Watoto hawatakiwi kunywa pombe wala kuvuta sigara!

Watoto hasa ndio wapo katika hatari zaidi ya kupata madhara
yatokanayo na uvutaji sigara na unywaji pombe, kwa sababu
bado wanaendelea kukua. Wanaweza wakaathiri miili yao na ubongo
kwa maisha yao yote. Wana hatari zaidi ya kuathirika katika
maendeleo yao ya kijamii na kisaikolojia. Matumizi mabaya ya pombe
na sigara yanaweza yakaleta madhara katika makuzi ya mtoto.

Ni kweli kwamba mara nyingi hali hii huwatokea wavulana na wanaume. Ndani ya uume kuna mishipa mingi ya damu na kama damu nyingi i i ikienda sehemu hii i ii inasababisha uume kuwa mgumu na kusimama. Mtu anapolala huwa ametulia na hivyo damu inaweza kusukumwa kuelekea kwenye uume. Kwa hiyo, msukumo wa damu ndani ya uume ni sababu pekee ya uume kusimama. Pia kujaa kwa kibofu cha mkojo huweza kusababisha uume kusimama wakati wa kuamka usingizini asubuhi.

Rafiki yako wa kike ana haki ya kukataa kujamiiana na wewe.
Labda hayuko tayari kujamiiana au anapenda kusubiri mpaka
afunge ndoa. Maamuzi yake yatakuwa yametokana na kuogopa
matokeo ya kujamiiana katika umri mdogo au labda anafuata
maadili yaliyo kwenye dini yake. Na hata kuwa na wasiwasi kuwa
uhusiano wenu siyo wa kuaminika. Kama kweli unampenda na
unajali uhusiano weu mpe muda wa kufikiria, taratibu. Endelea
kusikilizana kwa makini na kuchunguza kwa uwazi na muweze
kufanya maamuzi sahihi. Kwa lolote lile mtakaloamua hakikisha
kuzuia matokeo yanayotokana na mimba.

Katika suala hili la UKIMWI hakuna tofauti yoyote kati ya
Albino na watu wengine katika jamii. Albino wanaweza kupata
maambukizo kama watu
wengine, na mahitaji yao ni yaleyale, kijamii, kisakolojia na kiafya.
Albino watapewa ARVs kama watu wengine kwa kufuata
utaratibu uleule wa matibabu ya UKIMWI kama wanavyofanyiwa
watu wasio Albino. Kwa hiyo kama Albino anakataliwa kupewa
huduma za dawa za kufubaza VVU (ARVs) basi atoe taarifa
kwa vyombo husika ukiwemo uongozi katika jamii au kwenye
Chama cha Albino ili waweze kuwasaidia kufuatilia haki zao.

Sheria kuhusu utoaji
mimba zinatofautiana
kati ya nchi na nchi. Hapa
Tanzania utoaji mimba
ni kosa la jinai.5 Kosa la
jinai linamchukulia mtu
hatua aliyetoa mimba na
yule aliyemtoa au
kumsaidia kutoa mimba.
Hata hivyo hapa Tanzania
unaruhusiwa kutoa mimba
pale tu inapokwepo sababu
za kuokoa maisha ya mama
mjamzito kama kuna
matatizo ya kiafya au
pale mimba inatokana na
kubakwa.6 Utoaji mimba hufanyika kwa siri.
Ni hatari iwapo utoaji mimba utafanyika bila ya utaalamu. Yule
anayesaidia kutoa mimba anawajibishwa kisheria. Iwapo utoaji
mimba umefanywa na mtu asiye na ujuzi, kwa mama mwenyewe,
au kifaa kilichotumika ni kichafu, au majani au dawa zimewekwa
ukeni, zinaweza kuhatarisha maisha ya mama.
Ni muhimu hata hivyo kujua kuwa wahudumu wengine hutoa
huduma baada ya mimba kuharibika kwa wale wanaohitaji
msichana au mama, kutokana na matatizo ya utoaji mimba au
kuharibika kwa mimba

