwa kuonyesha heshima kwa mwili wako.

7. Jifunze kutoka kwenye makosa yako ya zamani 📝✍️
   Tunapofanya makosa, ni fursa ya kujifunza na kukua. Ikiwa umefanya ngono na sasa unajihisi na hisia za hatia, fikiria kwa kina juu ya jinsi unaweza kuepuka kufanya makosa hayo tena. Tumia uzoefu wako wa zamani kama somo la thamani kwa maisha yako ya baadaye.

8. Andika hisia zako 📝🗒️
   Andika jinsi unahisi baada ya kufanya ngono. Kuelezea hisia zako kwenye karatasi kunaweza kukusaidia kuzitambua na kuzishughulikia kwa ufanisi zaidi. Jaribu kuelezea hisia hizo kwa maneno na ufanye mazoezi ya kutathmini jinsi unavyoweza kuboresha maamuzi yako ya baadaye.

9. Elewa umuhimu wa ngono kwenye ndoa 🙏❤️
   Kuwa na ufahamu wa umuhimu wa ngono kwenye ndoa. Kujitayarisha kwa muunganiko huo wa kipekee na mwenzi wako ni njia bora ya kuhisi furaha bila hisia za hatia baadaye. Uhusiano wa kimapenzi unaofanywa ndani ya ndoa ni muhimu sana na unaleta thamani katika maisha ya wanandoa.

10. Jenga uhusiano wa kujengwa juu ya upendo na kuheshimiana 💑❤️
    Ili kujiepusha na hisia za hatia baada ya ngono, ni muhimu kujenga uhusiano wa kujengwa juu ya upendo na kuheshimiana. Kuwa na mpenzi ambaye anaelewa na kuheshimu maadili yako na wewe mwenyewe ni muhimu sana katika kuepuka hisia za hatia.

11. Tafuta msaada wa kiroho 🙏⛪️
    Ikiwa unaamini katika imani ya kidini, tafuta msaada wa kiroho. Viongozi wa kidini wanaweza kutoa mwongozo na faraja wakati wa hisia za hatia. Kujenga uhusiano wa karibu na Mungu kunaweza kukusaidia kupata utulivu wa kihisia na kuamini kuwa unaweza kusonga mbele bila hisia za hatia.

12. Jiunge na vikundi vya kusaidia 🤝👥
    Kuna vikundi vingi vya kusaidia vijana ambao wanapitia hisia za hatia baada ya ngono. Jiunge na vikundi hivyo na uweze kushiriki uzoefu wako na wengine. Kujua kwamba wewe si pekee yako katika hisia hizi kunaweza kuleta faraja na kusaidia kujenga mtandao mzuri wa usaidizi.

13. Jitunze wewe mwenyewe 🌸💆‍♀️
    Wakati wa kukabiliana na hisia za hatia, ni muhimu kujitunza wewe mwenyewe. Jifanyie mambo unayopenda kama vile kutembea kwenye mazingira ya asili, kusoma vitabu, kusikiliza muziki, au kufanya mazoezi. Kujenga hali nzuri ya kihisia kunaweza kukusaidia kupunguza hisia za hatia na kuwa na maisha yenye furaha.

14. Tafuta njia mbadala za kujitosheleza kihisia 🥰💕
    Kujipenda na kujitosheleza kihisia ni muhimu sana. Tafuta njia mbadala za kujitosheleza kihisia, kama vile kujifunza kupenda na kuthamini mwili wako, kujaribu michezo mpya au kupata shauku katika kazi yako au shughuli zingine za kujitolea. Kujijengea furaha ya ndani kunaweza kukusaidia kuepuka hisia za hatia.

15. Kumbuka umuhimu wa kusubiri hadi ndoa 🙌👰💍
    Hatimaye, ningependa kukuhimiza kumbuka umuhimu wa kusubiri hadi ndoa kabla ya kufanya ngono. Kwa kujitolea kubaki safi na kuweka thamani ya kipekee kwa ndoa yako ya baadaye, unaweza kuepuka hisia za hatia na kuwa na uhusiano wenye msingi imara. Amini katika thamani yako na ujue kuwa unastahili upendo na heshima ya kweli.

