Neno Albino linamaanisha
mtu mweupe, linatokana na
neno la lugha ya Kilatini –
albus-linamaanisha “eupe”.
Kuanzia karne ya 17 neno
Albino limekuwa likitumika
katika kueleza hali ya kundi
la viumbe hai (watu, wanyama
na hata mimea) ambao wana
upungufu au ukosefu wa rangi
katika ngozi, macho na nywele.
Kwa binadamu ni bora kutumia
maneno “Watu wanaoishi na
ualbino
kwani itamaanisha kuwa ni watu kama wengine ila wanaishi na
hali tofauti ya “ualbino”. Katika kitabu hiki maneno haya mawili
yatatumika.
Lugha inajenga dhana na kuunda hali ya ukweli / uhalisi. Kwa
sababu hiyo ni lazima tuache kutumia maneno kama “zeruzeru”.
Neno hili linamaanisha sifuri mara mbili au mtu asiye na
thamani. Utumiaji wa neno hili ni dharau ya utu na kulaumu
watu wanaoishi na ualbino kama kosa lao.

Kuna sababu kuu mbili i kwa wana ndoa kupata maambukizi i ya Virusi vya UKIMWI na UKIMWI.
Kwanza, i inawezekana kuwa mmoja kati yao alikuwa tayari na maambukizi ya Virusi vya UKIMWI kabla ya siku ya kuoana. Kwani hata mtu aliyeambukizwa na Virusi vya UKIMWI anaweza kuonekana mwenye afya nzuri i na kuwa navyo mwilini siku ya harusi. Hii ni pale ambapo awali alifanya ngono na mtu aliyeambukizwa Virusi i ama alivipata kwa kupitia njia nyingine kwa mfano, njia ya damu i siyo salama..
Kama mtu aliwahi kufanya ngono kabla, njia pekee ya kuhakikisha kuwa hana virusi kabla ya kufunga ndoa ni kwenda kupima damu.
Pili, wanandoa hao wanaweza kuambukizwa baada ya kufunga ndoa, pale ambapo mwenzi mmoja atafanya mapenzi na mtu mwingine. Kama mmoja wao au wote wawili watafanya ngono na mpenzi mwingine (mahusiano nje ya ndoa) wanaweza kupata maambukizi ya Virusi vya UKIMWI.

Hapana, mbu na wadudu wengine hawawezi i kukuambukiza virusi vya UKIMWI kutokana na mfumo wa mii li yao. Virusi vya UKIMWI haviwezi kuishi kwenye mii li yao, kwa sababu siyo mazingira vinavyoyapenda. Virusi vya UKIMWI vinajilisha na kuzaliana katika chembechembe nyeupe za damu, lakini chembechembe za aina hii hazipo katika mwili wa mbu. Kwa hiyo, virusi vya UKIMWI vinakufa mara baada ya mbu kufyonza damu na aking‘ata mtu mwingine baadaye hakuna hatari ya kuambukizwa.
Thibitisho jingine la ukweli huu ni kwamba sisi sote tungekuwa tumebeba virusi vya UKIMWI kama mbu angelikuwa anaambukiza kwa sababu sisi sote tunaishi katika mazingira yenye mbu na karibu na watu wengine.

Watoto wengi wanaozaliwa na ualbino, wazazi wao wana rangi
ya ngozi, nywele na macho inayafanana na watu wa kabila /asili
yao. Mwili wa kila mwanadamu una seti mbili za vinasaba (moja
hutoka kwa mama na moja hutoka kwa baba). Mtu anaweza
kuwa na rangi ya asili ya kawaida, lakini akawa na kinasaba cha
ualbino. Kama mtu ana kinasaba kimoja cha rangi ya asili na
kimoja cha ualbino atakuwa na taarifa za vinasaba vya kutosha
kutengeneza rangi ya asili. Kinasaba cha ualbino ni seli dhoofu
haiwezi peke yake kuonyesha ualbino mpaka mtu awe nazo
mbili kwa pamoja.
Kama wazazi wote wawili wana vinasaba vya ualbino na wote
hawaonyeshi ualbino, kuna uwezekano wa kupata mtoto Albino
kati ya mmoja katika wanne kwa kila mimba.