Ipo njia moja ya kuhakikisha kama umeambukizwa Virusi vya UKIMWI na UKIMWI au hapana. Njia hii ni ya kupima damu yako katika vituo vyenye utaalamu wa upimaji.
Ni muhimu kukumbuka kuwa Virusi vya UKIMWI, vinaonekana kwenye damu ya binadamu miezi mitatu baada ya kuambukizwa. Kipindi hiki kati ya kuambukizwa hadi kufikia miezi mitatu kipimo hiki i hakiwezi kuonyesha kama maambukizi ya virusi yapo au hayapo. Kipindi hiki ni cha hatari sana , kwani aliyeambukizwa anaweza kuwaambukiza wengine bila kujua.

Unaweza kufanya uchunguzi wa kutosha kuhusu tabia, muono na imani ya rafiki yako hata kama mnaishi mbalimbali. Unaweza kumuuliza maswali kuhusu mahali anapoishi na familia yake kwa ujumla. Jaribu kufanya mawasiliano ya karibu zaidi ili uweze kumdadisi, na yeye aweze kujieleza mwenyewe kwa undani zaidi kuhusu yeye mwenyewe.

Njia nyingine ni kutumia watu wengine walio karibu naye. Unapomchunguza mtu ambaye unafikiri anaweza kuwa mchumba wako inakubidi uwe na vigezo ulivyojiwekea ambavyo ungependa awe navyo.

Uchunguzi wa namna hiyo unaweza kukusaidia kujua tabia ya rafiki yako. Hata hivyo kufanya uchunguzi hakuna maana kwamba huhitaji kuwa naye kabisa. Bado unahitaji muda zaidi wa kuwa naye ili kumjua na kujenga uhusiano.

Jambo la kukumbuka ni kwamba tabia, siyo rahisi kufahamika na kuelezeka waziwazi, na hasa kama watu wako kwenye mapenzi. Mara nyingi katika mazingira haya siyo rahisi kuona kasoro. Vilevile tabia ya mtu huenda ikabadilika kulingana na umri.

Msichana anaweza kupata mimba akijamii ana mara moja tu. Inategemea na mzunguko wa hedhi. Kama ndani ya tumbo la msichana lipo yai pevu ambalo ni tayari kwa kurutubishwa, na siku i ileile msichana anajamii ana na mvulana anaweza kupata mimba. Isitoshe, anaweza kupata mimba hata kama ni mara ya kwanza ya kujamii ana.

Kupasuka kwa kondomu mara nyingi kunasababishwa na kondomu kutowekwa vizuri uumeni. Ni muhimu sana kutoa hewa ndani ya kondomu wakati wa kuvalisha uume. Kwa sababu ile hewa ndani ya kondomu inaweza ikasababisha kondomu kupasuka wakati wa kujamiiana.
Vilevile siyo vizuri kupaka mafuta kama vaselini juu ya kondomu ili kurahisisha kitendo cha kuingiliana. Mafuta kama vaseline yanadhoofisha uimara wa kondomu na yanarahisisha kondomu kupasuka. Mafuta haya yanayowekwa kwenye pakiti ya kondomu yanahifadhi uimara wa kondomu, na ni aina maalumu ya mafuta.
Ni muhimu kukumbuka kwamba mwanaume akivaa kondomu vizuri jinsi tulivyoeleza awali, uwezekano wa kondomu kupasuka ni mdogo sana.

Ubikira ni nini?: Maana halisi ya neno “bikira” ni mwanamke au mwanaume ambaye hajawahi kabisa kujamii ana. Kujamii ana hapa i ina maana kwamba uume wa mwanaume unaingia katika uke wa mwanamke.