Ndugu zangu, nina matumaini kuwa vidokezo hivi vit

Kuna magonjwa mengi tofauti ya zinaa, lakini yale ambayo yameenea sana ni kisonono, kaswende, klamdia, kankroidi, utando mweupe , Virusi vya UKIMWI na UKIMWI. Shida kubwa ya magonjwa mengi ya zinaa ni kwamba dalili zake hazionekani kwa urahisi na kama yasipotibiwa kikamilifu yanaweza kuleta madhara makubwa. Maelezo kuhusu magonjwa ya zinaa yaliyoenea sana ni kama yafuatayo:

Kisonono:

Huchukua muda wa siku 1 hadi 14 tangu kuambukizwa mpaka kuonyesha dalili za kuumwa. Kwa wanawake dalili za kisonono ni maumivu chini ya tumbo ambayo yanaweza kuambatana na homa na kutokwa uchafu ukeni. Wapo wanawake wengine ambao hawaoni dalili zozote. Kwa wanaume dalili ni kutokwa na usaha uumeni na kupata maumivu wakati wa kukojoa. Athari yake kwa mwanamke ni kuziba mirija ya kupitisha mayai na mimba kutunga nje ya mfuko wa uzazi, na vilevile ugumba. Kwa mtoto aliye tumboni mwa mama mjamzito kisonono cha mama yake kinaweza kusababisha upofu. Kwa mwanaume athari yake ni kuziba mirija ya kupitisha mkojo.

Kaswende:

Dalili ya kaswende kwa mwanamke ni vidonda sehemu za siri hasa kwenye mashavu ya uke na sehemu ya njia ya haja kubwa, pamoja na sundosundo sehemu ya siri. Kwa mwanaume dalili ni vidonda. Mara nyingi kimoja kwenye kichwa cha uume, kwenye kishina cha uume na kuzunguka njia ya haja kubwa. Pia mwanaume anaweza kupata sundosundo sehemu za siri. Ugonjwa huu husababisha matatizo ya moyo, na kuharibu ubongo na kuzaa watoto walemavu.

Klamdia:

Dalili yake kwa mwanamke mara nyingi siyo rahisi kuonekana. Kwa mwanaume dalili ni kupata maumivu wakati wa kukojoa, na kukojoa mara kwa mara. Athari kwa mwanamke ni kuziba kwa mirija ya kupitisha mayai na mimba kutunga nje ya mfuko wa uzazi. Mimba hizi kuhatarisha maisha ya mama na kuleta ugumba vinaweza kutokea. Kwa mwanaume athari ni kuziba mirija ya kupitisha mbegu na utasa.

Kankroidi:

Dalili yake ni vidonda sehemu za siri vinavyokuwa na maumivu makali, maumivu wakati mkojo unapopita kwenye vidonda na kuvimba tezi sehemu za siri. Tezi huweza kupasuka na kutoa uchafu na maumivu makali.

Utando mweupe:

Dalili kwa mwanamke ni kutokwa na uchafu ukeni (kama maziwa yaliyoganda), kuwashwa na kuwa na michubuko sehemu za siri. Kwa mwanaume ni kuwashwa sehemu za siri na kusikia maumivu wakati wa kukojoa. Athari ni maumivu wakati wa kujamiiana.

Virusi vya UKIMWI:

Katika hatua ya mwanzo baada ya kuambukizwa hakuna dalili maalum. Hatua hii inaweza kuchukua mpaka miaka kumi. Lakini mara mtu anapoanza kuugua UKIMWI dalili zinakuwa nyingi. Pamoja na kupungua kinga ya mwili, kupungua uzito na kuumwa mara kwa mara. Matokeo ya kuugua UKIMWI baada ya muda fulani ni kifo.

Si kweli kabisa! Baada ya kuvuta bangi mtu hujiona kama jasiri sana na mwenye nguvu. Lakini madhara ya bangi ni kinyume na matarajio ya mtumiaji kwani mishipa husinyaa na ubongo hushindwa kufanya kazi zake vyema na kutoa uamuzi usio sahihi wa utendaji sahihi wa kazi za mwili.

Jinsi ya Kukabiliana na Hisia za Uoga Kabla ya Kufanya Ngono 🌟

Karibu kwenye makala hii ambayo itakusaidia kukabiliana na hisia za uoga kabla ya kuanza kujihusisha na ngono. Ni jambo la kawaida kwa vijana kuhisi woga na wasiwasi kabla ya kujaribu kitu kipya, na hapa tunakusaidia kupata mbinu za kukabiliana na hisia hizo. Kumbuka, uamuzi wako wa kushiriki ngono unapaswa kuwa wa maana na thabiti, na kuwa na ujasiri ndani yako kunaweza kukusaidia kufanya uamuzi sahihi.

