Kuishi kwa furaha kupitia nguvu ya Roho Mtakatifu ni neema ya ajabu ambayo Mungu amewapa wale wote wanaomwamini. Nguvu hii inawapa wakristo uwezo wa kushinda dhambi, kuwa huru na kuishinda dunia. Jinsi ya kuishi kwa furaha kupitia nguvu hii ya Roho Mtakatifu ni kwa wakristo kujua jinsi ya kutumia nguvu hiyo na kuishi kwa kutii neno la Mungu.

1. Mtakatifu: Nguvu ya Roho Mtakatifu inatufanya kuwa watakatifu. Hii maana yake ni kuwa sisi kama wakristo, tunapata nguvu ya kuishi maisha matakatifu ambayo yanamtukuza Mungu. "Lakini ninyi ni wateule, ni makuhani wa ufalme, ni taifa takatifu, ni watu wa milki ya Mungu, mpate kutangaza fadhili zake yeye aliyewaita mtoke gizani mkaingie katika nuru yake ya ajabu" (1 Petro 2:9).

2. Kupata uponyaji: Nguvu ya Roho Mtakatifu inaweza kutusaidia kupata uponyaji wa kimwili na kiroho. "Na kama kwa Roho yeye aliyemfufua Yesu katika wafu anakaa ndani yenu, yeye aliyemfufua Kristo Yesu katika wafu ataihuisha na miili yenu iliyo hatarini kwa Roho wake akaaye ndani yenu" (Warumi 8:11).

3. Kuhubiri Injili: Nguvu ya Roho Mtakatifu inawezesha wakristo kuwa mashahidi wa Kristo na kuhubiri Injili katika jamii yao na kote ulimwenguni. "Lakini mtapokea nguvu, akiisha kuwajilia juu yenu Roho Mtakatifu; nanyi mtakuwa mashahidi wangu katika Yerusalemu, na katika Uyahudi wote, na Samaria, na hata mwisho wa dunia" (Matendo 1:8).

4. Kusameheana: Nguvu ya Roho Mtakatifu inatufundisha kusameheana na kuishi kwa amani na wengine. "Lakini msiwe na uchungu wa moyo wala uchokozi wala hasira ya kujifanya; wala neno la matusi lisitoke kinywani mwenu" (Waefeso 4: 31).

5. Kutoogopa: Nguvu ya Roho Mtakatifu inatupa ujasiri na kutuwezesha kukabiliana na hofu na wasiwasi. "Kwa kuwa Mungu hakutupa roho ya hofu, bali ya nguvu na ya upendo na ya kiasi" (2 Timotheo 1:7).

6. Kutoa: Nguvu ya Roho Mtakatifu inatufundisha kuwa wakarimu na kutoa kwa wengine. "Kila mmoja na atoe kama alivyokusudia moyoni mwake; si kwa huzuni wala kwa lazima; kwa maana Mungu humpenda yeye achekaye kutoa" (2 Wakorintho 9:7).

7. Ujuzi na hekima: Nguvu ya Roho Mtakatifu inatupa ujuzi na hekima ambayo hutusaidia kutambua mambo sahihi na kufanya maamuzi bora. "Lakini Roho Mtakatifu, ambaye Baba atampeleka kwa jina langu, atawafundisha yote na kuwakumbusha yote niliyowaambia" (Yohana 14:26).

8. Kusaidia wengine: Nguvu ya Roho Mtakatifu inatufundisha kuwa watumishi wa wengine na kuwasaidia wale wanaohitaji msaada. "Kila mmoja asitazamie mambo yake mwenyewe, bali kila mmoja atazamie mambo ya wengine pia" (Wafilipi 2: 4-5).

9. Kupata amani: Nguvu ya Roho Mtakatifu inaweza kutusaidia kupata amani na utulivu wa ndani hata katika mazingira magumu. "Nami nitawapa ninyi amani, amani yangu nawapa; wala sivyo kama ulimwengu upeavyo ninyi, mimi nawapa" (Yohana 14:27).

10. Kushinda dhambi: Nguvu ya Roho Mtakatifu inatupa uwezo wa kushinda dhambi na kuwa huru. "Kwa sababu torati ya Roho wa uzima ulio katika Kristo Yesu imeniacha huru kutoka katika torati ya dhambi na mauti" (Warumi 8: 2).