Watu kadhaa wanasema kwamba kuwepo kwa kizinda, ambacho ni ngozi nyembamba laini i i iliyoko kwenye uke i inayokaa kama kiwambo, ndiyo ubikira. Lakini wanawake wengine huzaliwa bila kiwambo au ngozi hii , i inawezekana kwa wengine kuchanika kwa kiwambo hiki i wakati wakifanya mazoezi mazito kama vile kupanda baisikeli, kukwea miti na kadhalika. Pia, i inaweza kutokea wakati wa uchunguzi wa kiafya au tiba i inayohusisha sehemu za ndani sana ukeni. Kiwambo hiki kinatofautiana baina ya msichana na msichana.
Kwa hiyo, kizinda siyo kipimo kizuri kwa ajili ya kumtambua bikira. Njia pekee ya kumtambua bikira ni kufahamu kama mtu hajawahi kujamii ana (yaani bikira) au kama ameshajamii ana (siyo bikira). Wewe si bikira kama umewahi kushiriki ngono na utakuwa umepoteza ubikira na hamna njia ya ubikira kurudi tena, hata ukisubiri muda mrefu. Lakini hii haimaanishi wewe uendelee kufanya ngono ovyo.

Msichana ambaye hajawahi kujamiiana anaitwa bikira, je mvulana huitwaje?

Neno “bikira” ni mtu yeyote ambaye hajawahi kujamii ana maishani mwake, awe mwanamke au mwanaume.
Zamani, watu walimtambua msichana bikira kwa njia ya kuhakikisha kwamba kile kiwambo chembamba ndani ya uke kipo. Lakini kwa sababu ngozi hii huweza kuchanika kwa njia nyingine zaidi ya kujamii ana, siyo kipimo kizuri cha kumtambua msichana ambaye hajajamii ana kabisa (yaani bikira).
Katika jamii nyingi ni kawaida kuwaita `bikira` wanawake ambao hawajawahi kujamii ana. Pia, jamii nyingi wanasisitiza umuhimu wa mwanamke kuwa bikira mpaka siku ya kuolewa. Hata hivyo, neno “bikira” hutumiwa kwa wanawake na wanaume.

Je, mvulana atajuaje kama msichana ni bikira? Na pia, msichana anaweza kujitambua vipi kama ni bikira?

Mvulana hawezi kuthibitisha ubikira wa msichana kwa njia ya kumwangalia wala kwa njia ya kumwingilia kimwili. Hii ni kwa sababu ubikira ni kutowahi kujamii ana na hautegemei kuwepo kwa kizinda ndani ya uke. Yaani msichana ambaye hajawahi kujamii ana, lakini ambaye kizinda chake kimepasuliwa kwa sababu nyingine, bado ni bikira. Njia pekee ya kufahamu kama msichana ni bikira ni kufahamu kile alichofanya maishani, na hii , kwa kweli haiwezekani.
Msichana anaweza kujifahamu kuwa bikira kama hajawahi kujamii ana, yaani kuingiliwa kimwili na mwanaume au mvulana.
Jamii nyingi hutilia mkazo kuhusu ubikira wa wasichana wakati wa kuolewa. Lakini suala la kutofanya mapenzi mpaka siku ya kuolewa au kuoa ni muhimu kwa wote, wasichana na wavulana. Kutofanya mapenzi mpaka siku ya kuolewa kuna maana ya kujiepusha na shida zinazoweza kutokea, kama mimba isiyotarajiwa, magonjwa ya zinaa na hata maambukizi ya VVU na UKIMWI. Iwapo huwezi kustahimili ashiki ya kujamii ana, basi huna budi kuhakikisha kuwa unajikinga wewe na mpenzi wako asipate ujauzito na magonjwa kwa kutumia kondomu.

