Uvutaji wa aina zote una madhara. Kama utavuta sigara na
kuvuta moshi kwa kutumia mdomo hadi kwenye mapafu yako
utapata madhara moja kwa moja kwenye viungo vyako.
Kama nitasimama karibu na mvutaji na kuvuta moshi, kuna
madhara ambayo siyo ya moja kwa moja. Kwa upande mwingine
kama jirani wa mvutaji unaweza kuvuta sumu nyingi itokanayo
na tumbaku kwa sababu hakuna kitu cha kuichuja. Sigara za
viwandani zina kishungi ambacho huchuja tindikali mbalimbali
zenye sumu, kama vile kaboni na asidi ya magamba ya miti,
ambazo zina madhara kwa mapafu.

Kufanya mapenzi wakati msichana yuko katika hedhi hakuna madhara yoyote kiafya kwa mwanaume wala mwanamke kama kati yao hakuna mwenye ugonjwa wa zinaa.

Ila kama mmoja wapo ana ugonjwa wa zinaa, huo ni wakati wa hatari sana kwa maambukizi, kwa sababu utando ndani ya mfuko wa uzazi unabomoka na mlango wa mfuko wa uzazi unakuwa wazi. Hivyo ni rahisi sana vijidudu vya magonjwa mbalimbali kuingia mwilini mwa msichana. Vilevile kama msichana tayari ameambukizwa na magonjwa ya zinaa, katika damu yake viko vijidudu vingi vinavyoweza kumwambukiza mvulana.

Kwa sababu mara nyingi ni vigumu kufahamu kama kati ya wapenzi hakuna mwenye ugonjwa wa zinaa, haishauriwi kujamii ana wakati wa hedhi na kama ndivyo basi kondomu i tumike.

Katika jamii nyingi kujamii ana wakati mwanamke yuko wenye hedhi haikubaliki kwa sababu ya mila au dini.

Je, Ni Vipi Kujilinda na Maambukizi ya Kisonono na Kaswende? 😊

Karibu, vijana wapendwa! Leo tunazungumzia jambo muhimu sana kuhusu afya yako ya kingono. Ni kweli kuwa ujana ni wakati wa kujifunza na kufurahia maisha, lakini pia ni wakati wa kuwa macho na kujilinda dhidi ya magonjwa ya zinaa kama vile kisonono na kaswende. Haya ni magonjwa hatari ambayo yanaweza kuathiri maisha yako kwa kiasi kikubwa. Hivyo, hebu tuangalie jinsi gani tunaweza kujilinda, kwa sababu afya yako ni muhimu! 💪

1. Kwanza kabisa, ni muhimu kuelewa kuwa nidhamu ni muhimu sana katika maisha yetu. Nidhamu inamaanisha kufanya maamuzi sahihi na kuweka mipaka katika mahusiano yetu ya kingono. Je, unaona kuna ulazima wa kuwa na uhusiano wa kingono kabla ya ndoa? 🤔

2. Kutumia kinga wakati wa kufanya mapenzi ni kitu cha msingi sana. Kwa mfano, kutumia kondomu wakati wa kujamiiana ni njia bora ya kujikinga na maambukizi ya kisonono na kaswende. Hakikisha unajua jinsi ya kutumia kondomu ipasavyo. Je, umeshawahi kujifunza jinsi ya kuivaa kondomu? 😊

3. Pia, ni muhimu kufanya vipimo vya mara kwa mara ili kubaini kama una maambukizi yoyote. Vipimo hivi ni rahisi na salama, na vinaweza kukuokoa kutokana na madhara makubwa yatokanayo na magonjwa haya. Je, umeshawahi kwenda kliniki kupima afya yako ya kingono? 🏥

4. Kuwa mwaminifu katika mahusiano yako ni kitu cha muhimu sana. Ni muhimu kuzungumza waziwazi na mwenzi wako kuhusu hali yako ya afya, na kuhakikisha mnafanya maamuzi sahihi pamoja. Je, unafikiri ni muhimu kuzungumza na mwenzi wako kuhusu afya ya kingono? 🗣️