Kwa hiyo, kama wakristo, tunapaswa kutafuta kuishi kwa furaha kupitia nguvu ya Roho Mtakatifu. Tutapata uwezo wa kushinda dhambi, kuwa watakatifu, kupata uponyaji, kuhubiri Injili, kusameheana, kuwa wakarimu, kupata ujuzi na hekima, kusaidia wengine, kupata amani, na kuishi kwa ushindi wa milele. Tutafute nguvu ya Roho Mtakatifu kwa kuifuata neno la Mungu na kuomba kwa imani.

Karibu kwenye makala haya ya kujifunza kuhusu "Nguvu ya Roho Mtakatifu: Ukombozi Kutoka kwa Mizunguko ya Kutokujiamini." Imani ni msingi muhimu katika maisha yetu, na kujiamini ni sehemu ya msingi ya kuwa na imani thabiti. Tunaposikia juu ya nguvu ya Roho Mtakatifu, tunaelewa kwamba tunaweza kufikia uwezo kamili wa kuwa na imani yenye nguvu.

1. Roho Mtakatifu ni zawadi kutoka kwa Mungu ambaye anatusaidia kuwa na nguvu ya kiroho. Yohana 14:26 inaeleza, "Lakini Msaidizi, Roho Mtakatifu, ambaye Baba atampeleka kwa jina langu, atawafundisha yote na kuwakumbusha yote niliyowaambia."

2. Roho Mtakatifu anatupa nguvu ya kuwa na imani, na kutusaidia kuwa na ujasiri wa kujiamini. "Maana siku zote tunavyoishi katika mwili tunatembea kwa imani, si kwa kuona" (2 Wakorintho 5:7).

3. Tunahitaji kuomba kwa Roho Mtakatifu ili aweze kutusaidia kuondokana na mizunguko ya kutokujiamini. "Hivyo na sisi tunavyo kundi kubwa la mashahidi walioko usoni mwetu. Basi, na tuweke kando kila mzigo mzito na dhambi iliyo rahisi kututia nguvuni; na tupige mbio kwa saburi katika yale mashindano yaliyowekwa mbele yetu" (Waebrania 12:1).

4. Tunaweza kujifunza kutoka kwa watakatifu wa zamani kama vile Daudi, ambaye alipambana na mizunguko ya kutokujiamini. Alipokabili Goliathi, alisema, "Ndiwe unayenijia kwa upanga na kwa fumo na kwa mkuki; bali mimi ninakujia kwa jina la Bwana wa majeshi, Mungu wa majeshi ya Israeli, uliowatukana" (1 Samweli 17:45).

5. Tunapotumia nguvu ya Roho Mtakatifu, tunaweza kuwa na ujasiri wa kushinda hofu na kutokujiamini. "Kwa maana Mungu hakutupa roho ya woga, bali ya nguvu na ya upendo na ya kiasi" (2 Timotheo 1:7).

6. Tunapaswa kutafuta kuwa na upendo wa Mungu ndani yetu, kwani upendo huo unatupa ujasiri na nguvu ya kuwa na imani. "Ndugu zangu wapendwa, iweni na moyo mchangamfu katika Bwana; mimi nazidi kuwaandikia mambo hayo, ili kwamba, kwa kuwakumbusha, nipate kuwathibitisha kwamba mimi ni mtume wa kweli wa Kristo" (Wafilipi 4:1).

7. Tunaweza kuwa na nguvu ya kutokujiamini ikiwa tunashindwa kutambua thamani yetu kama watoto wa Mungu. "Tena kwa kuwa ninyi mmekuwa wana, Mungu alimtuma Roho wa Mwanaye mioyoni mwetu, aliaye, Aba, yaani, Baba" (Wagalatia 4:6).

8. Tunapaswa kujifunza kutoka kwa Yesu, ambaye alikuwa na imani yenye nguvu kwa Baba yake wa mbinguni. "Kwa sababu ninyi ni wana, Mungu alimtuma Roho wa Mwanaye mioyoni mwetu, aliaye, Aba, yaani, Baba. Basi, wewe si mtumwa tena bali ni mwana; na kama ni mwana, basi, ni mrithi wa Mungu kwa njia ya Kristo" (Wagalatia 4:6-7).