Njia pekee ya kujitambua kama umepata maambukizo ya
VVU ni kufanya kipimo cha damu (HIV-test). Vipimo hivi
vinapatikana katika vituo vya afya na pia kupitia vituo maalumu
vya ushauri nasaha vya kupima kama vile vya Angaza, huduma
hizi zimesambaa nchi nzima. Kipimo hiki huchukua kiasi kidogo
cha damu na kawaida majibu hupatikana baada ya muda mfupi.
Mshauri nasaha ataongea na wewe na kukuelimisha zaidi kuhusu
kipimo na maana ya majibu.

Dawa za kulevya huharibu ufanyaji kaza wa kawaida wa mfumo wa mwili hasa tumbo na utumbo wa watumiaji
hushindwa kufyonza virutubisho vidogo kama vile
vitamini, madini kutoka kwenye chakula na kwenda kwenye mfumo wa damu. Hiki ndicho kinachowafanya wakonde. Isitoshe, hupunguza uwezo wa mwili kujikinga na maradhi na hivyo huuweka mwili katika hatari ya kuambukizwa na magonjwa likiwemo gonjwa hatari la UKIMWI.

Je, Ni Vipi naweza kuacha Kufanya Ngono Baada ya Kuanza?

Jambo la kwanza kabisa, napenda kukupa pongezi kwa kuanza kufikiria juu ya uamuzi muhimu katika maisha yako ya kufanya ngono. Ni hatua nzuri sana kuwa na ujasiri wa kujiuliza jinsi ya kuacha kufanya ngono baada ya kuanza. Kwa kuwa mimi ni mzee na ninathamini maadili ya Kiafrika, ningependa kukushauri kwa moyo wangu wote. Hapa kuna vidokezo 15 vyenye nguvu na vya kipekee kukuwezesha kufikia lengo lako la kuacha kufanya ngono baada ya kuanza.

1. Angalia malengo yako: Fikiria kwa kina juu ya malengo yako ya maisha na jinsi kufanya ngono bila mpango unavyoweza kuathiri uwezo wako wa kufikia malengo hayo. Jiulize, je, unataka kuwa na uhusiano thabiti na mwenzi wako au kujiweka katika hatari ya kupata magonjwa ya zinaa?

2. Tambua thamani yako: Jua kwamba wewe ni mtu muhimu na una thamani kubwa. Kufanya ngono bila mpango kunaweza kuathiri heshima yako na kuacha madhara ya kihisia.

3. Tafuta msaada: Usisite kuwasiliana na watu wazima wenye uzoefu ambao wana maadili sawa na wewe. Waulize kwa ushauri na usaidizi wanaoweza kukusaidia kujiimarisha.

4. Jielewe: Elewa umuhimu na athari ya kujiheshimu na kujiweka salama. Jifunze juu ya madhara ya ngono bila mpango na uwe na ufahamu wa hatari za magonjwa ya zinaa na ujauzito usiohitajika.

5. Ongea na mwenzi wako: Ikiwa una mpenzi, ni muhimu kuzungumza waziwazi kuhusu uamuzi wako wa kuacha kufanya ngono baada ya kuanza. Muweke wazi na mweke mipaka ya kiheshima ambayo mnaweza kuifanya kazi pamoja.

6. Jifunze kujisimamia: Jifunze namna ya kusimamia hisia zako na tamaa za kimwili. Jifunze kujizuia na kufanya uamuzi sahihi hata katika wakati wa majaribu.

7. Tafuta rafiki mzuri: Chagua marafiki ambao wanashiriki maadili sawa na wewe. Wale ambao watakusaidia kusimama imara katika uamuzi wako wa kuacha kufanya ngono baada ya kuanza.

8. Jaribu michezo mingine: Badala ya kuzingatia ngono, jaribu kujihusisha katika shughuli zingine za kujenga, kama kusoma, kupika, mazoezi au kupiga muziki. Kufanya hivyo kutakusaidia kuelekeza nishati yako kwa mambo mengine ya kujenga.