5. Kujiepusha na ngono isiyo salama ni njia nyingine muhimu ya kujilinda na maambukizi ya kisonono na kaswende. Unapofanya ngono isiyo salama, unaweka maisha yako katika hatari kubwa. Je, umewahi kujiingiza katika tabia hii hatari? 🚫

6. Kusafisha sehemu za siri kwa usahihi ni muhimu pia. Hakikisha unatumia maji safi na sabuni laini wakati wa kuoga. Hii itasaidia kuondoa vimelea vyote hatari na kuzuia maambukizi. Je, unajua jinsi ya kusafisha sehemu zako za siri vizuri? 🚿

7. Kuwa mwangalifu na viungo vya mwili wako ni jambo jingine la muhimu sana. Epuka kugawana vitu kama vile nguo za ndani, taulo, na vifaa vingine vya kujisitiri. Je, umewahi kugawana kitu kingine na mtu mwingine ambacho kingeweza kusababisha maambukizi? 🙅

8. Kuchagua marafiki kwa umakini ni jambo muhimu pia. Marafiki wanaweza kuwa na ushawishi mkubwa katika maisha yetu, hivyo ni muhimu kuwa na marafiki wanaofuata maadili na mwenendo mzuri. Je, unafikiri marafiki wanaweza kuathiri maisha yako ya kingono? 🤔

9. Elimisha wenzako! Kuwa mwangalifu na uwe na moyo wa kujali kwa wenzako. Unapojua habari za kujikinga na magonjwa ya zinaa, ni muhimu kushiriki maarifa hayo na wengine. Je, ungependa kuwaelimisha wenzako kuhusu njia za kujilinda? 🤗

10. Kumbuka, kujilinda na maambukizi ya kisonono na kaswende siyo tu kwa ajili yako mwenyewe, bali pia kwa ajili ya wapendwa wako. Unapojilinda, unawalinda wengine pia. Je, ungependa kuwajali wapendwa wako kwa kuwa mfano mzuri wa kujilinda? ❤️

11. Kukumbuka thamani ya ngono ni muhimu. Ngono ni kitu kizuri na kipekee ambacho kinapaswa kufanywa katika mazingira ya amani na upendo. Je, unafikiri ngono inapaswa kufanywa tu katika ndoa? 🌸

12. Kuwa na ndoto na malengo katika maisha yako ni kitu cha maana sana. Kujenga mustakabali mzuri kwa maisha yako kunaweza kukuweka mbali na hatari zinazoweza kujitokeza. Je, una ndoto gani kwa ajili ya maisha yako ya baadaye? ✨

13. Kujiweka busy na shughuli za kimaendeleo ni njia nyingine nzuri ya kujilinda. Unapokuwa na shughuli nzuri za kufanya, utakuwa na muda mdogo kwa mambo hatari kama vile ngono isiyosimamiwa. Je, una shughuli za kimaendeleo unazopenda kufanya? 😊

14. Kukumbuka thamani ya familia na malezi ni jambo jingine la muhimu sana. Familia inatoa mwongozo na msaada katika maisha yetu, na malezi mema huimarisha maadili yetu. Je, unathamini familia na malezi yako? 🏡

15. Mwisho lakini sio kwa umuhimu, kumbuka kuwa hakuna kitu kinachoweza kulinganishwa na kujilinda kabisa kwa kujiepusha na ngono kabla ya ndoa. Kuwa safi na bado mtakatifu hadi siku ya ndoa yako. Ndio njia bora ya kujikinga na magonjwa ya zinaa na kuweka msingi imara kwa maisha yako ya baadaye. Je, ungependa kujihifadhi hadi ndoa yako? 💍

Kwa hivyo, vijana wapendwa, wakati wa kuwa na ujasiri na kuishi maisha yenye afya na furaha ni sasa. Kujilinda na maambukizi ya kisonono na kaswende ni jambo muhimu sana, na inategemea maamuzi yako. Je, una nini cha kufikiri juu ya njia hizi za kujilinda? Je, una maoni mengine au maswali? Tungependa kusikia kutoka kwako! 😊🌟

Neno VVU ni i virusi au vijidudu vinavyosababisha ugonjwa wa UKIMWI. Neno hili kwa lugha ya Kii ngereza ni HIV yaani “Human Immunodeficiency Virus”. UKIMWI ni kifupi cha maneno matatu ambayo ni Upungufu wa Kinga Mwilini. Kwa Kii ngereza jina la UKIMWI AIDS ambacho kirefu chake ni “Acquired Immune Deficiency Syndrome”. Neno UKIMWI tayari linaonyesha tayari aina ya ugonjwa, i ikii manisha kuwa mwili umepungua uwezo wake wa kinga kwa maradhi mbalimbali mwilini. Dalili za upungufu huu ukianza kujitokeza basi maradhi haya huitwa UKIMWI.