1️⃣ Tambua na elewa hisia zako: Kwanza kabisa, ni muhimu kuelewa ni kwa nini unahisi uoga. Je, ni kwa sababu ya kutokujiamini au hofu ya kuwa na uzoefu mbaya? Kuelewa chanzo cha hisia hizo kunaweza kukusaidia kukabiliana nazo kwa ufanisi zaidi.

2️⃣ Ongea na mtu unaemwamini: Kuzungumza na mtu unaemwamini kuhusu hisia zako kunaweza kukupa faraja na ushauri muhimu. Unaweza kuwa na mshauri wa kiroho, rafiki wa karibu, au hata mzazi. Waulize maswali na uwafahamishe matarajio yako.

3️⃣ Jifunze kuhusu ngono: Elimu ni ufunguo wa kukabiliana na hofu. Jifunze kuhusu afya ya uzazi, njia za kuzuia mimba na magonjwa ya zinaa, na haki yako ya kusema hapana. Kuelewa mambo haya itakusaidia kujiamini zaidi na kupunguza uoga wako.

4️⃣ Soma hadithi na ushuhuda: Kuwasoma watu wengine ambao wamekwisha kupitia hali kama yako kunaweza kukusaidia kujisikia kuwa sio pekee yako. Kuna vitabu, hadithi za mafanikio, na makala mtandaoni ambazo zinaweza kukupa nguvu na ujasiri.

5️⃣ Jifunze kuhusu thamani yako: Kujiamini kabla ya kujihusisha na ngono ni muhimu. Jifunze kuhusu thamani yako na jinsi unavyostahili kuheshimiwa. Kamwe usikubali mtu yeyote akushinikize kufanya kitu ambacho hukupangiwa kufanya au hukujisikia vizuri nacho.

6️⃣ Weka mipaka na uzingatie: Kuweka mipaka sahihi kabla ya kufanya ngono ni muhimu. Jua ni vitu gani unataka na hauruhusu wengine wakuzidishe. Kuwa na ujasiri wa kusema hapana wakati unahisi amani na uhakika kunaweza kukusaidia kujisikia vizuri.

7️⃣ Tumia njia za kuzuia mimba na magonjwa ya zinaa: Kujikinga kutokana na hatari za ngono ni jambo muhimu sana. Jifunze kuhusu njia zinazopatikana za kuzuia mimba na magonjwa ya zinaa na uhakikishe kuwa unatumia njia inayokufaa na salama.

8️⃣ Jiwekee malengo na ndoto: Kuwa na malengo na ndoto katika maisha yako kunaweza kukusaidia kuacha uoga wa kufanya ngono. Fikiria juu ya ndoto zako na jinsi kufikia malengo hayo kunavyoweza kuathiri maisha yako ya baadaye.

9️⃣ Usikimbizwe na shinikizo la kijamii: Katika jamii yetu, kuna shinikizo kubwa la kufanya ngono mapema. Usikubali shinikizo hilo, bali kumbuka thamani yako na uamuzi wako wa kusubiri hadi wakati unaofaa.

🔟 Jifunze kufurahia maisha yako bila ngono: Kukabiliana na hisia za uoga kabla ya kuanza kujihusisha na ngono inaweza kuwa rahisi zaidi ikiwa unajifunza kufurahia maisha yako bila kuhitaji ngono. Jenga uhusiano mzuri na marafiki, fanya mazoezi, jishughulishe na shughuli za kujenga ujuzi, na ufurahie kupata mafanikio katika maeneo mengine ya maisha yako.

1️⃣1️⃣ Kuwa na malengo ya baadaye: Kufikiria kuhusu malengo yako ya baadaye itakusaidia kufanya uamuzi mzuri. Je, unataka kuanza familia, kufanikiwa katika kazi yako, au kufikia ndoto zako? Kutafakari juu ya malengo haya itakusaidia kuwa na ujasiri wa kusubiri hadi wakati unaofaa.

1️⃣2️⃣ Kuwa na uhusiano wa karibu na Mungu: Kuwa na uhusiano mzuri na Mungu kunaweza kukupa amani na baraka katika maamuzi yako ya kujihusisha na ngono. Jiunge na vikundi vya kidini au tembelea makanisa na misikiti ili kujenga uhusiano wako na Mungu.