Kizinda ni nini na kinawezaje kuharibika

Kizinda ni kiwambo laini kinachokuwepo ndani ya uke. Kiwambo hiki kina tundu katikati i i ili kuwezesha damu ya hedhi kupita kiurahisi. Ukubwa na unene wa kiwambo hiki hutofautiana kati ya msichana na msichana. Wakati wa tendo la kwanza la ngono, huchanika na kwa wengi i i inasababisha kutokwa damu. Lakini pia inawezekana kutokuwepo na tendo la kutokwa damu. Hii ni kwa sababu kiwambo hiki kina asili ya kunyumbuka sana na wakati mwingine tundu lake ni kubwa. Inawezekana pia kuwa kiwambo hiki tayari kilikuwa kimeharibiwa na sababu nyingine.

Mapenzi salama ni yale yanayofanyika bila wasiwasi wa kupata mimba zisizotarajiwa, magonjwa ya zinaa pamoja na maambukizi ya Virusi vya UKIMWI na UKIMWI. Mapenzi salama yanaweza kuwa ni pamoja na kumaliza hamu bila ya kujamiiana au kuchukua tahadhari kwa maana ya kutumia kondomu wakati wa kujamiiana.

Kumaliza hamu bila ya kujamiiana ni pamoja na kupiga busu, kukumbatiana, na kupiga punyeto. Vyote hivyo ni vitendo salama kabisa. Kama utajamiiana (kwa maana uume unaingizwa ukeni), ni lazima uhakikishe kuchukua tahadhari muhimu za kinga. Moja ya tahadhari inaweza kuwa wote ni waaminifu kabisa, lakini jambo hili linahitaji nyie wote wawili kuwa waaminifu na kuwa wote muwe mmepima virusi vya UKIMWI na pia msiwe mmefanya ngono hapo kabla (hamkuwa na uhusiano wa kimwili na mtu yeyote kabla. Tahadhari nyingine ni kutumia kondomu. Kondomu inazuia mimba pamoja na magonjwa ya zinaa na uambukizi wa Virusi vya UKIMWI.

Hakuna jibu la ujumla kwa swali hili, kwa sababu tiba ya ugumba inategemea chanzo maalum cha ugumba huo kwa mhusika. Kuna matatizo ya ugumba ambayo yanaweza kutibiwa, lakini mara nyingi ni vigumu au hata haiwezekani kumtibu mwanaume au mwanamke mgumba.
Kwanza kabisa, lazima daktari atafute sababu za ugumba kwa kufanya uchunguzi wa kitaalamu kwa mwanamke na mwanaume. Baada ya uchunguzi daktari anaweza akawashauri kuhusu uwezekano wa kuwatibu. Mara nyingine tiba ni rahisi, lakini matatizo mengine ni mazito na ni vigumu au haiwezekani kuyatibu.

Ndiyo msichana anaweza kupata mimba kwa kujamiiana mara
moja tu bila kujali ana rangi gani ya ngozi. Wasichana weupe,
weusi na wanaoishi na ualbino au wasio na ulemavu wa ngozi
wanafanana wote inapokuja kwenye suala la uwezekano wa
kupata mimba. Kinachobainisha/ kinachosababisha upatikanaji
wa mimba ni wakati tendo la kujamiiana linapofanywa na hatua
ya mzunguko wa hedhi. Kama yai lililopevuka kwa ajili ya
kurutubishwa litakuwa tayari basi ujauzito utatokea mara tu
baada ya mbegu ya mwanaume kuingia, (wakati wa kujamiiana).
Ujauzito unaweza kutokea hata kama msichana alikuwa bado
bikira na ni mara yake ya kwanza kujamiiana.

Kwa wanawake wenye miaka zaidi ya 35 uwezekano wa kupata matatizo ya kiafya wakati wa ujauzito au wakati wa kujifungua ni mkubwa zaidi kuliko wanawake kati ya miaka 20 na 35.
Matatizo ni mengi zaidi kama mama ameshakuwa na watoto wengi. Baada ya kuzaa mimba tano au zaidi, misuli ya mfuko wa uzazi hulegea. Hivyo hufanya mama kutokwa na damu nyingi, kuwa na uchungu wa muda mrefu na kuchanika kwa mji wa mimba. Matatizo mengine ni mtoto kukaa vibaya tumboni na kuwa na watoto wakubwa. Wanawake wa umri mkubwa ambao wamekuwa na i idadi kubwa ya mimba za karibukaribu (za kufululiza) wanakabiliwa na uwezekano mkubwa wa kufariki wakati wa ujauzito na wakati wa kujifungua.