Tofauti kati ya VVU na UKIMWI ni kuwa mtu aliyeambukizwa VVU bado anaweza kuonekana mzima wa afya. Pamoja na kuwa virusi hivyo vitaonenekana katika damu yake, ni kwamba virusi hivyo vitakuwa havijaanza bado kushambulia chembechembe nyeupe za damu. Kwa upande mwingine kinga ya mwili ya mtu anayeumwa UKIMWI i itakuwa tayari i i imepungua. Mwili wake utaanza kuugua magonjwa nyemelezi. Magonjwa nyemelezi hupata nafasi ya kushambulia mwili huu ambao tayari kinga imepungua. Watu wnaoumwa UKIMWI wanaweza kupungua uzito wa mwili, kuharisha au kupata matatizo ya ngozi. Hata hivyo maradhi haya siyo lazima yatokane na kuwa na VVU. Ili kuwa na uhakika, onana na mtaalamu yaani dakatari wako.

Wakati mwingine ni vigumu kusema hapana ukiwa na
maana ya hapana. Jaribu kuwa mpole na usiwe mgomvi.
Jaribu kueleza sababu zako kwa upole na uwaeleze rafiki zako kile unachokijua na nini unachofanya. Hivyo utapata heshima kutoka kwa wanarika wenzako na rafiki zako. Kama vijana wenzako watakushawishi utumie dawa za kulevya wakati wewe hutaki, wanaweza kuwa marafiki wabaya. Kumbuka kwamba rafiki ni mtu ambaye anajali, analinda na kuthamini maisha ya rafiki yake. Kwa maana hiyo, kwa nini mtu anayekushawishi kwa makusudi kufanya kitu chenye madhara kwa afya yako awe rafiki wa kweli?!

Inakuwaje mtoto anakuwa wa kike au wa kiume?

Mwili wa mwanaume unatengeneza aina mbili za mbegu. Kuna mbegu zinazokua kuwa mtoto wa kiume na kuna mbegu zinazokua kuwa mtoto wa kike. Ile mbegu inayofika kwenye yai kwanza, inarutubisha yai na ni wakati uleule, jinsia ya mtoto i inatokea. Uwezekano wa kumpata mtoto wa kike au wa kiume unafanana, na hii ni kweli katika nchi zote duniani.

Je, unaweza kupanga kuzaa aina ya watoto, yaani wa kiume au wa kike tu?

Mimba i inatungwa wakati yai la kike linaporutubishwa na mbegu za kiume. Kama tulivyoona hapo juu, jinsia ya mtoto i inategemea aina ya mbegu za kiume. Nusu ya mbegu za mwanaume zinatengeneza mtoto wa kiume na nusu ya mbegu zinatengeneza mtoto wa kike. Lakini wanaume hawana uwezo wa kuamua aina ya mbegu i itakayorutubisha yai. Kwa hiyo, haiwezekani kupanga. Jinsia ya mtoto i nategemeana na bahati tu.

Je, kama mwanamke na mwanaume wanapata watoto wa jinsia moja tu, ni kosa la nani?

Hakuna mwenye kosa, kwa sababu jinsia ya mtoto i inategemea na bahati na hamna uwezekano wa kupanga kuzaa aina fulani ya mtoto. Tulivyoona juu ni mwanaume ndiye aliye na aina mbili za mbegu. Aina moja husababisha kutokea mtoto wa kike na aina nyingine mtoto wa kiume. Mwanaume hana uwezo wa kuhakikisha achangie aina ya mbegu gani. Kwa hiyo, hata kama ni mwanaume anayeyakinisha jinsia ya mtoto, hana kosa, kwa sababu hana uwezo wa kuamua achangie mbegu ya aina gani.

