Ndiyo, vidonge vya kuzuia mimba ni lazima vimezwe kila siku hata kama hufanyi ngono siku hiyo. Kuna aina ya vidonge vya kuzuia mimba inayokuja katika pakiti yenye vidonge 21 na kuna inayokuja katika pakiti ya vidonge 28. Iwapo utapewa ile ya vidonge 21 utapumzika kunywa siku 7 katika mwezi. Iwapo utapewa ile ya vidonge 28, itabidi kumeza kidonge kimoja kila siku, hata siku za hedhi. Ili kuhakikisha vidonge vya kuzuia mimba vinafanya kazi sawasawa, mwulize yule aliyekushauri kutumia vidonge hivyo jinsi ya kuvimeza.
Kama mwanamke akisahau kunywa kidonge hata kama ni siku moja kuna uwezekano wa kupata mimba. Anaposahau kumeza vidonge, ni vizuri zaidi watumie kondom wakati wa kujamiiana kwa kuhakikisha kutopata mimba. Hii inahusika vilevile kama mwanamke ameharisha au ametapika katika kipindi cha saa 4 tangu ameze vidonge. Kama mwanamke anashindwa kukumbuka kunywa vidonge mara kwa mara, ni vizuri zaidi apate ushauri kutoka kwenye kliniki ya uzazi wa mpango kutumia njia nyingine ya kuzuia mimba.

Kama unavyohusisha rafiki zako katika mihemuko mingine, inaeleweka kama utataka kuwashirikisha katika uhusiano wako wa kimapenzi.

Hii i ii inaeleweka kabisa, ali mradi i uheshimu usiri na msimamo wa mpenzi wako.Hii i ii ina maana kuwa utawahusisha marafiki zako wa karibu na siyo hadharani na pia ni vema kama utafanya hivyo basi usitumie maneno ya kujigamba juu ya uzoefu au hata kukuza vitimbwi ambavyo kweli havikuwepo. Tumia maneno ambayo mpenzi wako naye angependa kuyasikia, yaani maneno ambayo hutaogopa kuyarudia kama angekuwepo na wewe hungejali kama yeye angetumia. Hii i ii itakusaidia kutunza siri na kuwa msiri.

Inawezekana kwa msichana mdogo kuwa na uhusiano wa kimapenzi na mwanaume mwenye umri mkubwa. Hata hivyo uzoefu umeonyesha kwamba uhusiano kama huo mara nyingi unakuwa mgumu. Kwanza kabisa ni suala la upevu wa akili na uwiano wa jinsi ya kufurahia maisha.

Kwa mfano, vijana ambao hawajapishana sana umri (miaka ishirini na zaidi) wanaweza kuongea, kujadiliana na kuelimishana kuhusu mambo yao. Lakini inapotokea umri umepishana sana, mvuto wao wa maisha unakuwa tofauti vilevile. Kwa kuongezea, mzunguko wao wa watu wa rika utakuwa wa umri tofauti na watakuwa na mambo machache sana ambayo yatawafurahisha wote wawili kwa pamoja. Mara nyingi, hili linaweza kuleta mtafaruku kati ya msichana na mume wake na kusababisha kuwa na uhusiano wa juujuu.

Pili, kuna shaka kidogo kuhusu kulea watoto. Kumlea mtoto mpaka afikie umri mkubwa wa kuweza kujitegemea na kufanya maamuzi yake mwenyewe, kunahitaji nguvu nyingi. Sasa iwapo mume naye amezeeka na anahitaji kutunzwa itamuwia vigumu sana mwanamke kutekeleza majukumu yote mawili kwa ufanisi, ili kuhakikisha kuwepo kwa maendeleo mazuri ya familia.

Kwa kuongezea mwanaume mzee anaweza kupungua nguvu na hamu ya kutaka kujamiiana wakati msichana hamu yake iko juu. Hili linaweza kuleta ugomvi mkubwa kati yao.