9. Jipe motisha: Jiwekee malengo madogo na kujipeleka mwenyewe kwa mafanikio. Kila wakati unapofikia lengo dogo, jipe zawadi inayokufanya kujihisi vizuri na yenye thamani. Hii itakusaidia kujenga nguvu na kujipa moyo wa kuendelea kuacha kufanya ngono baada ya kuanza.

10. Jifunze kujipenda: Jifunze kupenda na kukubali nani wewe ni. Jua kuwa thamani yako haitokani na kufanya ngono, bali kutoka kwa jinsi unavyojishughulisha na wengine na jinsi unavyojiheshimu.

11. Tafakari juu ya maisha yako ya baadaye: Fikiria juu ya maisha yako ya baadaye na jinsi kufanya ngono bila mpango kunavyoweza kuathiri ndoto zako za kazi, familia, na ustawi wa jumla. Jiulize ikiwa unataka kujiingiza kwenye hatari inayoweza kudumu maisha yako yote.

12. Jifunze juu ya mipaka yako: Tambua na jifunze kuheshimu mipaka yako mwenyewe. Jua kile unachokubali na kisichokubalika kwa ajili yako na usiingie katika uhusiano ambao hautakuwa na heshima kwa mipaka yako.

13. Tafuta msaada wa kidini: Ikiwa una dini, tumia mwongozo wako wa kidini kuelewa kwa kina maana ya uhusiano wa ngono na jinsi unavyoweza kuhifadhi nguvu zako kwa ajili ya ndoa.

14. Tafuta njia mbadala za kujieleza: Kuna njia nyingine nyingi za kujieleza katika uhusiano wako na mpenzi wako bila kufanya ngono. Jifunze kugusa, kuhusu na kuonyeshana mapenzi kwa njia nyinginezo, kama vile kusema maneno ya upendo, kubembeleza au kufanya vitendo vya kujali.

15. Kuwa na muda wa kufikiri: Kumbuka, uamuzi wa kuacha kufanya ngono baada ya kuanza ni wa kibinafsi na muhimu. Hivyo, chukua muda wako wa kufikiri juu ya uamuzi huu na usiruhusu shinikizo za rika au tamaduni zikusukume katika kuamua kufanya ngono bila mpango. Penda na jiheshimu mwenyewe vya kutosha kuwa na subira na kusubiri hadi wakati sahihi, ambao ni ndoa.

Kwa hiyo, kwa kuwa umefika mwisho wa makala hii, ningependa kujua mawazo yako juu ya maudhui haya. Je, ungependa kujaribu vidokezo hivi? Je, una ushauri mwingine kwa vijana wengine ambao wanataka kuacha kufanya ngono baada ya kuanza? Tafadhali, nipe maoni yako na tuhubiri mazungumzo haya muhimu ya maadili ya Kiafrika.+

1. Je, ualbino unaambukiza? ……….. Hapana
2. Ualbino ni ugonjwa? ………..Hapana
3. Ualbino ni laana? ………..Hapana
4. Ualbino ni kitu cha kawaida? ………..Hapana
5. Ualbino unawapata tu watu weusi?……….. Hapana
6. Watu wanaoishi na ualbino wana macho mekundu?……….. Hapana
7. Albino ni watu wenye imani za ushirikina? ………..Hapana
8. Albino wana nguvu za giza? ………..Hapana
9. Je, Albino hawana akili? ………..Hapana
10. Je, ni kosa la mwanamke anayezaa mtoto Albino? ………..Hapana
11. Je, jamii ibadili mtazamo hasi iliyo nao kuhusu Albino?……….. NDIYO

Ulemavu maana yake ni hitilafu katika mwili au akili inayomwekea
mipaka mtu asiweze kufanikisha shughuli fulani katika maisha
yake. Albino wanatambuliwa kama watu wenye ulemavu Tanzania
hasa kwa ajili ya uwezo wao wa kutokuweza kuona vizuri. Dalili
za kutokuwa na uwezo wa kuona hutofautiana kuanzia wale
ambao hawaoni karibu, wasioweza kuona mbali na wale ambao
wanashindwa kuona vizuri au kuona mawingumawingu.