9. Tunapaswa kutafuta amani ya Mungu ndani yetu, kwani amani hiyo inatupa ujasiri na nguvu ya kuwa na imani. "Ninyi mliokataliwa na kudharauliwa na watu, wala si watu, na kwa hivyo Mungu akakubali kuwatumikia; basi, tuendelee kutenda kwa njia hiyo ili tuweze kuufikia utukufu wa Mungu" (1 Petro 2:9-10).

10. Hatimaye, tunapaswa kuamini kwamba nguvu yetu iko kwa Mungu, na kwamba tunaweza kufanya yote kwa njia ya Kristo anayetupa nguvu. "Kila kitu niwezacho katika yeye anitiaye nguvu" (Wafilipi 4:13).

Kwa hivyo, tunapaswa kutafuta nguvu ya Roho Mtakatifu ili kutuwezesha kupambana na mizunguko ya kutokujiamini. Tunaweza kuwa na imani thabiti na ujasiri wa kuwa na nguvu kiroho. Tumaini langu kwamba makala haya yatakuwa na manufaa kwako katika safari yako ya kiroho. Je, unayo maoni gani? Unapaswa kufanya nini ili kuwa na nguvu ya Roho Mtakatifu? Tafadhali shiriki mawazo yako katika sehemu ya maoni hapa chini.

Kuimarishwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu: Ukombozi wa Akili na Mawazo

Karibu kwenye makala hii ya kufurahisha ambayo itakupa ufahamu juu ya jinsi unavyoweza kuimarishwa na nguvu ya Roho Mtakatifu na kufurahia ukombozi wa akili na mawazo yako.

1. Elewa nafsi yako

Kabla ya kujaribu kuimarisha akili na mawazo yako, ni muhimu kuelewa nafsi yako. Kuanzia hapo, unaweza kuanza kufanya kazi kubwa ya kuimarisha akili yako na kudhibiti mawazo yako.

Biblia inatufundisha kwamba sisi ni nafsi iliyo hai, yenye fahamu, inayo uwezo wa kufikiri na kutenda (Waebrania 4:12). Kwa hivyo, ni muhimu kukubali kuwa kuna mambo mengi yanayotuathiri kihisia, kimwili, na kiroho.

2. Toa mawazo yako kwa Mungu

Sehemu muhimu ya kuimarisha akili yako ni kutoa mawazo yako kwa Mungu. Ukifanya hivyo, Mungu atakusaidia kuondoa mawazo yako ya kukatisha tamaa na kukutia moyo. Ni vizuri kutambua kuwa Mungu ni mwenye uwezo wa kubadilisha hali yako ya kiroho na kukuwezesha kukabiliana na changamoto zako.

Biblia inasema, "Mkabidhi Bwana kazi zako, naye atatimiza azma yako" (Zaburi 37:5).

3. Usikubali mawazo hasi

Kuimarisha akili yako ni pamoja na kupambana na mawazo hasi. Unapaswa kujifunza kudhibiti mawazo yako na kuyaelekeza kwa Mungu. Usikubali mawazo yoyote yasiyofaa ambayo yanakufanya uhisi kuwa huna maana.

Biblia inatufundisha, "Kwa kuwa silaha za vita vyetu si za mwilini, bali zina nguvu katika Mungu hata kuangusha ngome" (2 Wakorintho 10:4).

4. Sikiliza neno la Mungu

Ni muhimu kusoma neno la Mungu kila siku ili kuimarisha akili yako. Neno la Mungu linatupa nguvu na faraja. Pia, inakusaidia kuondoa mawazo yako hasi na kukusaidia kuelewa mwelekeo wa Mungu kwako.

Biblia inasema, "Moyo wangu umejaa furaha nitamimina zaburi zangu kwa Bwana" (Zaburi 13:6).

5. Omba kwa ajili ya akili yako

Ni muhimu kuombea akili yako kila siku. Mungu anatupatia neema ya kudhibiti mawazo yetu na kuboresha akili zetu. Kwa hivyo, tunapaswa kumwomba Mungu atupe nguvu na hekima ya kudhibiti mawazo yetu.