Pia ni muhimu kukumbuka kuwa wanaume wenye umri mkubwa tayari watakuwa wamekuwa na wapenzi wengi kabla yako. Kwa hiyo ni muhimu kwako kumtaka aende kupima virusi vya UKIMWI kabla ya kuanza uhusiano wa kimwili.

Unapofikiria uhusiano na mwanaume mwenye umri unaozidi umri wako sana, fikiria hoja zilizoandikwa hapo juu na angalia hali yako. Mara nyingi ni rahisi kudumisha uhusiano, ukiolewa na mtu ambaye mnalingana umri.

Nchini Tanzania ni 7% ya watu wenye umri kati ya miaka 15-49 wana maambukizi ya Virusi vya UKIMWI. Hii i ii inamaanisha kuwa kati ya watu 100 wa umri huu 7 wao wameambukizwa na Virusi vya UKIMWI.
Kila mkoa una watu walioambukizwa kwa kiwango tofauti, mikoa mingine i ikiwa na kiwango cha juu . Jedwali lilioambatanishwa hapa linaonyesha Mkoa wa Mbeya, Iringa na Dar es Salaam kuathirika zaidi na i idadi kubwa ya watu waliopima na kuonekana kuwa na virusi vya UKIMWI.

Serikali inatakiwa iamue kuwepo kwa matangazo ya biashara
ya pombe na sigara au la? Serikali ina wakati mgumu katika
kuamua kati ya kulinda afya za watu na shinikizo litokalo
kwa wakulima pamoja na makampuni yanayotengeneza pombe
na sigara. Wenye viwanda na wauzaji wanataka bidhaa hizi
zitangazwe kibiashara kwa sababu wanapata pato kutokana na
kuzalishwa na kuuzwa kwa bidhaa hizi. Serikali yenyewe pia
inapata faida kutokana na kutangazwa kwa tumbaku na pombe
kwa sababu uuzaji wake unaipatia serikali ushuru kupitia kodi.
Nchini Tanzania serikali imeamua kuwa matangazo ya biashara
ya sigara yawe na onyo lisemalo,“Uvutaji wa sigara ni hatari kwa
afya yako”. Hii inawajulisha wavutaji wa sigara kuhusu hatari
za uvutaji wa sigara na kuacha kila mtu ajiamulie mwenyewe.

Kujikinga na Maambukizi ya UKIMWI: Njia za Kuepuka Hatari

1. Jambo zuri ni kuwa na elimu ya kutosha kuhusu UKIMWI – Unafahamu ni nini UKIMWI? 🤔 Ni nini dalili zake? 🤒 Ni nini njia zake za maambukizi? 👥 Elimu ni ufunguo wa kujikinga na hatari hii!

2. Njia bora ya kuzuia maambukizi ya UKIMWI ni kuepuka ngono kabla ya ndoa – Ndoa ni sehemu ya maisha ya baadaye na inapaswa kuzingatiwa kwa uzito. 🎉 Badala ya kuingia kwenye uhusiano wa kimapenzi, jiulize, je, ni bora kungojea hadi ndoa? 💍

3. Kuwa na uhusiano mmoja wa kimapenzi – Kujihusisha na washirika wengi wa kimapenzi huongeza hatari ya maambukizi ya UKIMWI. Jitahidi kuwa na uhusiano wa kudumu, waaminifu na mwaminio. 🔒

4. Tumia kondomu vizuri – Kondomu ni sehemu muhimu ya kukinga maambukizi ya UKIMWI na magonjwa mengine ya ngono. Fanya mazoezi ya jinsi ya kuvaa na kutumia kondomu ipasavyo. 👫🚧

5. Epuka matumizi ya dawa za kulevya – Dawa za kulevya zinaweza kupunguza akili na kufanya maamuzi mabaya, ikiwa ni pamoja na kujihusisha katika ngono zembe bila kinga. Kumbuka, afya ni utajiri! 💪💊