Kwa nini sio Sahihi Kufanya Ngono na Mtu Mmoja wa Marafiki? 🌸💔

Jambo zuri siku zote huja na mipaka na heshima. Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu inaweza kuonekana kama wazo zuri kwa mara ya kwanza, lakini kumbuka, uhusiano huu unaweza kuharibu urafiki wenu na kuleta madhara ambayo huenda hamtakuwa tayari kukabiliana nayo. Kama mkufunzi wa maadili na mwana jamii, ningependa kushiriki nanyi sababu zinazofanya kufanya ngono na rafiki mmoja siyo sahihi na isiyo na ufanisi.

1. Upotevu wa Uaminifu 🤝💔
   Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kusababisha upotevu wa uaminifu. Rafiki zetu huwa tunawategemea na kuziamini siri zetu. Lakini, kwa kufanya ngono, siri hizo zinaweza kuvuja na kuharibu uaminifu wenu. Kujua kwamba siri zako za ndani zinajulikana na mtu ambaye ulikuwa unamwamini kutakuwa na athari mbaya kwenye uhusiano wenu.

2. Kutofautiana Kwenye Matarajio ⚖️💔
   Kila mmoja wetu ana matarajio tofauti katika maisha yetu. Inaweza kuwa na matarajio tofauti ya kimahusiano, ndoa, au hata kwenye mipango ya familia. Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kusababisha hamna usawa kwenye matarajio yenu na kuishia kuharibu urafiki wenu. Kwa mfano, unaweza kutaka uhusiano wa kudumu, lakini rafiki yako anaweza kutaka uhusiano wa kubahatisha. Hii inaweza kuwa na matokeo mabaya na kutengeneza tafauti kubwa kwenye urafiki wenu.

3. Uzito wa Mawazo ya Kupoteza Urafiki 🌫️💔
   Uhusiano wa kimapenzi mara nyingi huja na uzito wa hisia na mawazo. Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kufanya urafiki wenu uwe mzito na kusababisha hisia kama upendo na uhusiano wa kimapenzi. Wakati mwingine, hisia hizi zinaweza kuleta mzigo mkubwa kwenye urafiki wenu na kuharibu mawazo yenu, na hatimaye kupoteza urafiki wenu.

4. Huzuni ya Kuvunjwa Kwa Urafiki 🌧️💔
   Kama mwaka unavyoweza kubadilika kwa mzunguko wa msimu, vivyo hivyo urafiki wa karibu unaweza kubadilika na kukabiliwa na changamoto. Kufanya ngono na rafiki yako kunaweza kusababisha huzuni na uchungu mkubwa ikiwa mnapaswa kuvunja urafiki wenu baadaye. Kuvunjika kwa urafiki kunaweza kuathiri hisia zako, afya yako ya kiakili, na hata uhusiano wako na watu wengine.

5. Kukosekana kwa Uthabiti na Maendeleo 🏃💔
   Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kuzuia ukuaji wako kama mtu binafsi. Hii ni kwa sababu huenda ukawa unatumia muda mwingi kufikiria juu ya uhusiano wenu na kusahau kuzingatia malengo yako ya kibinafsi na maendeleo. Kumbuka, maisha ni safari ndefu yenye fursa nyingi, na kuweka nguvu zako zote kwenye uhusiano wa kimapenzi unaweza kukuzuia kufikia malengo yako.

6. Majuto Baadaye 🤦💔
   Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kukuongoza kwenye njia ya majuto ambayo huenda ukashindwa kujinasua. Inaweza kuwa ni huzuni ya kuvunjika kwa urafiki wenu au hata kujisikia kutumika. Ni rahisi kuangukia kwenye mitego ya kihisia na kimwili na kisha kujuta baadaye. Kumbuka, uamuzi mzuri ni ule unaokulinda na kukuwezesha kuhisi amani na furaha baadaye.

7. Kushindwa Kujitambua na Kujikubali 💪💔
   Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kusababisha changamoto katika kujitambua na kujikubali. Unaweza kujikuta ukijiuliza maswali kama "Je, nilifanya jambo hili kwa sababu nampenda, au kwa sababu nilitaka tu kuhisi kukubalika na rafiki yangu?" Uhusiano ambao unaanza kwa msingi wa muda mfupi na kihisia kunaweza kuharibu uwezo wako wa kujielewa na kukubali nani wewe ni kama mtu.