Jinsi ya Kuanzisha Mazungumzo ya Kwanza kuhusu Ngono na Mpenzi Wangu 🌼

Karibu sana kwenye makala hii ambayo itakusaidia kujua jinsi ya kuanzisha mazungumzo muhimu kuhusu ngono na mpenzi wako. Katika hatua hii ya uhusiano wako, ni muhimu sana kujenga mazungumzo ya wazi na mpenzi wako kuhusu mada hii nyeti. Kumbuka, kuchelewesha mazungumzo haya inaweza kuwa na athari mbaya katika uhusiano wenu. Hivyo basi, tufanye hivi kwa njia ya kuelimisha, kuheshimiana, na kuonyesha upendo na huruma.

1️⃣ Kuanza kwa upendo: Hakikisha kuanza mazungumzo haya kwa ukarimu na upendo. Tumia maneno mazuri ambayo yanaonyesha upendo wako kwa mpenzi wako. Kwa mfano, unaweza kumwambia "Napenda jinsi tunavyozungumza kuhusu mambo muhimu katika uhusiano wetu. Leo nataka tuongee kuhusu ngono ili tuweze kuelewana zaidi."

2️⃣ Kuwa wazi: Ni muhimu kueleza waziwazi matarajio yako na maadili yako kuhusu ngono. Eleza kwa uwazi jinsi unavyoamini kwamba ngono inapaswa kufanyika kwa upendo na uaminifu ndani ya ndoa. Kumbuka, maadili yetu ya Kiafrika yanatufundisha umuhimu wa kuheshimu miili yetu na kusubiri hadi ndoa.

3️⃣ Sikiliza: Wakati mpenzi wako anazungumza, sikiliza kwa makini kile anachosema. Elewa hisia na hofu zake, na jibu kwa upendo na uelewa. Kuwa tayari kusikiliza na kuelewa mtazamo wa mpenzi wako kuhusu ngono.

4️⃣ Toa maelezo ya kina: Eleza kwa kina kuhusu athari za ngono kabla ya ndoa. Tumia mifano na hadithi za kuelimisha ili kumsaidia mpenzi wako kuelewa umuhimu wa kusubiri hadi wakati sahihi. Kwa mfano, unaweza kumwambia hadithi ya rafiki yako ambaye alikumbana na changamoto za kisaikolojia na magonjwa ya zinaa baada ya kujihusisha na ngono kabla ya ndoa.

5️⃣ Fafanua mipaka: Ni muhimu kuweka mipaka na kueleza kwa uwazi yale unayokubali na usiyokubali katika suala la ngono. Lazima mpenzi wako ajue kwamba unataka kusubiri hadi ndoa kabla ya kujihusisha na ngono. Hii itamsaidia kuelewa na kuonyesha heshima kwa maadili yako.

6️⃣ Zungumza kuhusu mipango ya baadaye: Ni muhimu kuzungumza kuhusu mipango ya baadaye ya uhusiano wenu. Eleza kwa uwazi jinsi unavyoona uhusiano wenu unakwenda, ikiwa ni pamoja na malengo ya kufunga ndoa. Fafanua jinsi ngono kabla ya ndoa inaweza kuathiri mipango ya baadaye na kujenga msingi imara kwa ndoa yenu ya siku zijazo.