6. Epuka kushiriki ngono kwa pesa – Kujiuza kwa ajili ya ngono inaweza kupelekea hatari kubwa ya maambukizi ya UKIMWI. Thamini mwili wako na uheshimu maisha yako, ngono siyo biashara! 💰❌

7. Jitahidi kufanyiwa vipimo vya UKIMWI – Vipimo vya UKIMWI ni njia nzuri ya kujua hali yako ya afya na kujikinga dhidi ya maambukizi zaidi. Pima mara kwa mara na ushauriane na wataalamu wa afya. 🩺✅

8. Tafuta msaada na ushauri – Ikiwa una wasiwasi au unaishi katika mazingira hatari, tafuta msaada kutoka kwa watu wenye ujuzi na wataalamu wa afya. Watakuongoza na kukupa mbinu za kukabiliana na hatari. 🤝🧑‍⚕️

9. Jiepushe na vitendo visivyoruhusiwa kijamii – Kutenda vitendo vya ngono visivyoruhusiwa kijamii, kama vile ubakaji na ngono ya kulazimishwa, inaongeza hatari ya maambukizi ya UKIMWI. Heshimu wengine na heshimu mwili wako! 🚫🙅‍♀️

10. Elewa kuwa matendo yako yanaweza kuathiri watu wengine – Kumbuka kwamba maamuzi yako kuhusu ngono yanaweza kuathiri maisha ya wengine. Kuwa mwangalifu na kuwajibika kwa vitendo vyako. 🤲

11. Jenga uwezo wa kusema hapana – Kujifunza kusema hapana wakati unakabiliwa na shinikizo la kushiriki ngono isiyo salama ni muhimu. Kuwa na ujasiri na thabiti katika maamuzi yako ya kibinafsi. 🙅‍♂️❌

12. Fahamu vichocheo vya hatari – Jua ni mambo gani yanayoweza kukufanya uwe katika hatari ya kushiriki ngono isiyo salama. Epuka mazingira na watu ambao wanaweza kukushawishi kufanya maamuzi mabaya. 🚷

13. Jifunze kujithamini – Kuwa na uhakika wa thamani yako na kujiamini. Unapoamini thamani yako, utakuwa na nguvu ya kusema hapana kwa vitu visivyo salama na hatari ya maambukizi ya UKIMWI itapungua. 💪💖

14. Shughulika na masuala ya kijamii yanayosababisha hatari – Kuchangia katika kazi za jamii, kama vile elimu juu ya UKIMWI, inaweza kupunguza hatari ya maambukizi kwa wengine na kuwajengea ufahamu. 🌍📢

15. Kumbuka, kujikinga na maambukizi ya UKIMWI ni jukumu lako mwenyewe! Kujitunza na kufuata njia za kuepuka hatari ni njia bora ya kujilinda na kulinda wengine. Sote tunaweza kufanya tofauti! 💪🌟

Kwa hiyo, je, una maoni gani juu ya njia hizi za kuepuka hatari za maambukizi ya UKIMWI? Je, kuna njia nyingine unazozifahamu? Tuambie, tunapenda kusikia kutoka kwako! 🗣️💭 Na kumbuka, kujikinga na maambukizi ya UKIMWI ni baraka kubwa na wajibu wetu wote. Tuzidi kuwa na elimu na tuwe mfano kwa vijana wengine kwa kudumisha maadili yetu ya Kiafrika. Tuwe salama! 💚🤗

Nifanyeje Kuzungumza na Mwenzi Wangu kuhusu Matumizi ya Vidonge vya Kuzuia Mimba? 🌸🌍

Karibu kwenye makala hii ambapo tutajadili jinsi ya kuzungumza na mwenzi wako kuhusu matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba. Tunaelewa kuwa suala hili linaweza kuwa ngumu na kusababisha wasiwasi, lakini ni muhimu kwa afya ya wote kuhakikisha mnakuwa na mawasiliano mazuri na uelewa kuhusu njia hii ya uzazi wa mpango. Hivyo basi, hebu tuanze!