Ndoa ya kulazimishwa ni ile ambayo mwanamume au mwanamke
anaozwa bila yeye mwenyewe kukubali kufunga ndoa kwa
hiari yake. Katika mazingira hayo wasichana au wavulana
wanalazimishwa kufunga ndoa. Wakati mwingine wazazi wanafikiri
wanajua nini kizuri kwa watoto waona hivyo kuwachagulia mume
au mke.

Mara nyingi wazazi wanafikiria mambo ya uchumi na
kijamii katika kumchagulia
msichana au mvulana nani
amwoe.
Wanaweza kujaribu kumwoza
mtoto wao katika familia
ya kitajiri. Sababu nyingine
inayolazimisha mtu kuoa
ni mimba. Iwapo binti,
amepata mimba yeye na
mvulana aliyempa mimba
wanalazimishwa kufunga
ndoa kwa sababu baadhi ya
jamii hazikubali watoto wa
nje ya ndoa. Mara nyingine vijana wanalazimishwa kuoa kwa sababu
wamefikia umri ambao jamii inawategemea kuoa. Mara nyingi kuna
utii wa amri ya kuoa kwa vile mvulana au msichana anaogopa
kutengwa na kufukuzwa na mara nyingine anatishiwa, mateso
na unyanyasaji wa kimwili.

Hapana. Ukeketaji na kutahiriwa kwa mwanaume havifanani.
Kama kutahiriwa kwa mwanamume ni sawa na ukeketaji basi
ingebidi uume wote ukatwe kabisa. Katika kumtahiri mwanamume
ni ile ngozi ya govi ya uume ndiyo inaondolewa. Wakati kutahiriwa
kwa wanaume siyo lazima na pia kuna watu wengine wanapinga,
hauna madhara ya kiafya kwa mvulana kama umefanyika
kwa kutumia vyombo na katika mazingira safi. Kwa mvulana
hakuna matatizo kama ametahiriwa au hakutahiriwa! Baadhi
ya wavulana wametahiriwa wakiwa wadogo sana na wengine
wametahiriwa wakati walipokuwa vijana. Hivyo kutahiriwa kila
mara kunaambatana na kumfundisha mvulana kuhusu mila na
jinsi ya kujiheshimu kama mwanamume. Mafunzo haya ndiyo
kitu ambacho hakitofautiani kwa mwanamume na mwanamke
wanaotahiriwa. Vinginevyo kutahiriwa kwa wasichana ni hatari
na huwezi kufananisha na ile ya wavulana.

Kuna madhara mengi ambayo hutokana na uvutaji sigara.
Madhara mengi yanampata mvutaji kwani moshi unaingia
kwenye mapafu na kuendelea kuleta madhara mengine sehemu
nyingine za mwili.

Unaweza pia kupata madhara kwa kukaa karibu na mtu
anayevuta (hii inaitwa mvutaji baki). Uvutaji unafanya mwili
wako kunyonya sumu ijulikanayo kama nikotini. Nikotini ndio
chanzo kikubwa cha matatizo yatokanayo na uvutaji.
Uvutaji sigara unahusishwa na magonjwa mengi. Kiungo cha
mwili kinachoathirika kwanza ni mapafu. Uvutaji husababisha
kukohoakohoa, vichomi na kulipuka kwa kifua kikuu (TB) na
hatimaye saratani ya mapafu. Uvutaji pia unaathiri ngozi.
Ngozi ya mvutaji inakuwa nyepesi kwani inaathiri mishipa ya
damu iliyopo karibu chini ya ngozi. Hali hii inaifanya ngozi
kushindwa kujitengeneza upya (regenerate). Kwa vile Albino
tayari wana matatizo ya ngozi ni vizuri kama hawatavuta na
kwa wale wanaovuta basi waache kuvuta.