Biblia inasema, "Msijisumbue kwa kitu chochote; bali katika kila neno kwa kusali na kuomba, pamoja na kushukuru, haja zenu na zijulikane na Mungu" (Wafilipi 4:6).

6. Jifunze kuwa mwenye shukrani

Kuwa mwenye shukrani kweli kweli kutakusaidia kuwa na akili chanya na mawazo yako ya kukata tamaa. Unapaswa kufikiria juu ya mambo yote mazuri Mungu amekufanyia na kuwa na shukrani kwa hayo.

Biblia inasema, "Kwa kila jambo shukuruni; maana hayo ni mapenzi ya Mungu kwenu katika Kristo Yesu" (1 Wathesalonike 5:18).

7. Fanya mazoezi ya kiakili

Fanya mazoezi ya kukaa kimya na kuzingatia mawazo yako. Kufanya hivyo kutakusaidia kupata uwezo wa kudhibiti mawazo yako. Pia, unaweza kujaribu kufanya mazoezi ya kutafakari, kuandika, au kusoma vitabu vya kujifunza.

Biblia inasema, "Lakini mwenye hekima atasikiliza na kuongeza elimu, na mwenye ufahamu atapata mashauri mema" (Mithali 1:5).

8. Jifunze kuhusu upendo wa Mungu

Kujifunza juu ya upendo wa Mungu kutakusaidia kuwa na akili chanya. Unapaswa kujua kuwa Mungu anakupenda sana na kuna chochote unaweza kufanya ili kubadilisha hilo. Upendo wa Mungu utakusaidia kuwa na furaha na amani katika maisha yako.

Biblia inasema, "Kwa maana Mungu aliupenda ulimwengu hivi, hata akamtoa Mwanawe pekee, ili kila mtu amwaminiye asipotee, bali awe na uzima wa milele" (Yohana 3:16).

9. Jifunze kutafakari juu ya mambo mazuri

Ni muhimu kutafakari juu ya mambo mazuri katika maisha yako. Kufanya hivyo kutakusaidia kuwa na akili chanya na mawazo yako ya kukata tamaa. Unaweza kutafakari juu ya familia yako, marafiki, au mafanikio yako.

Biblia inasema, "Hatimaye, ndugu zangu, mambo yoyote yaliyo ya kweli, yoyote yaliyo ya staha, yoyote yaliyo ya haki, yoyote yaliyo safi, yoyote yenye kupendeza, yoyote yenye sifa njema, mtu yeyote akijaaliwa na hayo, yafikirini hayo" (Wafilipi 4:8).

10. Kuwa na imani kwa Mungu

Kuwa na imani thabiti kwa Mungu kutakusaidia kuimarisha akili yako na kudhibiti mawazo yako. Unapaswa kujua kuwa Mungu yuko upande wako na atakusaidia kupambana na magumu yako.

Biblia inasema, "Imani ni kuwa na uhakika juu ya mambo yatarajiwayo, ni bayana ya mambo yasiyoonekana" (Waebrania 11:1).

Kwa hiyo, unapoimarishwa na nguvu ya Roho Mtakatifu, utafurahia ukombozi wa akili na mawazo yako. Unapaswa kujifunza kudhibiti mawazo yako, kusikiliza neno la Mungu, kuwa mwenye shukrani, kufanya mazoezi ya kiakili, kujifunza kuhusu upendo wa Mungu, kutafakari juu ya mambo mazuri, na kuwa na imani thabiti kwa Mungu. Mungu atakusaidia kuwa na akili chanya na mawazo yako ya kukata tamaa. Bwana na awe nawe!

1. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu ni jambo la muhimu sana katika maisha ya Kikristo. Kupitia Roho Mtakatifu, tunaweza kupata ufunuo na hekima za Kimungu ambazo zinaturuhusu kuelewa mapenzi ya Mungu kwa maisha yetu.

2. Kwa mfano, katika kitabu cha Yohana 16:13, Yesu alisema, "Hata hivyo, atakapokuja huyo Roho wa kweli, atawaongoza awatie kwenye kweli yote. Kwa maana hatanena kwa shauri lake mwenyewe lakini yote atakayoyasikia atayanena na kuwafunulia mambo yajayo." Hii inaonyesha kuwa Roho Mtakatifu anaweza kutupa ufahamu katika mambo ya sasa na ya baadaye.

3. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu pia inatuwezesha kuwa na ukaribu wa karibu na Mungu wetu. Katika kitabu cha Warumi 8:14, tunasoma, "Kwa maana wote wanaoongozwa na Roho wa Mungu, hao ndio wana wa Mungu." Hii inaonyesha kuwa kwa kuongozwa na Roho Mtakatifu, sisi ni watoto wa Mungu na tuna nafasi nzuri ya kuwa karibu na yeye.

4. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu pia inaweza kutusaidia kufanya maamuzi sahihi katika maisha yetu. Katika kitabu cha Isaya 30:21, tunasoma, "Na masikio yako yatasikia neno nyuma yako, kusema, Hii ndio njia, ikienenda upande huu au upande huu, na utakapoenda kulia, au utakapokwenda kushoto." Hii inaonyesha kuwa Roho Mtakatifu anaweza kutupa mwongozo sahihi katika maamuzi yetu.

5. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu pia inatuwezesha kutambua mapenzi ya Mungu katika maisha yetu. Katika kitabu cha Warumi 12:2, tunasoma, "Wala msifananishwe na dunia hii, bali mgeuzwe kwa kufanywa upya nia yenu, mpate kujua hakika mapenzi ya Mungu yaliyo mema, ya kumpendeza na ukamilifu." Hii inaonyesha kuwa kupitia Roho Mtakatifu, tunaweza kutambua mapenzi ya Mungu na kufuata kwa uaminifu.

6. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu pia inaweza kutusaidia katika huduma yetu kwa wengine. Katika kitabu cha Matendo ya Mitume 1:8, tunasoma, "Lakini mtapokea nguvu juu yenu Roho Mtakatifu atakapokujeni ninyi, nanyi mtakuwa mashahidi wangu katika Yerusalemu, na katika Yuda yote na Samaria, na hata mwisho wa dunia." Hii inaonyesha kuwa kupitia Roho Mtakatifu, tunaweza kuwa mashahidi wa Kristo na kufikia wengine kwa njia inayompendeza Mungu.

7. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu pia inaweza kutusaidia katika kupambana na majaribu na dhambi. Katika kitabu cha Wagalatia 5:16, tunasoma, "Basi nasema, Enendeni kwa Roho, wala hamtazitimiza kamwe tamaa za mwili." Hii inaonyesha kuwa kupitia Roho Mtakatifu, tunaweza kupambana na dhambi na kushinda majaribu.

8. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu pia inaweza kutusaidia katika kujenga uhusiano mzuri na wengine. Katika kitabu cha Wagalatia 5:22-23, tunasoma juu ya matunda ya Roho, ambayo ni upendo, furaha, amani, uvumilivu, utu wema, fadhili, uaminifu, upole na kiasi. Hii inaonyesha kuwa kupitia Roho Mtakatifu, tunaweza kuwa na tabia nzuri na kuishi kwa amani na wengine.

9. Kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu pia inaweza kutusaidia katika kufikia malengo yetu. Katika kitabu cha Wafilipi 4:13, tunasoma, "Naweza kufanya kila kitu katika yeye anitiaye nguvu." Hii inaonyesha kuwa kupitia Roho Mtakatifu, tunaweza kupata nguvu na uwezo wa kuweza kufikia malengo yetu.

10. Kwa hiyo, kama Wakristo, tunahitaji kuhakikisha kwamba tunawaomba Mungu atupe uongozi na hekima kupitia Nguvu ya Roho Mtakatifu. Tunapaswa kuwa tayari kusikiliza sauti ya Roho Mtakatifu na kuwa tayari kutenda kulingana na mapenzi ya Mungu. Kwa njia hii, tutaweza kuishi maisha ya kusudi na furaha, na kuwa baraka kwa wengine.

Je, wewe una uzoefu wowote wa kuongozwa na Nguvu ya Roho Mtakatifu? Je, unapataje ufunuo na hekima ya Kimungu katika maisha yako ya Kikristo?Nafasi yako ni nzuri sana ya kujifunza zaidi juu ya kuongozwa na Roho Mtakatifu na kugundua maana ya Kikristo.