1️⃣ Kujenga mazingira ya mazungumzo: Ni muhimu kuwa na mazingira ya kirafiki na ya wazi wakati wa kuzungumzia suala hili. Chagua wakati ambao nyote mko huru na hakuna msongo wa mawazo mwingine. Kwa mfano, unaweza kuchagua wakati mnapofurahia chakula cha jioni pamoja au wakati wa mapumziko mazuri.

2️⃣ Kuwa mwaminifu: Mwanzo mzuri wa mazungumzo haya ni kuwa mwaminifu kuhusu hisia na wasiwasi wako kuhusu njia hii ya uzazi wa mpango. Elezea kwa upendo na kwa uwazi umuhimu wake kwako na jinsi unavyotaka kuhakikisha mnakuwa salama kwa pamoja.

3️⃣ Kuwa tayari kusikiliza: Kusikiliza ni sehemu muhimu sana ya mazungumzo haya. Hakikisha unasikiliza kwa makini na kwa upendo mawazo na hisia za mwenzi wako. Jaribu kuelewa wasiwasi wake na wasiwasi wake kuhusu matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba.

4️⃣ Elezea faida na madhara: Ongea kuhusu faida na madhara ya matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba. Elezea jinsi vidonge hivi vinavyoweza kuwa na umuhimu katika kudhibiti uzazi kwa njia salama. Pia elezea madhara iwezekanavyo ili kujenga uelewa kamili.

5️⃣ Jadili chaguzi zingine: Wakati unazungumza na mwenzi wako, taja chaguzi zingine za uzazi wa mpango. Kuna njia nyingine za uzazi wa mpango ambazo mnaweza kuzingatia kama vile kondomu au njia ya asili kama vile kufuatilia mzunguko wa hedhi.

6️⃣ Panga ratiba: Ni muhimu kupanga ratiba ya kuchukua vidonge hivi kwa wakati unaofaa. Ongea na mwenzi wako juu ya jinsi mnavyoweza kuweka kumbukumbu ili kuwa na uhakika wa kuchukua dozi zako kwa wakati unaofaa.

7️⃣ Tafuta msaada wa kitaalam: Kabla ya kuamua kutumia vidonge vya kuzuia mimba, ni muhimu kushauriana na daktari wako. Pata ushauri wa kitaalam juu ya aina sahihi ya vidonge kulingana na hali yako ya kiafya.

8️⃣ Jua athari zinazowezekana: Hakikisha unaelewa athari zinazowezekana za matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba. Kuna athari zinazowezekana kama vile mabadiliko ya mzunguko wa hedhi, maumivu ya kichwa au kuongezeka kwa hisia za kichefuchefu. Jifunze juu ya athari hizi ili uwe tayari kwa hali yoyote inayoweza kutokea.

9️⃣ Kuwa wazi kuhusu mipango ya baadaye: Ni muhimu pia kuzungumza juu ya mipango yenu ya baadaye. Je, mna azma ya kuwa na familia? Kama ndivyo, jinsi matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba yanaweza kushirikiana na mipango yenu ya uzazi.

🔟 Kuwa na msimamo: Ni muhimu kuelewa kwamba kila mmoja wenu ana haki ya kutoa maoni yake, lakini pia kuwa na msimamo wako. Ikiwa unaamini kuwa matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba ndiyo njia sahihi kwako, jisikie huru kuwasilisha hilo kwa mwenzi wako.

1️⃣1️⃣ Uliza maswali na pata maoni: Hakikisha unasikiliza mawazo na maoni ya mwenzi wako. Uliza maswali kuhusu wasiwasi au mambo ambayo hayajafahamika vizuri. Kwa njia hii, unaweza kuunda mazungumzo ya kina ambapo mnaweza kuelewa vizuri zaidi maoni ya kila mmoja.

1️⃣2️⃣ Kumbusha umuhimu wa kuwa na uhusiano mzuri: Wakati wa mazungumzo haya, kumbuka kwamba umuhimu wa kuwa na uhusiano mzuri na mwenzi wako unazidi matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba. Ongea juu ya umuhimu wa kujali mahitaji na hisia za mwenzi wako katika kila hatua ya maisha yenu.