8. Kuharibu Uhusiano Mwingine 🌪️💔
   Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kusababisha madhara mengine kwenye uhusiano wako na watu wengine. Kwa mfano, unaweza kuhisi wivu au wasiwasi ikiwa rafiki yako anapata mtu mwingine wa kimapenzi. Hii inaweza kusababisha machafuko na kuharibu uhusiano wako na rafiki yako ambayo ingeweza kudumu milele.

9. Kuepuka Hali ngumu 💔🚫
   Katika maisha, kuna nyakati ambazo hatuwezi kuepuka hali ngumu na matatizo. Hata hivyo, kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kusababisha hali ngumu ambazo hazikuwa lazima. Kumbuka, sisi sote tunapenda kuwa na maisha rahisi na ya furaha, na kuweka mipaka sahihi na rafiki zetu kunaweza kuzuia hali ngumu na kuhakikisha urafiki wenu unadumu kwa amani.

10. Kulinda Afya yako ya Kimwili na Kihisia 🩺❤️
    Afya yako ni muhimu, kama vile afya yako ya kimwili na kihisia. Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kuwa na athari mbaya kwa afya yako, ikiwa ni pamoja na hatari ya kupata magonjwa ya zinaa na kutokuvunjika moyo. Kuweka mipaka sahihi na kuheshimu nafasi yako ya kibinafsi kunaweza kusaidia kukuweka salama na kuhakikisha kwamba unaendelea kuwa na afya bora.

11. Kuepuka Kuhisi Kutumika 🎢💔
    Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kusababisha hisia za kutumika. Unaweza kuhisi kama vile unatumika kwa rafiki yako kwa sababu ya tamaa ya kimwili. Kumbuka, wewe ni mtu mwenye thamani na unastahili heshima na upendo wa kweli. Kuepuka kujihisi kutumika kunaweza kuhakikisha kwamba unaheshimiwa na kuthaminiwa kwa njia sahihi.

12. Kudumisha Uhusiano wa Kifamilia 💛👨‍👩‍👧‍👦
    Familia ni zawadi muhimu katika maisha yetu. Kufanya ngono na rafiki yako wa karibu kunaweza kuathiri uhusiano wako na familia yako,

Ndiyo, utaweza kuvipata virusi vya UKIMWI. Uwezekano wa kuambukizwa hautegemei umri wa mpenzi wako, lakini unategemea afya yake! Kama huyu msichana au mvulana tayari ameshapata virusi vya UKIMWI na unajamii ana naye utaweza kuambukizwa.
Mara nyingi huwezi kufahamu kama mtu ana virusi vya UKIMWI au hapana, kwa sababu katika hatua ya mwanzo baada ya kuambukizwa hakuna dalili zozote za kuugua.
Vilevile ni tabia mbaya sana kushawishi wasichana au wavulana wadogo kujamii ana. Kwa usalama na faida ya wote, mnashauriwa kuacha mapenzi na wasichana au wavulana wadogo.

Jinsi ya Kujikinga na Mimba Pasipo Kuharibu Afya ya Mwili

Leo tutajadili jinsi ya kujikinga na mimba pasipo kuharibu afya ya mwili wako. Ni muhimu sana kuzingatia afya ya mwili wakati tunatafuta njia za kujikinga na mimba. Kwa kuwa mimi ni mzazi mzuri na rafiki yako, niko hapa kukupatia ushauri wa kitaalamu ili uweze kufanya maamuzi sahihi kuhusu afya yako na kuepuka mimba ambazo huenda usiwe tayari nazo.

1. Kuweka akili yako wazi 🧠: Kujua na kuelewa jinsi mwili wako unavyofanya kazi ni muhimu sana. Jifunze kuhusu mzunguko wako wa hedhi na siku ambazo unaweza kuwa na uwezekano wa kuwa na mimba.

2. Kutumia njia za uzazi wa mpango 🌸: Kuna njia nyingi za uzazi wa mpango ambazo zinaweza kukusaidia kujikinga na mimba. Kuzungumza na mtoa huduma ya afya atakusaidia kuchagua njia sahihi kwako.