Nifanyeje Kuelewa Hatari na Faida za Ngono kabla ya Kuanza? 🌍💥😊

Karibu kijana! Leo, tutaangazia suala muhimu sana kuhusu hatari na faida za ngono kabla ya kuanza. Ni muhimu kutambua kwamba maisha yetu ni thamani na tunahitaji kuwa na taarifa sahihi ili kufanya maamuzi bora. Kumbuka, wewe ni mtu mzuri na una uwezo wa kufanya maamuzi sahihi kwa maisha yako. Hebu tuanze! 💪🌟

1. Faida za Ngono:
   Ngono inaweza kuwa na faida kadhaa, kama vile kuimarisha uhusiano wa kimapenzi na kuongeza furaha na intimiteti kati ya wapenzi. Hata hivyo, ni muhimu kuzingatia kwamba haya ni matokeo ya uhusiano uliojengwa kwa msingi wa upendo, uelewa, na heshima. Ni kuhusu kuwa na mawasiliano sahihi na mpenzi wako na kuheshimiana. 🌹💑😍

2. Hatari za Ngono:
   Ingawa kuna faida, ni muhimu pia kutambua hatari zinazohusiana na ngono kabla ya kuanza. Hatari hizi ni pamoja na maambukizi ya magonjwa ya zinaa, kutoweza kupanga uzazi, na hatari ya kihemko na kisaikolojia. Ni muhimu kuwa na kinga ya kutosha na kuzingatia afya yako wakati wa kujihusisha na ngono. 🚫🚧🤕

3. Magonjwa ya zinaa:
   Magonjwa ya zinaa ni hatari sana na yanaweza kuathiri maisha yako kwa muda mrefu. Kwa mfano, VVU/UKIMWI, kaswende, na kisonono ni mifano ya magonjwa hatari yanayoweza kuambukizwa kupitia ngono. Hivyo, ni muhimu kuzingatia afya yako na kuchukua tahadhari sahihi ili kujilinda na magonjwa haya. 🦠⚠️🌡️

4. Kupanga Uzazi:
   Kujihusisha na ngono kunaweza kusababisha mimba isiyotarajiwa. Hii inaweza kuleta changamoto kubwa, kama vile kushindwa kukamilisha masomo, kuwa mzazi kabla ya wakati uliopangwa, au hata kuwa na majukumu ya kifedha ambayo huenda hukutarajia. Kwa hivyo, ni muhimu kutumia njia za kuzuia uzazi na kuchukua jukumu katika kufanya maamuzi yako. 🤰💼💔

5. Kihemko na Kisaikolojia:
   Ngono inaweza kuathiri hisia na afya ya akili. Kulingana na hali ya uhusiano wako na mpenzi wako, unaweza kujikuta ukikabiliwa na hisia kama vile hatia, kujuta, au hata huzuni. Ni muhimu kuwa na uhusiano imara, thabiti na wenye heshima ili kuepuka athari hizi za kihemko na kisaikolojia. 💔😢💔

6. Mfano wa Maisha:
   Tunapoamua kujihusisha na ngono, tunaweka mfano kwa vijana wengine. Kama kiongozi, unaweza kuwa na ushawishi mkubwa kwa wengine na maamuzi yako yanaweza kuwa na athari kubwa. Kwa mfano, unaweza kuwa chanzo cha motisha kwa wengine kuwa na maisha ya kuiga au kuwa na maamuzi mabaya. Kwa hivyo, ni muhimu kuwa mfano mzuri na kuonyesha thamani ya kujiheshimu na kusubiri hadi wakati unaofaa. 👫👥🌟

7. Kujenga Uhusiano wa Muda Mrefu:
   Kusubiri hadi wakati unaofaa kabla ya kujihusisha na ngono kunaweza kusaidia kuimarisha uhusiano wako. Kwa kusubiri, unajenga msingi wa uaminifu, heshima, na uelewa kati yako na mpenzi wako. Hii inaweza kusaidia kuimarisha uhusiano wako na kusaidia kuongeza nafasi ya uhusiano kuwa imara na wa muda mrefu. ❤️🌈🌺

8. Kugundua Mwenyewe:
   Kabla ya kujihusisha na ngono, ni muhimu kujielewa wewe mwenyewe kikamilifu. Unahitaji kujua thamani yako na kujiamini kabla ya kuingia katika uhusiano wa kingono. Kwa kujielewa, unakuwa na uwezo wa kuweka mipaka yako na kusimamia maamuzi yako. Ni wakati muhimu wa kujitambua na kukubali thamani yako. 🌟🌻✨