1️⃣3️⃣ Zingatia maadili na tamaduni za Kiafrika: Kama mtu aliyejikita katika maadili na tamaduni za Kiafrika, hakikisha unachukua maadili haya katika mazungumzo yako. Elezea umuhimu wa kujilinda na kuheshimu mwili wako kwa ajili ya ndoa na maisha ya familia.

1️⃣4️⃣ Tafuta njia nyingine za kukaa salama: Wakati mwingine, matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba yanaweza kuwa changamoto kwa mwenzi wako. Katika kesi hii, fikiria njia nyingine za kukaa salama kama vile kujizuia kabisa kufanya ngono kabla ya ndoa. Hii ni njia bora ya kujilinda na kuepuka hatari zinazoweza kutokea.

1️⃣5️⃣ Kukumbusha umuhimu wa kubaki safi: Kwa kumalizia, ni muhimu kuelezea umuhimu wa kubaki safi na kujizuia kabisa kufanya ngono kabla ya ndoa. Hii si tu njia salama ya kujilinda na magonjwa ya zinaa, lakini pia inajenga uhusiano imara na mwenzi wako. Kumbuka, kungoja ndoa kunaweza kuwa na baraka kubwa katika maisha yako ya baadaye.

Kwa hiyo, tunakuhimiza uzungumze na mwenzi wako kwa upendo, uelewa na waziwazi kuhusu matumizi ya vidonge vya kuzuia mimba. Kumbuka, mawasiliano ya wazi na maamuzi yanayofanywa kwa pamoja ni muhimu katika kujenga uhusiano imara na kuhakikisha afya na furaha ya wote. Pia, kumbuka umuhimu wa kujilinda na kubaki safi hadi wakati sahihi. Twakutakia mafanikio tele katika mazungumzo yako! 💑💕

Watoto hawatakiwi kunywa pombe wala kuvuta sigara!

Watoto hasa ndio wapo katika hatari zaidi ya kupata madhara
yatokanayo na uvutaji sigara na unywaji pombe, kwa sababu
bado wanaendelea kukua. Wanaweza wakaathiri miili yao na ubongo
kwa maisha yao yote. Wana hatari zaidi ya kuathirika katika
maendeleo yao ya kijamii na kisaikolojia. Matumizi mabaya ya pombe
na sigara yanaweza yakaleta madhara katika makuzi ya mtoto.

Ukweli ni kwamba hakuna madhara yoyote ya kiafya ukikaa muda mrefu bila kujamii ana. Hakuna madhara yatakayokutokea kwenye sehemu zako za siri au katika sehemu nyingine ya mwili wako. Mwanaume au mwanamke akianza kujamii ana baada ya kukaa muda mrefu, atapata raha na starehe.

Watu wengine wanasema kwamba kutofanya mapenzi kunasababisha kuwa na chunusi usoni au sehemu za siri, au hata kuchanganyikiwa kiakili. Siyo kweli kwamba hali hizi zinasababishwa kwa kutojamii ana, vyanzo vya hali hizi ni tofauti.
Uwe na uhakika kwamba kutojamii ana ni salama kabisa kwako na huwezi kupata madhara yoyote. Lakini kama tulivyosema awali, kujamii ana kunaweza kukaleta matatizo mengi kama mimba i isiyotarajiwa, magonjwa ya zinaa pamoja na maambukizo ya VVU na UKIMWI.

Pombe huingia kwenye damu na kuzunguka mwili mzima pamoja
na kwenye ubongo wako. Ina madhara kwa viungo vya mwili
wako na ubongo wako na hivyo huathiri tabia na hisia zako.