1️⃣3️⃣ Kujiweka busy: Kujishughulisha na shughuli nyingine za kujenga ujuzi na kupenda maisha kunaweza kukusaidia kupunguza uoga wako wa kufanya ngono. Jaribu kujifunza muziki, michezo, kusoma vitabu, au kuwa na hobby ambayo inakuvutia.

1️⃣4️⃣ Usikubali shinikizo la wenzako: Marafiki na watu wanaokuzunguka wanaweza kuwa na maoni tofauti kuhusu ngono. Usikubali shinikizo la wengine, bali fanya uamuzi wako mwenyewe kulingana na maadili yako na lengo lako la kusubiri hadi ndoa.

1️⃣5️⃣ Kuwa na mtazamo wa kusubiri hadi ndoa: Mwishowe, ni muhimu kuwa na mtazamo wa kusubiri hadi ndoa. Kujenga uhusiano wa kimapenzi ambao ni safi na wenye thamani ni jambo la kipekee na lenye umuhimu mkubwa. Uamuzi wako wa kusubiri hadi ndoa utakulinda kiroho, kiakili na kimwili.

Je, una maoni gani juu ya kujihusisha na ngono kabla ya ndoa? Je, una mbinu nyingine za kukabiliana na hisia za uoga? Tungependa kusikia kutoka kwako na kushiriki uzoefu wako. Kumbuka, kuwa na ujasiri na kujiamini kwako ni ufunguo wa kufanya uamuzi sahihi na kukaa salama. Jitunze na uwe na maisha yenye furaha na yenye mafanikio! 💪🌟

Ndoa ya kulazimishwa ni ile ambayo mwanamume au mwanamke
anaozwa bila yeye mwenyewe kukubali kufunga ndoa kwa
hiari yake. Katika mazingira hayo wasichana au wavulana
wanalazimishwa kufunga ndoa. Wakati mwingine wazazi wanafikiri
wanajua nini kizuri kwa watoto waona hivyo kuwachagulia mume
au mke.

Mara nyingi wazazi wanafikiria mambo ya uchumi na
kijamii katika kumchagulia
msichana au mvulana nani
amwoe.
Wanaweza kujaribu kumwoza
mtoto wao katika familia
ya kitajiri. Sababu nyingine
inayolazimisha mtu kuoa
ni mimba. Iwapo binti,
amepata mimba yeye na
mvulana aliyempa mimba
wanalazimishwa kufunga
ndoa kwa sababu baadhi ya
jamii hazikubali watoto wa
nje ya ndoa. Mara nyingine vijana wanalazimishwa kuoa kwa sababu
wamefikia umri ambao jamii inawategemea kuoa. Mara nyingi kuna
utii wa amri ya kuoa kwa vile mvulana au msichana anaogopa
kutengwa na kufukuzwa na mara nyingine anatishiwa, mateso
na unyanyasaji wa kimwili.

Balehe ni kipindi cha mpito kati ya utoto na utu uzima, ambapo watoto wa kike na wa kiume wanapitia mabadiliko mbalimbali ya kimwili, kiakili, na kihisia. Kwa wasichana, mabadiliko haya yanaweza kujumuisha yafuatayo:

1. Ukuaji wa Viungo vya Uzazi: Ovari zinaanza kutengeneza mayai na homoni za kike kama estrogen na progesterone, ambazo husababisha mabadiliko mengine.
2. Hedhi (Menstruation): Wasichana wanaanza kupata hedhi, ambayo ni kumwagika kwa utando wa kizazi kila mwezi, isipokuwa kipindi cha ujauzito.
3. Ukuaji wa Matiti: Huanza kama vimbe vidogo chini ya chuchu na baadaye kukua zaidi.
4. Ongezeko la Urefu na Uzito: Kuna spurt ya ukuaji ambapo wasichana hukua haraka kwa urefu na kuongezeka uzito.
5. Mabadiliko ya Mwili: Mafuta ya mwili huongezeka hasa kwenye hips, makalio, na matiti, kusababisha umbo la mwili kubadilika na kuwa la kike zaidi.
6. Nywele za Mwili: Uotaji wa nywele katika sehemu za siri, kwapani, na nyakati nyingine kwenye mikono, miguu na uso.
7. Mabadiliko ya Ngozi: Ngozi inaweza kuwa yenye mafuta zaidi na kusababisha chunusi.
8. Mabadiliko ya Hisia na Tabia: Hisia zinaweza kubadilika haraka kutokana na mabadiliko ya homoni na mihadhara mingine ya kisaikolojia ya kipindi hiki.