9. Kuepuka Shinikizo:
   Katika jamii yetu, shinikizo la kujihusisha na ngono linaweza kuwa kubwa. Kwa kuwa na uelewa wa faida na hatari zinazohusiana na ngono kabla ya kuanza, unakuwa na uwezo wa kuepuka shinikizo hili. Unaweza kuwa na ujasiri wa kusema "hapana" ikiwa hauko tayari na kuwa na maamuzi sahihi kwa maisha yako mwenyewe. 💪🙅‍♂️🚫

10. Kupata Elimu:
    Ni muhimu kutafuta elimu sahihi kuhusu ngono na afya ya uzazi. Kwa kufanya hivyo, utakuwa na uwezo wa kufanya maamuzi sahihi na kuwa na taarifa sahihi juu ya hatari na faida zinazohusiana na ngono. Hakikisha unatafuta vyanzo vya kuaminika na kushauriana na wataalamu wa afya ili kupata elimu bora. 📚🎓🔎

11. Kuzingatia Malengo ya Maisha:
    Kabla ya kujihusisha na ngono, ni muhimu kuweka malengo yako ya maisha mbele. Kuwa na malengo ya kitaaluma, kijamii, na kibinafsi kunaweza kukusaidia kuweka vipaumbele na kuwa na maisha yenye mwelekeo. Kumbuka, kujihusisha na ngono kunaweza kuathiri malengo yako ya maisha, hivyo ni muhimu kuwa na kipaumbele chako wazi. 🎯🚀🌟

12. Kujitunza Mwenyewe:
    Kuwa na ngono kunahusisha kuweka afya yako na usalama wako mbele. Ni muhimu kujitunza kwa kuchukua tahadhari za kinga, kama vile matumizi ya kondomu na kuhakikisha kuwa unafanya uchunguzi wa mara kwa mara wa afya yako. Kujitunza mwenyewe ni jambo la msingi katika kufanya maamuzi ya busara. 🌡️💊😷

13. Kuwa na Muda wa Kukua:
    Kusubiri hadi wakati unaofaa kabla ya kujihusisha na ngono kunaweza kuwa fursa ya kukua kama mtu. Unaweza kutumia wakati huu kujifunza zaidi juu yako mwenyewe, kupata uzoefu mpya, na kujiandaa kwa uhusiano wa baadaye. Kuwa na muda wa kukua na kujielewa kunaweza kusaidia kuunda maisha yenye furaha na yenye utimilifu. 🌱🌞🌺

14. Kuwa na Maisha Bora Baadaye:
    K

Hata kama utafanya kila kitu usibakwe bado inaweza ikatokea.
Ubakaji na unyanyasaji wa ujinsia unaweza kutokea kwa kila mtu.
Hata hivyo kuna baadhi ya vitu ambavyo vinaweza kupunguza
hatari ya kubakwa.
Jizuie usiwe peke yako kwenye giza, kutembea peke yako
katika misitu au sehemu ambazo zina watu wachache, kuchota
maji sehemu ya mbali. Hakikisha kuwa kuna watu karibuni wa
kukusaidia iwapo kuna hatari. Pia jihadhari na watu walevi na
sehemu ya kunywea pombe maana watu walevi wanaweza wakawa
hatari. Iwapo umelazimika kufanya kazi katika mazingira
ya hatari, jaribu kujadili tatizo hili na wazazi wako au mtu
unayemwamini na muulize huyu mwanamume au mwanamke
azungumze na wazazi wako.
Usikubali zawadi au upendeleo, kama unafikiri unapewa wewe
kwa kubadilishana na ngono. Kama unajisikia unatishwa jaribu
kukimbia na piga kelele kwa kutafuta msaada mara moja.
Utafiti umeonyesha kuwa wasichana au wanawake ambao kwa
ushupavu wanasema hapana na ambao wanathubutu kupiga
kelele na kuvutia hisia za wengine wakati wanaposhambuliwa
wana hatari kidogo ya kubakwa. Unapokuwa unajitetea kwa
uhakika unapoanza unachopenda na usichopenda, ni sehemu
muhimu ya kujilinda.