Nguvu ya Roho Mtakatifu: Ukombozi Kutoka kwa Mizunguko ya Upweke na Kutengwa

Kutengwa au kujihisi peke yako ni mojawapo ya hisia mbaya tunazoweza kupitia. Tunajiona kama hatupendwi au kuchangamkiwa sawasawa na watu wengine. Mizunguko hii ya upweke inaweza kusababisha madhara mengi ikiwa ni pamoja na kupungua kwa afya ya kiakili na kimwili, kupoteza hamu ya kufanya mambo yetu pendwa, na kumfanya mtu ajihisi kuwa amepotea. Lakini, Roho Mtakatifu anaweza kusaidia sana kuwaokoa watu kutoka kwa mizunguko hii na kuwapa nguvu ya kumkabidhi Mungu vizuri zaidi maisha yao.

1. Tafuta marafiki katika Kanisa
   Kanisa ni mahali pazuri sana pa kujenga urafiki wa kudumu na watu. Kwa kawaida kuna watu wengi ambao wanataka kushiriki kwa furaha maishani mwao na kusaidia wengine kufanya vivyo hivyo. Wakristo hao wanaweza kuwa rafiki zako na kukusaidia katika mizunguko ya upweke.

2. Jitahidi kuwa mtu wa Kujitolea
   Kujitolea kwenye shughuli za Kanisa inaweza kuwa sababu ya kushiriki na watu wengine katika jamii. Utakutana na watu wengi wanaofanya vitu sawa na wewe na utapata fursa za kuzungumza nao kwa undani na kuwa rafiki zao.

3. Omba
   Omba Roho Mtakatifu akusaidie kuondoa hisia za upweke na kukupa nguvu ya kuwa na urafiki na watu wengine. Roho Mtakatifu anasaidia sana kuondoa mizunguko ya upweke na kusababisha watu wengine wakija kwako.

4. Soma Neno la Mungu
   Biblia inaweza kusaidia sana katika kukabiliana na hisia za upweke. Inaonyesha jinsi Mungu anajali na anataka kila mtu kuwa na urafiki na watu wengine. Kwa hivyo, tumia fursa ya kusoma Biblia na kujenga imani yako.

5. Kuwa na Sifa
   Kuwa na sifa njema kunamaanisha kuwa na tabia nzuri na kuonyesha heshima kwa wengine. Unapokuwa na sifa njema, watu wengine watakuwa na hamu ya kutaka kuwa karibu nawe na kujenga urafiki na wewe.

6. Fanya Vitu Unavyopenda
   Kufanya vitu unavyopenda kunaweza kuwa sababu ya kukutana na watu wengine ambao wanafanya vitu sawa na wewe. Utaweka hisia zako katika kitu unachokipenda na utapata fursa za kuwa na urafiki na watu hao.

7. Chukua Hatua
   Kuchukua hatua ya kujenga urafiki na watu wengine ni muhimu sana. Usibaki kusubiri watu wengine waje kwako, bali chukua hatua ya kuwaalika watu wengine kwa chakula cha jioni au shughuli nyingine kama hizo.

8. Fanya Mazoezi
   Kufanya mazoezi huongeza hamu ya kuwa na urafiki na watu wengine. Inasababisha utengamane na watu wengine na kupata nafasi ya kuzungumza nao.

9. Jijenge kiroho
   Jijenge kiroho kwa kuomba, kusikiliza uimbaji wa nyimbo za dini, na kusoma Biblia. Hii itakusaidia kujenga imani yako na kufanya uwe na nguvu zaidi ya kushinda hisia za upweke.

10. Muombe Roho wa Mungu
    Roho wa Mungu anaweza kukusaidia kuwa na nguvu za kuondoa mizunguko ya upweke na kutengwa. Anaweza kukupa nguvu ya kuwa na furaha na amani katika maisha yako.

Kwa hiyo, tafuta Roho Mtakatifu na umkabidhi maisha yako. Anaweza kusaidia sana katika kukabiliana na hisia za upweke na kutengwa. "Kwani Mimi ni Bwana, Mungu wenu, ninaokota kila upanga ninaowachunga, nami ninaowaweka pamoja, wale wanaotazamia kila upanga" (Ezekieli 34: 11-12).