Hizi ni baadhi tu ya mabadiliko yanayotokea wakati wa balehe kwa wasichana. Ni muhimu kuzungumza na watoto kuhusu mabadiliko haya na kuhakikisha wanapata usaidizi na taarifa sahihi kadri wanavyokua.

Kuna mabadiliko mengi ya kimwili ambayo yanatokea kwa msichana wakati anaingia utu uzima. Baadhi ya mabadiliko hayo ni kama yafuatayo:

Mabadiliko ya mwili

1. Kuongezeka urefu na kupanuka mwili haswa nyonga na matiti kuanza kukua;
2. Ngozi yako i taanza kuwa na mafuta mengi, unaweza pia kuota chunusi usoni;
3. Kuota nywele sehemu za siri (mavuzi) na makwapani; na
4. Kupata damu ya hedhi (kuvunja ungo).

Mabadiliko ya hisia

1. Kuanza kuwa na muhemko wa kutaka kujamii ana na wakati mwingine mwili wako unaweza kusisimka ukimwona mvulana anayekuvutia;
2. Mihemuko ya kupenda wanaume huongezeka na wewe kupenda kujipamba i li kuwa na mwonekano wa kupendeza; na
3. Kuanza kujiamini, kutotaka kulazimishwa kufanya baadhi ya vitu na wewe kutaka kuonekana kama mtu mzima anayeweza kufanya maamuzi pekee yake.

Mabadiliko haya ni jambo la kawaida kwa msichana balehe. Kumbuka, kila msichana anapitia mabadiliko haya katika nyakati tofauti na ukali / nguvu tofauti.

Watu huogopa kujaribu vitu au mambo ambayo hawajayazoea
au yale ambayo yapo tofauti. Jinsi unavyozidi kujua ukweli
kuhusu sababu za ualbino ndipo unavyoweza kujenga mtazamo
chanya ikiwemo kuwapenda.
Wapo pia watu wengi katika jamii yetu ambao wana mahusiano
ya kimapenzi na Albino na ambao wapo katika ndoa. Watu
wengine katika jamii wanapoona mifano hiyo inasaidia katika
kuondoa wasiwasi na kuondoa imani potofu.

Siyo rahisi kusema ni nani anayestarehe zaidi ya mwenziwe, kwa sababu starehe inayotokana na mwanamke na mwanaume kufanya mapenzi inategemea na watu wote wawili wanaoshiriki katika tendo hili.

La msingi katika kujamii ana ni kwa mwanaume kumstarehesha mwanamke kadiri ya uwezo wake na kwa mwanamke kumstarehesha mwanaume kadiri i i inavyowezekana. Kama wote wawili wanajitahidi kuburudishana, wote wawili watapata raha sana.
Zamani, wanaume wengi walifikiri kwamba mwanamke ndiyo pekee mwenye wajibu wa kumstarehesha mwanaume, na kilichotokea mara nyingi ni kwamba mwanamke hakupata starehe wakati wa kujamii ana. Mawazo kama haya ni potofu na yamepitwa na wakati kwa sababu wanaume wameanza kuona kwamba kujamii ana kuna starehesha zaidi kwa wote wawili kama wote wawili wanajitahidi kuburudishana.

Wengi wa waathirika wa dawa za kulevya hukataa matatizo yao. Hudanganya kwa sababu hawataki kukubali matatizo yao pia hutoa maelezo kujitetea au kulaumu wengine. Mara nyingi huanza kudanganya au kusaliti marafiki na ndugu pale wanapohitaji fedha kwa ajili ya kununulia dawa za kulevya.

Hakuna jibu la ujumla kwa swali hili, kwa sababu tiba ya ugumba inategemea chanzo maalum cha ugumba huo kwa mhusika. Kuna matatizo ya ugumba ambayo yanaweza kutibiwa, lakini mara nyingi ni vigumu au hata haiwezekani kumtibu mwanaume au mwanamke mgumba.
Kwanza kabisa, lazima daktari atafute sababu za ugumba kwa kufanya uchunguzi wa kitaalamu kwa mwanamke na mwanaume. Baada ya uchunguzi daktari anaweza akawashauri kuhusu uwezekano wa kuwatibu. Mara nyingine tiba ni rahisi, lakini matatizo mengine ni mazito na ni vigumu au haiwezekani kuyatibu.