Unywaji wa pombe kupita kiasi unaweza kuathiri viungo vingi
kwa mfano, ini ambalo ndilo huathirika zaidi. Ini hilo linafanya
kazi ya kufyonza kilevi katika mwili wako. Kama ukinywa zaidi
utaathiri ini kiasi kwamba halitaweza kufanya kazi kikamilifu au
litashindwa kabisa hatimaye utakufa. Kilevi kingi husababisha
kansa ya ini na tumbo.

Hatari kubwa siku hizi ni kupata na kusambaza virusi vya
UKIMWI. Mlevi mara nyingi huwa mzembe na husahau kinga
muhimu kama vile kutumia kondomu wakati wa kufanya mapenzi.
Anaweza pia kufanya mapenzi na watu ambao hafahamu afya
zao, kama ni wagonjwa au la. Zaidi ya hayo mlevi mara nyingi
huwa dhaifu, hivyo ni rahisi kushambuliwa na magonjwa
mbalimbali pamoja na VVU.

Pombe inaathiri pia uwezo wa kufanya tendo la ndoa. Huwa ni
vigumu kwa uume kusimama. Pia huathiri ubongo hasa sehemu
zile zinazomiliki ufahamu na mihemko.

Kwanza unaweza kujisikia mchangamfu na huru, lakini mara
tu unaanza kujisikia taabu na kushindwa kutembea vizuri.
Utakuwa na matatizo ya kutoona vizuri na matatizo ya kutoa
uamuzi sahihi. Watu huanza kuwa na vijitabia vya ajabu na
vipya baada ya kulewa. Kugombana na watu wengine na kufanya
mambo yasiyokubalika kama vile kujikojolea mbele za watu.
Kama utaendelea kunywa kuna uwezekano mkubwa wa kupata
madhara. Kila dhara huharibu mamilioni ya seli za ubongo wa
binadamu.

Kwanza hutakuwa na kumbukumbu ya nini kimetokea, lakini
unaweza pia kupoteza kabisa kumbukumbu zako. Kama ukinywa
pombe kupita kiasi kwa muda mrefu unaweza kupungukiwa
akili na mwisho kuharibu kabisa akili. Pombe pia ni dawa ya
kulevya kwani huweza kukutawala. Watu waliotawaliwa na
pombe, hutumia pesa nyingi na muda mwingi kwenye pombe,
hali ambayo inaweza kuwa ni mzigo mzito kwa familia na jamii,
na pindi mtu anapotawaliwa, ni vigumu kunywa kidogo au kuacha
kabisa. Kama mtu atajaribu kuacha, hupata matatizo kama
kutetemeka, mapigo ya moyo kuongezeka, kutokwa na jasho
jingi, na kukosa usingizi wakati wa usiku. Hali hiyo husababisha
maumivu na ni hatari kwa watu ambao wametawaliwa na pombe.

Muda unaofaa kutumia njia ya kupanga uzazi ni wakati unapojamiiana kwa mara ya kwanza. Huu ni wakati mzuri wa kutumia kondomu, kwa sababu kondomu inazuia kupata mimba isiyotarajiwa pamoja na magonjwa ya zinaa.
Huu pia ni muda mzuri wa kwenda kliniki ili kupata ufafanuzi kuhusu njia mbalimbali za kuzuia mimba. Daktari au muuguzi anaweza kuwasaidia mwanaume na mwanamke kuamua njia inayofaa kwa hali yao.
Mara nyingi, watu wanafikiri kwamba huduma ya uzazi wa mpango ni kwa wanawake ambao wameshaolewa, kwa mama wajawazito au wanawake waliozaa tu. Lakini si kweli. Hapa Tanzania, kisheria kila mtu aliyebalehe, iwe mvulana au msichana ana haki ya kupata huduma ya uzazi wa mpango.

Iwapo mtu amelazimishwa
kuingia katika hali ya ndoa
(kuoa/kuolewa) na msichana/
mvulana ambaye hampendi,
hatua ya kwanza ni kukataa
ndoa hiyo na kuonyesha wazi
wazi. Jadiliana suala hili na
wazazi wako. Waeleze kwa
heshima kwa nini hukubaliani
na ndoa hiyo.