3. Kondomu ni rafiki yako 👫: Matumizi sahihi ya kondomu wakati wa kujamiiana yanaweza kusaidia kuzuia mimba na pia kusambaza magonjwa ya zinaa. Hakikisha unatumia kondomu kwa usahihi na ukizingatie tarehe ya kumalizika muda wake.

4. Kuzingatia upangaji bora wa uzazi 🗓️: Njia kama vile kalenda ya mzunguko wa hedhi na mbinu ya mzunguko wa basal inaweza kukusaidia kujua siku zako salama za kushiriki ngono bila hatari ya mimba.

5. Uzazi wa mpango wa dharura 🚑: Kuna njia za uzazi wa mpango wa dharura ambazo unaweza kutumia baada ya tendo la ngono lisilo salama. Kumbuka, hizi ni njia za dharura tu na hazipaswi kutumiwa mara kwa mara.

6. Kusoma na kujifunza 📚: Jifunze zaidi kuhusu njia za uzazi wa mpango na afya ya uzazi. Kuna vyanzo vingi vya habari vinavyopatikana mtandaoni au katika vitabu vya afya.

7. Kuongea na mpenzi wako 💑: Ni muhimu kujadili na mpenzi wako juu ya uzazi wa mpango na maamuzi ya kujikinga na mimba. Uwazi na mawasiliano ya wazi ndio msingi wa uhusiano mzuri.

8. Kujiheshimu na kuheshimu wengine 🙏: Kumbuka kwamba uamuzi wa kujamiiana ni uamuzi wa kibinafsi. Heshimu maamuzi ya wengine na ujiheshimu mwenyewe kwa kufanya uamuzi unaokufaa.

9. Kuepuka shinikizo za kijamii 🙅‍♀️: Usiache shinikizo za wenzako kukufanya ufanye mambo ambayo hupendi au ambayo huenda yakahatarisha afya yako. Kufanya uamuzi sahihi kunategemea maadili yako na malengo yako.

10. Kuwa na malengo ya maisha 🌟: Kuzingatia malengo yako ya maisha na ndoto zako kunaweza kukusaidia kujizuia kufanya ngono kabla ya wakati muafaka. Fanya mambo ambayo yanakufanya uhisi fahari na kuzidi kuwa bora.

11. Kuwa na mtazamo chanya 💪: Kuwa na mtazamo chanya kuhusu ngono na maamuzi yako ya kujilinda na mimba kunaweza kukusaidia kufanya maamuzi sahihi na kuwa na afya njema.

12. Kuheshimu afya yako 🏋️‍♀️: Hakikisha unakula lishe bora na kufanya mazoezi ili kuweka afya yako vizuri. Afya njema inaweza kukusaidia kujikinga na mimba na kuwa na nguvu ya kufikia malengo yako.

13. Kujenga uhusiano wa karibu na familia yako 👨‍👩‍👧‍👦: Uhusiano mzuri na familia yako unaweza kukusaidia kupata msaada na ushauri katika maswala ya afya ya uzazi na uzazi wa mpango.

14. Kujihusisha katika shughuli za kijamii 🎉: Kuwa na muda wa kufurahia shughuli za kijamii na marafiki wako kunaweza kukusaidia kuondoa shinikizo la kujamiiana kabla ya wakati muafaka.

15. Kukumbuka thamani ya kusubiri hadi ndoa 🎉: Kujifunza na kuelewa thamani ya kusubiri hadi ndoa kunaweza kusaidia kujenga uhusiano mzuri, kuwa na afya njema, na kuheshimu maadili yako.

Kuwa na afya na kufanya maamuzi sahihi kuhusu ngono na uzazi wa mpango ni muhimu sana kwa vijana katika jamii yetu. Ni matumaini yangu kwamba ushauri huu utakusaidia kuelewa umuhimu wa kujilinda na mimba na kuzingatia afya yako. Je, una maoni gani juu ya mada hii? Je, kuna njia nyingine ambazo unazijua za kujikinga na mimba? Napenda kusikia kutoka kwako! 🌺

Kutumia dawa za kulevya kwa kiasi kidogo kunaweza kusilete madhara i ila mpaka tu pale utakapoyazoea. Mara nyingi watu huanza kuhitaji dawa zaidi pale wanapozizoea na kupata madhara. Hii i ii inaweza kusababishia mtu kutawaliwa na dawa za kulevya. Mtumiaji wa dawa za kulevya anaweza kuwa mtegemezi wa dawa hizo bila ya kujijua. Kujaribu dawa za kulevya kunaweza kukawa na madhara kama “utaishia pabaya”. “Kuishia pabaya” ni jambo la kutisha na si la kufurahisha hata kidogo! Hali hiyo inaweza kutokea mara ya kwanza unapoanza kutumia bangi.