7️⃣ Uliza maoni: Mpe mpenzi wako nafasi ya kueleza maoni yake na wasiwasi wake. Uliza maswali ili kujua jinsi anavyohisi kuhusu suala hili. Kwa mfano, unaweza kumuuliza, "Je, unaona umuhimu wa kusubiri hadi ndoa kabla ya kujihusisha na ngono?"

8️⃣ Kuwa mtulivu: Kumbuka, mazungumzo haya yanaweza kuwa magumu na yanahitaji uvumilivu. Kuwa na subira na uelewa wakati mpenzi wako anajieleza. Tafuta njia ya kufanya mazungumzo yawe rahisi kwa kumtuliza na kumfanya ajisikie salama.

9️⃣ Eleza hisia zako: Ni muhimu kuonyesha jinsi mada hii inavyoathiri hisia zako binafsi. Eleza wasiwasi wako kuhusu uhusiano wenu na jinsi unavyotaka kusubiri hadi ndoa kabla ya kujihusisha na ngono. Fafanua jinsi unavyojali kuhusu afya yake, maadili yako, na uhusiano wenu kwa ujumla.

🔟 Tafuta suluhisho pamoja: Pamoja na mpenzi wako, tafuta njia za kuimarisha uhusiano wenu bila kuhusisha ngono kabla ya ndoa. Fikiria shughuli za pamoja ambazo zinaweza kuimarisha uhusiano wenu bila kuathiri maadili yenu. Kwa mfano, jaribuni kufanya mazoezi pamoja, kusoma vitabu, au kushiriki katika shughuli za kujitolea.

1️⃣1️⃣ Kuwa na matumaini: Hakikisha kuwa na matumaini na kumshukuru mpenzi wako kwa kusikiliza na kushiriki katika mazungumzo haya. Mwambie jinsi unavyothamini uhusiano wenu na jinsi unaamini kwamba mnaweza kuvuka changamoto hii pamoja.

1️⃣2️⃣ Kuendelea kuelimisha: Mazungumzo haya hayapaswi kuwa ya mara moja tu. Kuendelea kuelimisha mpenzi wako kuhusu umuhimu wa kusubiri hadi ndoa na kuwa na uhusiano mzuri. Wasiliana mara kwa mara na ujulishe mpenzi wako habari na taarifa mpya kuhusu suala hili.

1️⃣3️⃣ Kuwa msaada: Weka wazi kwamba uko tayari kusaidia mpenzi wako kudumisha azma ya kusubiri hadi ndoa. Onyesha kuwa unaweza kuwa msaada katika kujenga uhusiano imara na kuimarisha maadili yenu pamoja.

1️⃣4️⃣ Kuwa mfano mzuri: Ni muhimu kuwa mfano mzuri kwa mpenzi wako katika suala la kusubiri hadi ndoa. Thibitisha kupitia matendo yako kwamba unazingatia maadili haya. Hii itamsaidia mpenzi wako kuona umuhimu na uwezekano wa kusubiri hadi ndoa.

1️⃣5️⃣ Kuonyesha upendo na kujali: Mwishowe, hakikisha kuonyesha upendo na kujali mpenzi wako katika kila hatua ya mazungumzo haya. Mpe moyo na uhakikishe kuwa unamsaidia kujenga ufahamu mzuri kuhusu umuhimu wa kusubiri hadi ndoa. Kuwa tayari kumsikiliza na kuonyesha uelewa hata kama mnamaliza mazungumzo haya bila kukubaliana.

Kwa kuhitimisha, ni muhimu sana kujenga mazungumzo ya wazi na mpenzi wako kuhusu ngono. Kwa kuzingatia maadili yetu ya Kiafrika na kusubiri hadi ndoa, tunajenga uhusiano imara, afya, na wa kudumu. Kumbuka, kusubiri hadi ndoa na kuwa safi ni uamuzi mzuri ambao utakuletea baraka na furaha katika maisha yako ya uhusiano. Je, una mtazamo gani kuhusu suala hili muhimu? Jiunge nasi kwenye mazungumzo na