Kwa kawaida wazazi wanape-nda mambo mema kwa watoto wao.
Kwa hiyo kuwepo na uhusiano mzuri kati ya wazazi na watoto
kunaweza kukapangilia mambo yakaenda vizuri.
Iwapo jaribio la kuzungumza na wazazi wako halikufaulu,
unaweza ukazungumza na mtu mwingine unayemwamini ambaye
atakubali kuzungumza na wazazi wako. Kumbuka kwamba iwapo
bado unalazimishwa kufunga ndoa, unaweza kutoa taarifa polisi
kwa kuwa sheria ya Tanzania hairuhusu kulazimisha ndoa.

Watu wanokunywa kupitia kiasi huathiri jamii kwa njia
mbalimbali. Madhara mengine hutokea kwa kuwa wanafanya
vitu ambavyo wasingevifanya iwapo wasingekuwa wamelewa.

Watu wakilewa, huweza kuwa na hasira, wagomvi hivyo basi
huwadhuru wengi kiakili na kimwili. Isitoshe, ajali nyingi za
kazini na barabarani hutokea watu wakiwa wamelewa. Mara
nyingi watu wasiokuwa na hatia na vilema hupoteza maisha yao
kutokana na ajali zinazohusiana na ulevi.

Watu wanaokunywa
pombe kupita kiasi hupunguza uangalifu na hivyo basi kuchangia
katika kuenea kwa VVU kwenye jamii. Watu wanaokunywa pombe
wanaweza pia kufanya ujambazi katika jamii. Pia wanaokunywa
kupita kiasi si wafanyakazi wa kutegemewa kwani hutumia
muda mwingi nje ya sehemu zao za kazi.

Watu waliozoea kunywa pombe nyingi hupoteza pesa zao nyingi
kununua pombe na muda wao mwingi kufikiria jinsi ya kupata
pesa za kunywea pombe.

Kutokana na gharama za kununua
pombe familia zao hukosa pesa za vitu muhimu kama kodi ya
nyumba, ada na sare za shule na chakula.

Vijana wanaokunywa pombe huanza kuiba pesa nyumbani kwao
ili kununulia pombe. Matumizi mabaya ya pombe mara nyingi
husababisha matatizo au kuvunjika kwa familia, au urafiki.

Vilevile husababisha matokeo mabaya shuleni au kuacha kabisa
shule, hali ambayo inaweza kusababisha kukosa nafasi za kazi,
kujitegemea wewe mwenyewe na kusaidia famila yako na jamii.

Dawa za kulevya huharibu ufanyaji kaza wa kawaida wa mfumo wa mwili hasa tumbo na utumbo wa watumiaji
hushindwa kufyonza virutubisho vidogo kama vile
vitamini, madini kutoka kwenye chakula na kwenda kwenye mfumo wa damu. Hiki ndicho kinachowafanya wakonde. Isitoshe, hupunguza uwezo wa mwili kujikinga na maradhi na hivyo huuweka mwili katika hatari ya kuambukizwa na magonjwa likiwemo gonjwa hatari la UKIMWI.

Afya ya uzazi inahusiana na mfumo wa uzazi wa mtu, na via
vya uzazi kwa watu. Kwa hali hiyo basi inahusiana na mambo
yote yanayojumuisha uzazi na ujinsia. Ina maana kuwa watu
wana uwezo wa kukidhi mapenzi na usalama katika maisha
yao, kwamba watu wana uwezo wa kuwa na watoto na pia wana
uhuru wa kuamua, kama lini na kwa muda gani wapate watoto.
Yaliyomo humu yanampa haki mwanamume na mwanamke kupewa
habari au kuelekezwa na kufikiwa na njia za uzazi wa mpango
ambazo ni salama, zinazofanya kazi, anazomudu kulipia na njia
zinazokubalika za uzazi wa mpango alizochagua na haki ya kuwa
na huduma za afya zinazofaa ambazo zitawawezesha wanawake
kuwa salama wakati wa ujazito na kujifungua.