Nani na lini unaoa ni maamuzi yako binafsi wewe mwenyewe,
hata kama rafiki na wazazi wanakushauri juu ya jambo hilo.
Kumlazimisha mtoto kuoa au kuolewa ni kumchukulia mtu uhuru
wa anavyopenda kuishi. Haki ya kuchagua kuoa, ama kuolewa
au kuanzisha familia yako huwa imegeukwa. Haki hii ni sehemu
ya makubaliano ya kimataifa na sehemu ya programu na hatua
ya Umoja wa Mataifa tangu mkutano wa Cairo 1994. Sheria
ya ndoa, Tanzania13 inasisitiza kwamba hakuna ndoa halali,
isipokuwa ipate ridhaa na iwe ya uhuru na hiari kutoka pande
zote za wanaokusudia kuoana. Ndoa yoyote ambapo pande
zimehusika hazikubaliani ndoa hiyo si halali.

Wakati mtoto amelazimishwa kuingia katika maisha ya ndoa bado
hayupo tayari na ndoa hiyo itakuwa inavunja haki za msichana
kama haki ya elimu.14 Msichana ana haki kupata elimu, msichana
ana haki kupata elimu. Haki ya kuoa inakamilika kwa msichana
kuwa na umri sahihi, naye kuwafanya maamuzi/uchaguzi wake
mwenyewe, kuanzisha familia. Kwa hiyo inaingilia kuvunja haki
ya msingi ya mtoto ya kumtoa shule kabla ya kumaliza elimu ya
msingi, ambayo ni shuruti kwa watoto wote, hapa Tanzania.

Sheria kuhusu utoaji
mimba zinatofautiana
kati ya nchi na nchi. Hapa
Tanzania utoaji mimba
ni kosa la jinai.5 Kosa la
jinai linamchukulia mtu
hatua aliyetoa mimba na
yule aliyemtoa au
kumsaidia kutoa mimba.
Hata hivyo hapa Tanzania
unaruhusiwa kutoa mimba
pale tu inapokwepo sababu
za kuokoa maisha ya mama
mjamzito kama kuna
matatizo ya kiafya au
pale mimba inatokana na
kubakwa.6 Utoaji mimba hufanyika kwa siri.
Ni hatari iwapo utoaji mimba utafanyika bila ya utaalamu. Yule
anayesaidia kutoa mimba anawajibishwa kisheria. Iwapo utoaji
mimba umefanywa na mtu asiye na ujuzi, kwa mama mwenyewe,
au kifaa kilichotumika ni kichafu, au majani au dawa zimewekwa
ukeni, zinaweza kuhatarisha maisha ya mama.
Ni muhimu hata hivyo kujua kuwa wahudumu wengine hutoa
huduma baada ya mimba kuharibika kwa wale wanaohitaji
msichana au mama, kutokana na matatizo ya utoaji mimba au
kuharibika kwa mimba

Ni imani na fikra potofu kwamba, ukinywa gongo au kuvuta
sigara kwa kiasi kidogo baada ya chakula itasaidia kuyeyusha
baadhi ya vyakula vya mafuta. Pombe inaweza hata kupunguza
mtiririko wa kawaida wa kimiminika muhimu kwa uyeyushaji wa
chakula (tindikali) na hivyo kuchelewesha kuliko kurahisisha
uyeyushaji wa chakula.
Nikotini ya sigara kwa upande mwingine inaongeza kazi katika
utumbo mpana na hivyo kurahisisha uyeyushaji wa chakula.
Lakini kwa upande mwingine nikotini huchochea utengenezaji
wa tindikali tumboni ambayo husababisha maumivu ya tumbo.